Wycieńczenie porodowe
Wycieńczenie porodowe to stan, w którym w wyniku nadmiernego przedłużania się pierwszego lub drugiego okresu porodu może dochodzić u płodu do zaburzeń przepływu pępowinowego oraz zaburzeń akcji serca i niedotlenienia wewnątrzmacicznego. Stan taki jest dla rodzącego się dziecka bardzo niebezpieczny i w razie wystąpienia takich zmian wymaga podjęcia szybkich działań mających na celu wywołanie porodu. Początkowo podejmuje się próby pobudzenia czynności skurczowej macicy za pomocą wlewu z oksytocyny. Jeśli nie przynosi to żadnych rezultatów, a stan dziecka wskazuje na niebezpieczeństwo wystąpienia niedotlenienia wewnątrzmacicznego, lekarz prowadzący podejmuje decyzję o zakończeniu ciąży drogą cesarskiego cięcia.
1. Przedłużanie się porodu
Poród zaczyna się w momencie wystąpienia regularnej czynności skurczowej przynajmniej co 10 minut. W pierwszym okresie porodu, pod wpływem skurczów macicy, dochodzi do skracania i stopniowego rozwierania się szyjki macicy aż do pełnego rozwarcia na około 10 cm. Wyróżnia się tu fazę utajoną, zwaną fazą wolnego rozwierania (do momentu rozwarcia szyjki na około 3-4 cm) oraz fazę aktywną, czyli fazę szybkiego rozwierania (od 3-4 cm aż do pełnego rozwarcia). Jeżeli czynność skurczowa macicy jest zbyt słaba, skracanie i rozwieranie się szyjki zachodzi zbyt wolno lub wręcz nie postępuje, prowadząc do nadmiernego wydłużania się pierwszego okresu porodu. Jeżeli faza utajona u pierworódek trwa powyżej 18 godzin, a u wieloródek powyżej 14 godzin i nie przechodzi w fazę aktywną, świadczy to o nieprawidłowym przebiegu porodu.
Podobnie w fazie aktywnej szyjka powinna się rozwierać o około 1,2 cm na godzinę u pierworódki i 1,5 cm na godzinę u wieloródki. Jeśli jest inaczej, oznacza to, że pierwszy okres porodusię przedłuża lub nawet nie postępuje. Jest to sytuacja niebezpieczna dla płodu, gdyż może dojść do spadku przepływu maciczno-łożyskowego i w rezultacie do niedotlenienia i zaburzeń tętna u płodu jako efekt wycieńczenia porodowego spowodowanego jego przedłużaniem się. Podobna sytuacja może mieć miejsce w drugim okresie porodu, czyli w okresie od momentu całkowitego rozwarcia do urodzenia się dziecka. Prawidłowo nie powinien on trwać dłużej niż 2 godziny. Przyczyną jego przedłużania się może być również wtórne osłabienie czynności skurczowej macicy, co także sprzyja niedotlenieniu wewnątrzmacicznemu i stanowi zagrożenie dla dziecka.
2. Postępowanie w przypadku przedłużania się porodu
W sytuacji, gdy poród się przedłuża konieczne jest przede wszystkim uważne monitorowanie czynności serca płodu oraz czynności skurczowej macicy za pomocą kardiotokografii KTG. Pozwoli to wcześnie rozpoznać sytuację zagrożenia i podjąć odpowiednie działania. Na początku należy wykluczyć jako przyczynę braku postępu porodu dysproporcję między budową miednicy rodzącej, a wielkością płodu. Następnie jeśli skurcze macicy są zbyt słabe stosuje się wlew z oksytocyny, która ma za zadanie nasilić czynność skurczową.
Jeśli pęcherz płodowy nie pękł i wody nie odeszły, a główka dziecka jest już ustalona w kanale rodnym, pomóc w nasileniu skurczów macicy może także ostrożne przekłucie pęcherza płodowego. Obserwacja wypływającego płynu owodniowego może także wskazywać na stan płodu, gdyż często w przypadku niedotlenienia dziecko oddaje smółkę, co nadaje płynowi owodniowemu zielonkawe zabarwienie. Jeśli pomimo tych działań poród nadal postępuje zbyt wolno należy rozważyć wykonanie cięcia cesarskiego, zwłaszcza, jeśli w zapisie KTG pojawią się nieprawidłowości, gdyż dalsze oczekiwanie może nasilić wycieńczenie porodowe i zagrażać życiu płodu.