Znieczulenie podpajęczynówkowe

Znieczulenie podpajęczynówkowe jest rodzajem znieczulenia miejscowego (tak zwana blokada centralna), podczas którego pacjent pozostaje w pełni świadomy, i które ze względu na znacznie mniejsze obciążenie dla organizmu niż znieczulenie ogólne (narkoza) ma obecnie ogromne zastosowanie w różnego rodzaju operacjach chirurgicznych, w tym także jako znieczulenie do cięcia cesarskiego.

Ze względu na to, że wykonanie znieczulenia podpajęczynówkowego wymaga trochę czasu, to w przypadku, gdy cięcie cesarskie musi być wykonane w trybie natychmiastowym stosuje się znieczulenie ogólne, które jest znacznie szybsze. Natomiast jeśli tylko czas na to pozwala metodą z wyboru jest znieczulenie podpajęczynówkowe. Z kolei jako znieczulenie do porodu siłami natury jest zwykle wykorzystywane znieczulenie zewnątrzoponowe, ponieważ pozwala ono na wyłączenie bólu porodowego z możliwością zachowania czynności ruchowych niezbędnych do parcia podczas porodu.

1. Technika znieczulenia podpajęczynówkowego

W trakcie znieczulenia podpajęczynówkowego pacjent zachowuje pełną świadomość i kontakt z otoczeniem, natomiast nie odczuwa bólu, dotyku, temperatury i nie może wykonywać ruchów w znieczulonym obszarze.

Znieczulenie podpajęczynówkowe polega na nakłuciu przestrzeni podpajęczynówkowej wypełnionej płynem mózgowo-rdzeniowym za pomocą specjalnej igły i podaniu do tej przestrzeni odpowiedniej ilości środka znieczulającego miejscowo.

Pacjent w trakcie nakłucia może być w pozycji siedzącej lub leżącej na boku. Nakłucie wykonuje się w linii kręgosłupa, między wyrostkami kolczystymi 3-4 lub 4-5 kręgu lędźwiowego. Przed samą punkcją skórę w miejscu nakłucia dezynfekuje się i znieczula miejscowo, więc jest ono raczej niebolesne. Po dotarciu igłą do przestrzeni podpajęczynówkowej z płynem mózgowo-rdzeniowym podaję się odpowiednią ilość anestetyku, najczęściej bupiwakainy lub lidokainy. Następnie pacjenta układa się na stole operacyjnym i czeka aż znieczulenie zacznie działać. Poprzez ustawienie wysokości stołu można regulować zasięg znieczulenia, tak aby sięgało ono 4-6 kręgu piersiowego. Oznacza to, że znieczulony zostaje cały obszar ciała poniżej czwartego kręgu piersiowego. Blokada obejmuje zarówno czucie bólu, dotyku, temperatury, jak i napięcie mięśniowe i możliwość poruszania mięśniami w znieczulonym regionie.

2. Powikłania znieczulenia podpajęczynówkowego

Jak każdy rodzaj znieczulenia także i znieczulenie podpajęczynówkowe niesie ze sobą możliwość wystąpienia powikłań. Najpowszechniej występującym jest tak zwany zespół popunkcyjny. Polega on na występowaniu po znieczuleniu silnego bólu głowy. Aby temu zapobiec zaleca się profilaktycznie pacjentowi po znieczuleniu leżenie płasko na wznak przez 24 godziny. Jeśli pomimo tego bóle się pojawią to na ogół ustępują one samoistnie.

Innym spotykanym powikłaniem są zespoły podrażnienia korzeni nerwów rdzeniowych oraz zakażenia w miejscu wkłucia, aż do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych włącznie. W rzadkich sytuacjach podczas znieczulenia może dochodzi u pacjenta do gwałtownego i groźnego spadku ciśnienia tętniczego i zwolnienia akcji serca, aż do zatrzymania oddychania i krążenia włącznie. Przyczyną tego zjawiska jest zablokowanie włókien współczulnego układu nerwowego. W związku z tym pacjent poddany znieczuleniu podpajęczynówkowemu powinien być stale monitorowany, aby w razie wystąpienia takich powikłań zastosować odpowiednie leczenie.

Znieczulenie podpajęczynówkowe jest natomiast stosunkowo bezpieczne dla rodzącego się dziecka, ponieważ w przeciwieństwie do znieczulenia ogólnego środek znieczulający nie dostaje się do krążenia płodowego i nie oddziałuje bezpośrednio na dziecko.