Indukcja porodu. Wskazania i bezpieczne metody wywoływania porodu

Indukcja porodu ma na celu przyspieszenie akcji porodowej, gdy kobieta rodząca jest już bardzo wyczerpana, a akcja skurczowa przedłuża się, co może skutkować zaburzeniami akcji serca u płodu i niedotleniem dziecka. Nie każda sytuacja porodowa jest wskazaniem do podania środków przyspieszających poród, takich jak np. kroplówka i oksytocyna. Jakie są wskazania do wywołania porodu? Jak wygląda poród indukcyjny?

Poród naturalny reguluje samo dziecko, wyznaczając tempo akcji porodowej. Zatem kiedy wywołuje się poród? Czym jest balonik przy porodzie lub cewnik przed porodem? Jak wygląda zakładanie balonika na wywołanie porodu? Czy istnieją tabletki na wywołanie porodu?

1. Czym jest poród indukowany?

Co to jest indukcja porodu? Na czym polega wywołanie porodu? Indukcja porodu (poród prowokowany) to inaczej wywoływanie porodu, inicjacja porodu lub stymulacja porodu. Na czym polega? Jest to sztuczne wywoływanie czynności skurczowej macicy u kobiety ciężarnej, najczęściej dokonywane w przypadku, gdy przyjście dziecka na świat się opóźnia i kobieta ciężarna rodzi po terminie porodu.

Wywołanie porodu ma na celu urodzenie dziecka drogami natury. Czasami lekarze przeprowadzają preindukcję, a więc wywoływanie porodu przed terminem. Preindukcja porodu to inaczej farmakologiczne lub fizyczne postępowanie służące przyspieszeniu dojrzewania szyjki macicy, a więc jej rozwierania się.

Zobacz film: "Cyfrowe drogowskazy ze Stacją Galaxy i Samsung: część 2"

2. Przyczyny i wskazania do indukcji porodu

Choć czekanie na poród bywa stresujące, nie wszystkie okoliczności porodowe stanowią podstawę do wywołania porodu. Najczęściej na sztuczną indukcję porodu u kobiety w ciąży lekarze decydują się, gdy ciąża jest przenoszona, tzn. gdy kobieta jest już po 40. tygodniu ciąży, a dziecko nie śpieszy się z przyjściem na świat.

Wywoływany poród u kobiety, która nie ma skurczów porodowych, jest medyczną interwencją w naturalny przebieg wypadków i w związku z tym powinna być podejmowana tylko wtedy, gdy istnieją ku niej wskazania. Kiedy ma miejsce wywołanie porodu w szpitalu? Jakie są wskazania do wywołania akcji porodowej - wywoływania porodu w szpitalu?

Indukcja porodu - wskazania:

• ciąża z oznakami przenoszenia (poród po terminie);
• stan przedrzucawkowy, objawiający się nadciśnieniem tętniczym, białkomoczem i obrzękami nóg, rąk oraz twarzy;
• niewyrównana cukrzyca insulinozależna matki;
• konflikt serologiczny;
• wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu;
• makrosomia płodu, czyli nadmierny wzrost płodu;
• niewydolność łożyska;
• przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego w ciąży donoszonej;
• obumarcie płodu w okresie przedporodowym;
• objawy zagrożenia płodu: zmniejszenie ruchliwości dziecka, zaburzenia tętna, zbyt mała ilość wód płodowych.

Jak wskazują dane statystyczne, tylko 5% dzieci rodzi się w dniu terminu porodu. Zdaniem lekarzy, rutynowe wzniecanie porodu niesie więcej zagrożeń niż korzyści.

Przy zastosowaniu indukcji poród na ogół jest bardziej bolesny dla rodzącej kobiety, ponieważ akcja skurczowa macicy jest bardziej dynamiczna. Rodzi to konieczność zastosowania środków znieczulających, które nie pozostają bez wpływu na matkę ani dziecko. Indukcję zaleca się natomiast, gdy od wyznaczonego pewnego terminu porodu mija dwa tygodnie.

3. Sposoby na wywołanie porodu

Jakie są sposoby wywołania porodu? Do indukcji porodu stosuje się:

• oksytocynę – naturalny hormon powodujący skurcze macicy i wzmagający postęp akcji porodowej, ponieważ uwalniany jest m.in. przy podrażnianiu brodawek sutkowych i ssaniu piersi;
• prostaglandyny – poród przyspieszany jest poprzez hormony działające miejscowo, stymulujące fizjologię rozrodu i przyspieszające rozwieranie się szyjki macicy;
• amniotomię – chirurgiczne przerwanie błon płodowych, nakłucie pęcherza płodowego, wzmagające częstotliwość skurczów macicy;
• wysokie odklejenie dolnego bieguna pęcherza płodowego.

