Poród z cukrzycą ciążową
Cukrzyca u kobiety w ciąży może być zaburzeniem gospodarki węglowodanowej wywołanym przez ciążę (cukrzyca ciężarnych) lub też chorobą, która rozwinęła się jeszcze przed poczęciem, lecz nie była wcześniej wykryta (nie rozpoznana cukrzyca 1 typu). Na szczęście większość przypadków, około 4/5, to cukrzyca ciężarnych, która jest ściśle związana z ciążowymi zmianami w organizmie kobiety i która mija po porodzie.
Pomimo tego, jest to jednak schorzenie poważne w skutkach, gdyż wpływa niekorzystnie zarówno na organizm matki, jak i dziecka, a przez to także na przebieg samego porodu. Warto wiedzieć, że przed odkryciem insuliny kobiety chore na cukrzycę bardzo rzadko zachodziły w ciążę. Jeśli zaś udawało im się począć dziecko, bardzo wiele z nich, szacuje się, że nawet 50%, umierało podczas przebiegu ciąży oraz porodu. Bardzo wysoka była też umieralność okołoporodowa ich dzieci! Cukrzyca u kobiety ciężarnej może wpłynąć na przebieg porodu w kilku mechanizmach.
1. Powikłania cukrzycy ciążowej
Jednym z nich, najbardziej znanym jest tzw. makrosomia płodu, czyli zbyt duża masa dziecka (powyżej 90 centyla, co w praktyce oznacza powyżej 4200 g). Może ona skutkować różnymi powikłaniami takimi jak np. dystocja barkowa, czyli utrudnienie dokonania zwrotu ramion dziecka po urodzeniu główki, co hamuje postęp porodu. Konieczna jest wtedy interwencja położnika.
Powodem jest większy wymiar barków dziecka niż płaszczyzna miarodajna główki, co występuje dość często u płodów matek z cukrzycą. Ogólnie rzecz biorąc, z przyczyn zrozumiałych, poród dużego dziecka może być utrudniony, zwłaszcza, gdy matka jest osobą drobną. Dzieci matek z cukrzycą przez swoją dużą masę są także bardziej narażone na urazy okołoporodowe – częściej niż u dzieci matek zdrowych stwierdza się u nich złamania obojczyka, porażenie splotu barkowego, złamania kości długich. Urazy takie towarzyszą kilku procentom porodów.
Dzieci matek z cukrzycą są także bardziej narażone na niedotlenienie okołoporodowe i uzyskują niższe wyniki w skali Apgar. U kobiet, które cierpią na cukrzycę od wielu lat może dojść także do sytuacji odwrotnej niż makrosomia, czyli do mikrosomii płodu. Związane jest to z uszkodzeniem naczyń łożyska, które odżywiają dziecko. Zbyt mała masa płodu może także zaburzać przebieg porodu i bywa niekiedy wskazaniem do cięcia cesarskiego. Kolejnym problemem może być niewyrównanie cukrzycy u matki, prowadzące do różnych powikłań, np. kwasicy ketonowej. Zły stan zdrowia matki może być przeciwwskazaniem do rozwiązania ciąży drogami natury i zmusza lekarzy do wykonania cesarskiego cięcia.
2. Wyrównanie cukrzycy ciążowej
Należy pamiętać, że najkorzystniejszym (zarówno dla matki, jak i dla płodu) zakończeniem ciąży u matki z wyrównaną cukrzycą i z dzieckiem o prawidłowej masie (między 10 a 90 centylem) jest poród drogami natury. Do kryteriów wyrównania cukrzycy u ciężarnej należy odpowiednia glikemia (poziom cukru) na czczo (60-90mg%), a także glikemia mierzona w godzinę po posiłku (poniżej 140mg%) i w 2 godziny po posiłku (poniżej 120mg%), a także poziom hemoglobiny glikowanej (poniżej 5,5%) oraz brak ciał ketonowych w moczu. Rozwiązanie ciąży cięciem cesarskim należy rozważyć u ciężarnych z cukrzycą w sytuacji, gdy masa płodu jest większa niż 4200 g, gdy dziecku zagraża niedotlenienie oraz gdy u matki rozwinęły się powikłania niewyrównanej cukrzycy, np. uszkodzenie nerek.
Dziecko matki z cukrzycą musi być po porodzie otoczone szczególną troską i opieką, gdyż jest bardziej narażone na powikłania takie jak np. zaburzenia oddychania oraz hipoglikemię, która może wystąpić w ciągu pierwszych 48 godzin życia. Z tego powodu dzieci takie powinny zostać wypisane do domu dopiero po upływie 3-5 dni po porodzie. Cukrzyca nie jest przeciwwskazaniem do karmienia piersią.
Bardzo ważna jest odpowiednia opieka przedporodowa matek z cukrzycą. Kobieta taka powinna odbywać kontrole położnicze w pierwszym trymestrze co 2-3 tygodnia, w drugim co 2 tygodnie, a w trzecim trymestrze nawet co tydzień. Powinny zostać u niej wykonane liczne badania, np. USG płodu (w 12, 20 i 30 tygodniu ciąży), Echo serca płodu, test obciążenia oksytocyną, ocena dopplerowska przepływów naczyniowych i profil biofizyczny płodu.
Ostatnimi czasy odnotowuje się większą niż kiedyś częstość występowania cukrzycy u ciężarnych. Być może powodem jest rozpowszechnienie złych przyzwyczajeń żywieniowych, jednak bardziej prawdopodobne jest to, że dzięki lepszej opiece przedporodowej wzrosła wykrywalność cukrzycy ciężarnych. Jest to dobra wiadomość dla matek, gdyż odpowiednie postępowanie lecznicze może zapobiec negatywnym skutkom hiperglikemii zarówno dla dziecka, jak i kobiety.