40 tydzień ciąży - poród, proces ciąży, rozwój dziecka

W czterdziestym tygodniu ciąży zamyka się dziewięciomiesięczny okres oczekiwania na dziecko. Koniec tego tygodnia to planowany czas porodu. Jeśli natomiast nadal czujesz się dobrze i nie ma zwiastunów rozpoczynającego się porodu, a lekarz nie stwierdził komplikacji zagrażających zdrowiu dziecka, to nie ma powodów do obaw. Za poród o czasie uważa się ten, który wystąpi po 37 tygodniu i przed 42 tygodniem. Jeśli w terminie porodu nic się nie zdarzy, należy się zgłosić do lekarza prowadzącego. Ciążę prawidłową zwykle obserwuje się do 10 dni po terminie, a po tym czasie rozważa się indukcję porodu w szpitalu. Zdarza się często, że kobiety chodzą w ciąży nieco dłużej, nawet do 42 czy 43 tygodnia, jednak określamy takie ciąże jako przenoszone.

1. 40 tydzień ciąży - rozwój dziecka

Dziecko osiągnęło już swoją masę i długość urodzeniową. Dzieci w Polsce mierzą zwykle nieco ponad 50 cm i ważą ok. 3,5 kg. Wszystkie narządy i układy rozwinięte są tak, jak tego wymaga samodzielne życie poza organizmem matki.

Jeśli dziecko jest zdrowe, a poród przebiega bez komplikacji, to jest ono oczywiście zdolne do przeżycia tych pierwszych chwil swojego życia poza szpitalem, bez konieczności jakiegokolwiek wspomagania ze strony pracowników służby zdrowia. Pomimo to w Polsce prawie wszystkie porody odbywają się w szpitalach, co ma zapewnić większe bezpieczeństwo twojemu dziecku i tobie.

Tabela. Szacowane, średnie wymiary płodu w 40 tygodniu ciąży. Opis skrótów zastosowanych w tabeli znajdziesz w artykule Biometryczne wymiary płodu.

Wymiar (mm)	Średnia	5 centyl	95 centyl
CHL	510	472	548
BPD	96	83	109
OFD	120	110	130
HC	344	323	365
AC	340	306	374
FL	74	68	79
Masa (g)	3600	2834	4366

2. 40 tydzień ciąży - proces ciąży

Zobacz film: "Jak przygotować się do porodu?"

Ostatni dzień czterdziestego tygodnia ciąży określa się jako termin porodu. Tylko ok. 4% kobiet rodzi dokładnie w tym dniu. W pozostałych przypadkach, ciąża kończy się nieco wcześniej lub nieco później. Prawidłowy jest poród zarówno 2 tygodnie przed, jak i 2 tygodnie po terminie (choć zwykle nie czekamy tak długo na samoistne wyzwolenie czynności skurczowej i wywołujemy poród najdalej 10 dni po terminie). Tak więc w dniu wyznaczonego terminu porodu część kobiet poród już ma za sobą, a część jeszcze czeka na powitanie swojego maleństwa.

Na skutek dużej ilości cięć cesarskich, indukcji porodów i porodów przedwczesnych krzywa długości trwania ciąży nie jest znaną ci zapewne krzywą rozkładu normalnego (krzywą Gaussa), a jest silnie niesymetryczna. Poniższy wykres pokazuje naturalny rozkład długości trwania ciąży.

Rzeczywisty rozkład, obserwowany w naszych szpitalach, jest przesunięty nieco w lewo i bardziej spłaszczony z prawej strony, co odzwierciedla wykonywanie planowych cięć cesarskich w okolicach 38-40 tygodnia oraz indukcje porodów przy ciążach przenoszonych powyżej 41 tygodnia.

Narodziny dziecka to zapewne jeden z najważniejszych momentów w życiu każdej kobiety. Jest to przeżycie szczególne, w trakcie którego doświadczysz skrajnych emocji: od strachu, fizycznego bólu, po wielką radość, wręcz euforię związaną z pojawieniem się dziecka i wybuchem uczuć macierzyńskich.

	Poród naturalny	Cięcie cesarskie
Więź z dzieckiem	Poród naturalny sprzyja nawiązaniu głębokiej więci z dzieckiem. Matka dostaje dziecko zaraz po urodzeniu. Kobieta zwykle może się zająć dzieckiem zaraz po porodzie.	Poród odarty z "mistycznej" atmosfery. Kobieta dostahe dziecko po około 40 minutach od jego przyjścia na świat. Ból utrudnia sprawną opiekę nad dzieckiem w pierwszych dniach.
Ból	Poród naturalny jest bolesny. Znieczulenie zewnątrzoponowe pozwala ograniczyć ból w drugiej i trzeciej części porodu. Powstaje zwykle bolesna rana krocza, utrudniająca siadanie.	Samo cięcie cesarskie jest bezbolesne, choć niektóre kobiety nie lubią uczucia szarpania powłok brzusznych. Występuje silny ból brzucha w kilka dni po operacji.
Ryzyko powikłań	Większe ryzyko powikłań po stronie dziecka, związane głównie z niedotlenieniem. Znikome ryzyko powikłań po stronie matki, jeśli ciąża przebiega fizjologicznie.	Większe ryzyko powikłań po stronie matki, w tym poważnych, nawet śmiertelnych. Każde cięcie stanowi zmniejszenie potencjału reprodukcyjnego kobiety - stwarza ryzyko pojawienia się problemów w kolejnych ciążach.

