Obniżenie macicy
Obniżenie macicy jest dosyć częstym patologicznym objawem stwierdzanym u kobiet powyżej 30 roku życia. Wbrew pozorom coraz więcej młodych kobiet podczas badania ginekologicznego dowiaduje się o tej zmianie w obrębie macicy. Stopień wypadania i towarzyszące temu subiektywne dolegliwości nie zawsze są proporcjonalne. Mniej lub bardziej wyraźne objawy obniżenia narządu rodnego stwierdza się u prawie wszystkich kobiet, które rodziły, przy czym nie powoduje to u nich znacznego dyskomfortu, przynajmniej w młodym wieku.
1. Dlaczego macica obniża się?
Stopień obniżenia macicy nasila się u większości kobiet wraz z upływem lat. Związane jest to z zaburzoną równowagą między siłami, gwarantującymi prawidłowe położenie macicy. Czynniki etiologiczne, przyczyniające się do zachwiania równowagi mogą być związane m.in. z osłabieniem aparatu wieszadłowego macicy lub/i działaniem sił przemieszczających macicę.
Co to jest obniżenie macicy? Jest to zmiana położenia macicy poniżej pewnej umownej linii wyznaczanej położeniem kolców kulszowych. Kobieta sama nie jest w stanie tego określić. Odczuwa jednak pewien dyskomfort i dolegliwości z tym związane, takie jak: bóle w podbrzuszu i okolicy krzyża, zaburzenia mikcji i defekacji. Nie łączy tego z obniżeniem macicy, choć kiedy wystąpią te uciążliwe dolegliwości, macica zaczyna wysuwać się już do przedsionka pochwy.
Przyczyny zaburzenia równowagi w obrębie narządu rodnego to: praca fizyczna, zwłaszcza dźwiganie, praca w pozycji stojącej, przewlekłe zaparcia, przewlekłe choroby układu oddechowego, takie jak choćby kaszel, uszkodzenie aparatu podporowego i wieszadłowego (najczęstsza przyczyna to porody, zwłaszcza te z tzw. ochroną krocza, także operacje ginekologiczne i nie tylko), uszkodzenia nerwów miednicznych i sromowych (poród pochwowy dużego dziecka).
Obniżenie macicy ma związek również ze zmianami w strukturze tkanki łącznej i skóry, które zachodzą w organizmie kobiety w okresie okołomenopauzalnym. Chodzi tu o zmniejszenie kolagenu typu I, a zwiększenie kolagenu typu III.
Z powodu niedoboru żeńskich hormonów w skórze coraz mniej jest dobroczynnego kolagenu. Efektem tego jest wiotkość tkanki łącznej, przez co nie podtrzymuje ona już tak silnie aparatu więzadłowego, na którym umocowana jest macica. Skutkuje to jej obniżeniem.
Niestety coraz częściej na obniżanie się macicy uskarżają się kobiety w wieku rozrodczym. To prawdopodobne, że macica może się u nich obniżyć na skutek uszkodzenia aparatu więzadłowego, w czasie porodu.
Na przykład w sytuacji, kiedy dziecko było wyjątkowo duże albo poród był zbyt długi i ciężki, w stosunku do możliwości fizjologicznych rodzącej. Istotną przyczyną obniżania macicy u niektórych kobiet mogą być wrodzone nieprawidłowości w obrębie struktury kolagenu.
2. Leczenie obniżonej macicy
Kobiety cierpiące na postępujące obniżenie macicy zauważają u siebie charakterystyczne objawy: specyficzny nacisk ku dołowi, różnego rodzaju bóle okolicy krzyżowej, które promieniują w kierunku pachwin, a także uciążliwe uczucie przepełnienia układu moczowo-płciowego, kłopoty z wypróżnianiem i niekontrolowanym oddawaniem gazów.
