Makrosomia płodu

Makrosomia płodu, inaczej hipertrofia wewnątrzmaciczna płodu, to nadmierna masa płodu w stosunku do wieku ciąży. Szacuje się, że powiększenie wagi ciała płodu dotyczy około 10% wszystkich ciąż. Makrosomię płodu wykrywa się najczęściej podczas badania USG ciąży lub bezpośrednio po porodzie. Wygląd noworodka z hipertrofią wewnątrzmaciczną charakteryzuje się dysproporcją rozmiarów brzucha w stosunku do głowy, zaczerwienioną skórą i występowaniem owłosienia na małżowinach usznych.

1. Czynniki ryzyka i powikłania makrosomii płodu

Makrosomia płodu zwykle wywołana jest czynnikiem matczynym. Czynnikami ryzyka hipertrofii płodu ze strony matki są: wiek powyżej 35 lat, typ budowy ciała, wielokrotne porody, cukrzyca ciężarnych, wysokie ciśnienie tętnicze w ciąży, spóźniony poród, otyłość w ciąży, duży przyrost wagi w ciąży, wcześniejszy poród dziecka o wadze większej niż 4,5 kg. Makrosomia płodu częściej dotyczy płodów męskich niż żeńskich. Czynnikiem ryzyka hipertrofii wewnątrzmacicznej ze strony płodu jest zespół Beckwitha-Wiedemanna – genetycznie uwarunkowany zespół wad wrodzonych.

Z powodu makrosomii płodu poród naturalnymoże grozić wystąpieniem poważnych powikłań:

Zobacz film: "Jak uniknąć komplikacji okołoporodowych?"

• wydłużeniem czasu trwania porodu,
• zatrzymaniem akcji porodowej,
• uszkodzeniami kanału rodnego,
• wtórnym niedowładem macicy i zaburzeniami czynności skurczowej,
• rozejściem się spojenia łonowego,
• obfitymi krwawieniami porodowymi i poporodowymi,
• zakażeniami połogowymi.

Ze względu na możliwość wystąpienia komplikacji okołoporodowych, makrosomia płodu stanowi przeciwwskazanie do porodu w wodzie. Hipertrofia wewnątrzmaciczna grozi również dużym ryzykiem urazów u płodu w czasie porodu drogami natury. Najczęstszym problemem w trakcie akcji porodowej jest dystocja barkowa, powodująca urazy splotu ramiennego lub nerwu przeponowego. Wśród innych możliwych uszkodzeń warto wymienić złamanie kości ramiennej i mostka, a także zwichnięcie stawu barkowego.

Częstym skutkiem porodu hipertroficznego płodu jest encefalopatia u dziecka, czyli uszkodzenie mózgu. Encefalopatia może prowadzić do upośledzenia umysłowego lub zgonu. Noworodek może cierpieć na hipoglikemię, mieć nadmiar czerwonych krwinek we krwi oraz podwyższony poziom bilirubiny w surowicy krwi. Makrosomia płodu wiąże się w późniejszym wieku dziecka z dużym ryzykiem nadwagi, otyłości, zespołu metabolicznego, nadciśnienia krwi, nieprawidłowej tolerancji glukozy, insulinooporności i rozwoju cukrzycy typu 2.

2. Diagnostyka i leczenie makrosomii płodu

Makrosomia płodu najczęściej wykrywana jest w trakcie ciąży podczas badania USG. Czasami hipertrofia płodu rozpoznawana jest bezpośrednio po urodzeniu dziecka, na sali porodowej. Po porodzie lekarz mierzy masę ciała noworodka i porównuje ją z przyjętymi normami dla płci i wieku. Za patologiczną uznawana jest waga dwukrotnie przekraczająca uśrednioną masę ciała noworodka – przyjętą za normę. Makrosomia płodu jest diagnozowana zawsze wtedy, gdy masa ciała noworodka przekracza 4-4,5 kg, bez względu na wiek ciąży i zachowaną symetrię w budowie ciała. Hipertrofia wewnątrzmaciczna płodu, z powodu dużego ryzyka ciężkich powikłań u matki i dziecka, stanowi jedno ze wskazań do cesarskiego cięcia. W przypadku zdiagnozowania makrosomii płodu kobiecie odradza się poród siłami natury. W trakcie porodu względnie przeciwwskazane jest użycie kleszczy położniczych i próżniociągu.

Joanna Krocz