4. Naturalne wywoływanie porodu

Co wywołuje poród? Z pewnością na wywoływanie porodu oksytocyna jest bardzo przydatna. Wydzielanie tego hormonu może pobudzić zupełnie naturalny i bezpieczny dla kobiety i dziecka sposób.

Wszystkie opisane niżej metody wywołania porodu są zupełnie naturalne, co należy rozumieć w ten sposób, że nie w każdym przypadku wywołają poród. Naturalne metody wywołania porodu sprawdzą się m.in. w przypadku, gdy jesteśmy po terminie i zależy nam, aby maluch jak najszybciej pojawił się na świecie.

Naturalne metody wywoływania porodu (metody przyspieszające poród) to m.in.:

• seks - oksytocynę w dużych ilościach może wywołać drażnienie sutków przed porodem, masaż brodawek przed porodem - drażnienie brodawek działa na takiej samej zasadzie, jak w czasie karmienia piersią, a wtedy macica szybciej się obkurcza po porodzie; oksytocyna uwalniania jest również w czasie orgazmu, a dodatkowo pomocne mogą być prostaglandyny, które znajdują się w męskim nasieniu; poród z oksytocyną przebiega zdecydowanie szybciej - odpowiada za wywołanie skurczów porodowych, dlatego warto zdecydować się np. na masowanie sutków na wywołanie porodu;
• ciepła kąpiel - to także świetny sposób na wywoływanie porodu po terminie; warto pamiętać, aby woda nie była zbyt gorąca, ponieważ może wtedy niebezpiecznie podnieść ciśnienie; relaksująca kąpiel może być sposobem na wywołanie ciąży; do wody można dodać nieco olejku szałwiowego, pobudzającego i wzmacniającego skurcze macicy; warto pamiętać także, że woda uśmierza ból;
• akupresura - idealnie wpisuje się w naturalne metody wywoływania porodu; w przyspieszeniu akcji porodowej pomocny może być także masaż odcinka lędźwiowego kręgosłupa, punktów akupresurowych oraz barków; nieoceniony będzie w tym partner;
• aktywność fizyczna - jeśli zastanawiamy się, jakie są najlepsze naturalne sposoby wywoływania porodu, z pewnością jednym z nich jest wysiłek fizyczny; mnóstwo kobiet blisko rozwiązana ma wielką potrzebę sprzątania - jeśli tylko jesteśmy już w terminie lub po nim i dobrze się czujemy, nie ma żadnych przeciwwskazań, aby tego nie robić; pomocne mogą być także wszelkiego rodzaju spacery, wchodzenie po schodach, wycieczki; ogólnie sprzyja pozycja stojąca;
• olejek z wiesiołka - po ukończeniu 34. tygodnia ciąży każda ciężarna może stosować olej z wiesiołka, aplikując go dopochwowo dwa razy dziennie po 500 mg; olej ten zawiera kwas gamma-linolenowy, który organizm zmienia w prostaglandynę, która rozwiera szyjkę macicy, przyspieszając poród;
• herbatka z liści malin - sposobem na wywoływanie ciąży jest również picie herbaty z liści malin, która nie tylko przyspiesza akcję porodową, ale także obkurcza macicę po porodzie; herbatę tą najlepiej zacząć pić mniej więcej 4 tygodnie przez wyznaczonym terminem oraz po porodzie.

5. Mechaniczne metody wywoływania porodu

Jak wygląda przyspieszenie porodu w szpitalu? Wśród mechanicznych metod wywoływania porodu znajduje się:

• amniotomia (przebicie pęcherza płodowego) - najczęściej stosowana procedura położnicza, choć nie jest polecana przez WHO. Przebijanie pęcherza nie jest bolesne, jednak ciężarna może odczuwać dyskomfort, związany z wprowadzeniem do kanału szyjki macicy narzędzia przebijającego pęcherz. Wskutek tego zabiegu wydzielają się prostaglandyna oraz oksytocyna, wywołując lub też nasilając akcję porodową. Amniotomia jest wykonywana tylko wtedy, gdy dziecko jest ułożone poprawnie w kanale rodnym oraz rozwarcie na co najmniej 2 cm, nie jest wykonywana, jeśli jest brak rozwarcia;
• cewnik foleya w ciąży, określany także jako balonik do porodu - polega na wprowadzeniu do kanału dojrzałej szyjki macicy (którą określa skala bishopa) gumowego cewnika, zakończonego balonikiem, który po wypełnieniu płynem utrzymywany jest między pęcherze, płodowym, a szyjką macicy. Balonik na wywołanie porodu uciskając na szyjkę, powoduje je rozwarcie i stymuluje wydzielane prostaglandyn. Balonikowanie przed porodem wiąże się z pewnym dyskomfortem dla ciężarnej, jednak jego skuteczność jest wysoka, porównywalna z wywoływaniem porodu za pomocą prostaglandyn, dlatego wielu lekarzy decyduje się na cewnikowanie w ciąży;
• odklejenie dolnego bieguna pęcherza płodowego (ODBPP) - zabieg, mający na celu oddzielenie błon płodowych od ściany macicy, stosunkowo bezpieczny i bezbolesny, choć może się wiązać z dyskomfortem; polega na wprowadzeniu dwóch palców do szyjki macicy (powinna być nieco rozwarta), w wyniku czego dochodzi do wyrzutu oksytocyny i prostaglandyn.