Drobna zmiana położenia macicy, zwłaszcza we wczesnym stadium zaawansowania, bywa nieodczuwalna. Z chwilą, kiedy szyjka macicy zaczyna wysuwać się do przedsionka pochwy, a to utrudnia w pewnym stopniu poruszanie się, zmiana jest nie tylko zauważalna ale i niepokoi wiele kobiet.
Warto skonsultować stopień obniżenia macicy z lekarzem, ponieważ bywają sytuacje skrajne, kiedy dochodzi do wypadnięcia macicy. Ostatecznym etapem obniżenia macicy jest niewątpliwie jej wypadanie poza szparę sromową. Dość przykra i uciążliwa dla kobiet sytuacja charakteryzuje się wypadaniem częściowym.
Wówczas pewna część macicy przemieszczona jest przed srom. Drugi rodzaj to wypadanie całkowite, wówczas dochodzi do wynicowania pochwy na zewnątrz, przed wargami sromowymi. Dokładniej stopień wypadania określa skala POP-Q. Jest to pięciostopniowa klasyfikacja, w której określamy 6 punktów anatomicznych, jednak najważniejszym, stałym punktem odniesienia jest płaszczyzna błony dziewiczej.
W zależności od stopnia obniżenia się narządu rodnego, lekarz zleca indywidualnie leki doustne lub dopochwowe globulki. Może także zaaplikować kremy zawierające żeńskie hormony estrogeny, dzięki którym zwiększa się produkcja dobroczynnego kolagenu w skórze.
Na obniżanie się macicy na wczesnym etapie zaleca się także odpowiednie ćwiczenia krocza, które mają za zadanie wzmocnić mięśnie dna miednicy (szczególnie mięsień łonowo-guziczny). Mięśnie dna miednicy nazywane są przez specjalistów mięśniami Kegla.
Można je ćwiczyć w różny sposób, zarówno za pomocą specjalnych kulek, jak i podczas normalnych ćwiczeń. Podczas kiedy kobieta porusza się w trakcie codziennych czynności, kulka zmienia swoje położenie.
Kobieta, chcąc utrzymać kulki na swoim miejscu, napina mięśnie krocza, stymulując ścianki pochwy, które reagują skurczem. W miarę regularnych ćwiczeń pochwa zwęża się, wobec czego lekarz dobiera kobiecie kulki o mniejszym rozmiarze.
Oczywiście w niektórych przypadkach ostatecznym rozwiązaniem są zabiegi operacyjnie podnoszące macicę. Wykonuje się je przez pochwę, brzuch lub laparoskopowo. Wśród kilku metod operacyjnych jedna z nich polega na tym, że dno macicy przywiesza się do powłok brzusznych (za pomocą specjalnych taśm).
Można także przymocować macicę do kręgosłupa lub podciągnąć ją poprzez skrócenie jej więzadeł wieszadłowych. Lekarz, zanim przeprowadzi którykolwiek z tych zabiegów, powinien przeprowadzić wywiad, a także skrupulatne badanie fizykalne (wraz z oceną punktów anatomicznych). Jego zadaniem jest także poinformowanie pacjentki, że decydując się na którykolwiek z zabiegów, aktywność seksualna może być w pewnym stopniu ograniczona.
Ponadto skuteczność zabiegów podnoszących macicę nie zawsze jest trwała. Choć początkowo kobieta odczuwa znaczną poprawę, po pewnym jednak czasie macica może ponownie obniżyć się. U kobiet w okresie okołomenopauzalnym lub/i które nie planują więcej dzieci, w przypadku nieskuteczności pierwszej operacji można zaproponować całkowite usunięcie macicy.
Obniżenie macicy wymaga leczenia tylko wtedy, gdy występują dolegliwości. Całkowite wypadanie macicy natomiast powinno być leczone zawsze. U starszych kobiet, które już nie współżyją, możemy zaproponować plastyczny zabieg prawie całkowitego zamknięcia pochwy, ewentualnie pochwowe wycięcie macicy z następową plastyką tylnej ściany pochwy.
Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Macica po porodzie - skurcze połogowe, kiedy do lekarza?