Zaburzenia pracy serca płodu
Badanie KTG, zwane także badaniem kardiotokograficznym, jest jednym z podstawowych badań w położnictwie. Pomaga ocenić stan płodu. Wykonywane jest w odniesieniu do czynności skurczowej macicy. Poddawane są mu kobiety w zaawansowanej ciąży. Sprawdź, na czym polega i jak je interpretować.
Pracę serca płodu obrazuje się za pomocą badania kardiotokograficznego KTG. Kardiotokogram, czyli graficzny zapis badania kardiotokograficznego, w żaden sposób nie odpowiada badaniu elektrokardiograficznemu EKG. KTG ocenia jedynie częstość akcji serca płodu, jej zmienność w określonym czasie, również w odniesieniu do czynności skurczowej macicy. Odpowiednia częstość pracy serca, a także jej właściwa zmienność świadczą o dobrostanie płodu, natomiast określone zaburzenia częstości i zmienności mogą wskazywać na przykład na niedotlenienie wewnątrzmaciczne i stanowić wskazanie do natychmiastowego zakończenia ciąży drogą cesarskiego cięcia. Ocena pracy serca płodu ma szczególne znaczenie zwłaszcza w trakcie porodu, kiedy to w szczególności może dochodzić do niebezpiecznych dla dziecka zaburzeń akcji serca.
1. Prawidłowy zapis akcji serca płodu
Zapis badania kardiotokograficznego uwzględnia przede wszystkim podstawową czynność pracy serca płodu, która powinna mieścić się w przedziale od 110 do 150 uderzeń na minutę. Jest to wartość uśredniona , gdyż u zdrowego płodu częstość akcji serca zmienia się co kilka, kilkanaście sekund, co wiąże się z jednoczesnym oddziaływaniem na serce układu współczulnego, przywspółczulnego oraz struktur ośrodkowego układu nerwowego. Zmienność ta, czyli różnica liczby uderzeń, nie powinna być większa ani mniejsza niż 5 do 25 uderzeń na minutę. Ponadto w prawidłowym rytmie pracy serca płodu występują tak zwane akceleracje. Są to trwające co najmniej 15 sekund przyspieszenia akcji serca o co najmniej 15 uderzeń na minutę. U zdrowego płodu takich akceleracji jest więcej niż 2 w ciągu 10 minut. Natomiast w zapisie KTG brak jest zupełnie tak zwanych deceleracji, czyli krótkotrwałych, trwających 10 sekund lub dłużej zwolnień podstawowej częstości serca o co najmniej 15 uderzeń na minutę. Jeśli wszystkie parametry pracy serca płodu mieszczą się w granicach normy, to zapis KTG jest prawidłowy i nie ma zaburzeń pracy serca, co wskazuje na dobrostan płodu.
2. Nieprawidłowości akcji serca płodu
Jeśli chodzi o nieprawidłowości w podstawowej czynności serca płodu to możemy tu mieć do czynienia z tak zwaną bradykardią oraz z tachykardią.
Bradykardia to zwolnienie akcji serca poniżej 110 na minutę w co najmniej 10-minutowym zapisie. Jeśli mieści się ona w przedziale między 100, a 110 uderzeń na minutę, to nie świadczy to jeszcze o zagrożeniu płodu. Natomiast zwolnienie poniżej 80 uderzeń na minutę stanowi już sygnał alarmowy. Bradykardia płodu może być wynikiem działania leków, obniżonego ciśnienia, obniżonej temperatury oraz niskiego stężenia glukozy u matki. Może także świadczyć o wadach serca, arytmiach płodu, ostrej niewydolności maciczno-łożyskowej, ucisku pępowiny lub przewlekłego ucisku główki płodu.
Z kolei tachykardią nazywamy przyspieszenie czynności serca dziecka powyżej 150 uderzeń na minutę w co najmniej 10-minutowym zapisie. Pojawia się w przypadkach niedotlenienia płodu, stanów gorączkowych u matki, zakażeń wewnątrzmacicznych, anemii u płodu lub stosowania niektórych leków.
Jeśli chodzi o zmienność pracy serca, to zarówno jej obniżenie poniżej 6 uderzeń na minutę, jak i wzrost powyżej 25 wskazują na jakieś nieprawidłowości w stanie płodu. Szczególnie niebezpieczna jest tak zwana oscylacja sinusoidalna, czyli zmienność o przebiegu sinusoidy, która świadczy o całkowitej utracie kontroli ośrodkowego układu nerwowego nad czynnością serca.
Akceleracje występują w prawidłowym zapisie KTG, jednak powinny być one sporadyczne, związane na przykład z aktywnością ruchową płodu. Natomiast jeśli pojawiają one okresowo w związku ze skurczami macicy, a zwłaszcza w połączeniu z deceleracjami, mogą one świadczyć o istnieniu konfliktu pępowinowego.
Deceleracje zawsze mówią o istnieniu jakichś nieprawidłowości. Rozróżnia się kilka typów deceleracji w zależności od ich związku z czynnością skurczową macicy, jednak niezależnie od tego, ich występowanie świadczy o istnieniu narastającej niewydolności łożyska lub zaburzeniach przepływu pępowinowego.
Widzimy więc, że ocena zaburzeń pracy serca za pomocą badania kardiotokograficznego dostarcza wielu cennych informacji na temat stanu zdrowia płodu.