6. Farmakologiczne metody wywołania porodu

Jakie znamy leki na wywołanie porodu? Wśród farmakologicznych metod wywoływania porodu możemy wymienić:

• wywołanie porodu oksytocyną - substancja najczęściej stosowana, gdy mamy poród indukowany, podawana, gdy szyjka macicy jest już przygotowana;. Obecnie podawana dożylnie (jako np. zastrzyk na wywołanie porodu), co pozwala kontrolować dawkę i dopasować ją do potrzeb, nie narażając mamy i dziecka na działania niepożądane (hiperstymulacja macicy, niedotlenienie płodu). Według badań po rozpoczęciu akcji skurczowej i przy 5 cm rozwarcia szyjki macicy powinno się zaprzestać podawania leku, co ułatwia ciężarnej samodzielne radzenie sobie z porodem, a dziecko chroni przed ryzykiem niedotlenienia lub nasilonej żółtaczki noworodków;
• prostaglandyny - hormony te odpowiadają przede wszystkim za przygotowanie macicy do porodu, zmiękczenie szyjki macicy i przygotowanie jej do porodu. Mają wpływ także na czynność skurczową macicy. Stosowane głównie jako żel na wywołanie porodu (żel prostaglandynowy) lub tasiemka z substancją czynną. Przez cały okres stosowania specyfiku konieczny jest monitoring stanu ciężarnej oraz dziecka, aby w porę zauważyć działania niepożądane. Zastosowanie prostaglandyn zwiększa prawdopodobieństwo naturalnego rozwiązania w ciągu doby.

7. Poród indukowany a cukrzyca

Ciężarne borykające się z cukrzycą ciążową narażone są na dużo większe ryzyko wystąpienia powikłań, takich jak:

• konieczność przeprowadzenia cesarskiego cięcia;
• przewlekłe niedotlenienie;
• nadciśnienie tętnicze;
• dystocja barkowa;
• nadmierne wzrastanie dziecka;
• zagrożenie zgonu wewnątrzmacicznego.

W wielu badaniach zaobserwowano, że indukcja porodu u ciężarnej z cukrzycą znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia wyżej wymienionych powikłań. Wywołanie porodu należy wdrożyć:

• po 38. tygodniu ciąży w przypadku cykrzycy przedciążowej;
• po 39. tygodniu ciąży w przypadku cukrzycy ciążowej.

Indukcja porodowa po terminie czy też przed może być przeprowadzona, jeśli szacowana masa ciała dziecka przekracza 4000 g.

8. Wywoływanie porodu – ile trwa indukcja?

Mnóstwo kobiet boi się porodu i związanego z nim bólu. To, ile trwa poród to sprawa indywidualna i zależy od szeregu czynników, trudno go zatem określić.

Wywoływanie porodu - ile trwa? To zależy od metody, która została zastosowana:

• indukcja porodu cewnikiem foyela (zakładanie balonika przed porodem) może trwać nawet do 24 godzin, cewnik w szyjce macicy pozostaje przez 15 godzin;
• jeśli jest poród wywołany oksytocyną, pierwsze skurcze mogą pojawić się nawet po kilku minutach od podania, choć zdarza się też poród po oksytocynie trwa nawet kilkanaście godzin - działanie tej substancji jest indywidualną sprawą każdej rodzącej, zależną od stanu zdrowia dziecka i ciężarnej;
• poród wywołany żelem prostaglandynowym, stosowanym dopochwowo trwa do 24 godzin.

Metody wywołania porodu nie gwarantują błyskawicznego rozwiązania, a mają za zadanie przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo dziecku i jego matce.

9. Indukcja porodu – korzyści i zagrożenie

Czy wywoływanie porodu jest bezpieczne? Prowokacja porodu jest zabiegiem, który wykonywany jest jedynie w określonych przypadkach. Należy pamiętać, że nawet jeśli wytyczne zalecają wywołanie porodu, może to nieść za sobą skutki uboczne, dlatego nie można wywoływać porodu dla wygody.

Czy wywoływany poród bardziej boli? Wskutek sztucznego wywołania porodu skurcze mogą być znacznie silniejsze i bardziej bolesne niż naturalne. Może dojść także do:

• niedotlenienia dziecka;
• wystąpienie krwotoku poporodowego;
• uszkodzenia szyjki macicy lub jej trzonu;
• przedwczesnego oddzielenia się łożyska.

Sztuczne wywołanie porodu może rozpocząć tzw. kaskadę interwencji medycznych, zakończonych w wielu przypadkach cesarskim cięciem.