Obecnie w Polsce nadal większość porodów odbywa się w sposób tradycyjny – dzieci przechodzą przez kanał rodny kobiety. Istnieje wiele wskazań medycznych, które sprawią, że lekarz w twoim przypadku będzie nalegał na wykonanie cięcia cesarskiego – planowanego lub nagłego, w razie pojawienia się komplikacji w trakcie porodu. Jeśli będziesz mieć wątpliwości co do zasadności wykonania tej ciężkiej operacji, zawsze możesz zapytać lekarza, który postara się wytłumaczyć ci zasadność swojej decyzji.

Wiele kobiet przekonanych o bolesności porodu naturalnego i bezbolesności cięcia cesarskiego nalega wręcz czy wynajduje często wydumane wskazania do cięcia, licząc na ominięcie w swoim macierzyństwie bolesnego aktu porodu. Takie postępowanie jest błędne z wielu przyczyn i związane z pewnymi zaszłościami historycznymi.

Dziś kobiety rodzące naturalnie również mają pełne prawo do kontroli bólu – rodzą pod opieką lekarza anestezjologa. Z drugiej strony cięcie cesarskie wiąże się ze znacznie większym ryzykiem poważnych powikłań po stronie kobiety, w tym śmiertelnych. Jest to poważna operacja, która nie pozostanie bez wpływu na twoje dalsze życie, a duży ból powłok brzusznych będzie ci towarzyszył jeszcze przez wiele dni po cięciu.

3. 40 tydzień ciąży - poród

Jeśli przekroczysz czterdziesty tydzień ciąży, a akcja porodowa nie będzie się nadal rozwijać, twój lekarz może zaproponować przeprowadzenie indukcji porodu, czyli sztucznego jego wywołania. Podobnie jeśli istnieją okoliczności medyczne wskazujące na konieczność zakończenia ciąży, przy których cięcie cesarskie nie jest konieczne czy wręcz jest niewskazane, lekarz zaproponuje indukcję porodu.

W ramach indukcji najczęściej podaje się kobiecie ciężarnej hormon – oksytocynę, który wywołuje skurcze macicy i w zamyśle rozpoczyna akcję porodową.

Jeśli szyjka macicy nie jest rozwarta, lekarze założą ci tzw. cewnik Foleya, który mechanicznie rozszerzy szyjkę i zwiększy prawdopodobieństwo udanej indukcji. Przy zakładaniu cewnika lekarz odwarstwi błony płodowe od ściany macicy, co spowoduje wydzielenie naturalnych prostaglandyn, które w dalszym ciągu zmiękczą i rozpulchnią szyjkę macicy.

Gdy oksytocyna zacznie działać i rozpoczną się skurcze porodowe, lekarz może się zdecydować na przebicie pęcherza płodowego, które jeszcze bardziej przyspiesza akcję porodową.

Skuteczność ewentualnej indukcji porodu zależy od wielu czynników, głównie od położenia dziecka w kanale rodnym i dojrzałości szyjki macicy. Nieudana indukcja zawsze wiąże się z ryzykiem cięcia cesarskiego, na które musisz być psychicznie przygotowana, decydując się na indukcję porodu.

Dla kobiet, które już urodziły, rozpoczął się okres połogu. Jest to trwający 6-8 tygodni czas, w którym twoje ciało wracać będzie powoli do stanu sprzed ciąży. Zazwyczaj pierwsze dwa dni połogu mama spędza w szpitalu. Po dwóch dniach nastąpi ginekologiczna ocena stanu matki - jeśli lekarz oceni, że macicy zwija się (czyli obkurcza) prawidłowo, nie ma ryzyka zakażenia błony śluzowej macicy (endometrium) i radzisz sobie z laktacją, możesz wrócić do domu.

Musisz wiedzieć, że bezpośrednio po porodzie, mimo że twojej macicy nie będzie już wypełniało dziecko, łożysko i duża ilość wód płodowych, twój brzuch nie będzie jeszcze płaski jak deska. Nawet jeśli zgromadziłaś pod skórą tylko znikomą ilość tkanki tłuszczowej. Powłoki brzuszne są bowiem po ciąży bardzo rozciągnięte, w końcu przez wiele miesięcy adaptowały się do powiększającej się macicy i nie potrafią chwilowo utrzymać zawartości brzucha w środku, tak jak przed ciążą.

W czasie połogu macica kurczy się i zmniejsza do wielkości, jaką miała przed ciążą, goją się drobne otarcia i urazy kanału rodnego powstałe w trakcie porodu, a mięśnie zwiększają swoje napięcie. W czasie połogu z macicy wydostają się tzw. odchody połogowe, początkowo są krwiste, później coraz jaśniejsze, aż w końcu zanikną. Pamiętać należy, że karmienie piersią przyspiesza zmiany zachodzące w okresie połogu, a macica szybciej się kurczy. Po sześciu tygodniach połogu należy zgłosić się do lekarza ginekologa na kontrolę.

W czasie połogu należy przykładać dużą uwagę do higieny intymnej, tak by nie dopuścić do groźnego zakażenia dróg rodnych. Nie należy podejmować w tym okresie aktywności seksualnej, w tym proponowanych przez niektórych stosunków analnych, które również mogą prowadzić do powikłań na tle infekcji bakteryjnych. Po okresie połogu kobieta może wrócić do pełnej aktywności, również seksualnej, jeśli tylko ma na to ochotę.