Rozwarcie szyjki macicy
Szyjka macicy to część, która łączy trzon macicy z pochwą. W trakcie porodu szyjka macicy rozwiera się do 10 cm. Przy pełnym rozwarciu rodzi się główka dziecka. Każda kobieta podczas porodu chciałaby, aby pełne rozwarcie szyjki macicy nastąpiło jak najszybciej. Niestety przebieg porodu rządzi się swoimi prawami, a rodząca nie ma dużego wpływu na jego długość, choć pewne pozycje jej ciała mogą przyspieszyć rozwieranie szyjki macicy i schodzenie główki w dół kanału rodnego. Cały poród składa się z trzech okresów, natomiast pierwszy okres porodu dodatkowo podzielony jest na dwie fazy związane między innymi z rozwieraniem się szyjki macicy.
1. Okresy i fazy porodu
Poród dzieli się na trzy okresy. Pierwszy okres porodu to czas od jego rozpoczęcia do całkowitego rozwarcia szyjki macicy (do 10 cm). Okres ten składa się z dwóch faz:
- Faza utajona − jest to tzw. faza wolnego rozwierania. To czas od początku porodu do rozwarcia około 3-4 cm, zazwyczaj trwa około 5 godzin u wieloródki, do około 6,5 godziny u pierwiastki − kobiety rodzącej pierwszy raz.
- Faza aktywna − jest to faza przyspieszonego rozwierania. To czas od 3-4 cm do pełnego rozwarcia szyjki macicy, trwa ok. 2,5 godziny u wieloródki, natomiast ok. 4,5 godziny u pierwiastki. Gdy rozwarcie osiąga ok. 7-8 cm, następuje chwilowy kryzys (tzw. „kryzys siódmego centymetra”), gdy kobieta nie wierzy już w swoje siły i możliwości.
Drugi okres porodu to czas od momentu osiągnięcia pełnego rozwarcia (10 cm), aż do urodzenia się maluszka. Średnio w populacji trwa on od 30 do 40 minut u wieloródki, do około godziny u pierwiastki. Trzeci okres porodu to okres łożyskowy. W tym czasie kobieta rodzi popłód, czyli pępowinę, łożysko i błony płodowe. Niektórzy położnicy wyróżniają również czwarty okres porodu, który obejmuje dwugodzinną, ścisłą obserwację kobiety po urodzeniu się noworodka.
2. Ocena szyjki macicy
Rozwieranie się szyjki macicy jest ściśle związane z jej dojrzewaniem. Najczęściej używaną skalą do oceny dojrzałości szyjki macicy jest skala Bishopa. W tej skali przyznaje się od 0 do 3 punktów za pięć poszczególnych parametrów: rozwarcie, skrócenie, zaawansowanie części przodującej, konsystencję i ułożenie szyjki macicy w stosunku do osi pochwy. Ocena na 9 punktów wg skali Bishopa oznacza, że szyjka jest już dojrzała. Natomiast na początku porodu szyjka macicy osiąga zazwyczaj 11 punktów.
3. Rola pozycji kobiety w porodzie
Duże znaczenie dla szybszego rozwierania się szyjki macicy podczas pierwszego okresu porodu są pozycje wertykalne rodzącej. Są to pozycje pionowe zazwyczaj instynktownie wybierane przez rodzącą: klęk, kucanie, chodzenie, siadanie i kręcenie biodrami na piłce czy worku sako. Działająca siła grawitacji powoduje szybsze schodzenie główki i naciskanie jej na szyjkę macicy. Dzięki tym bodźcom szyjka rozwiera się szybciej, co skraca czas porodu.
Rozwieranie szyjki macicy to proces długotrwały dla rodzącej, która od początku porodu tylko czeka na magiczne 10 cm. Świadomość kobiety o pozycjach wertykalnych, które mogą przyspieszyć dojrzewanie i rozwieranie szyjki macicy oraz ich zastosowanie w trakcie porodu są niezwykle istotne zarówno dla przyszłej mamy, jak też jej dziecka.