Zespół zaburzeń oddychania (ZZO)
Zespół zaburzeń oddychania (ZZO) to najczęstsze zaburzenie oddychania i krążenia występujące u noworodków urodzonych przedwcześnie. Jest to także zaburzenie najgroźniejsze dla zdrowia dziecka. Wynika ono z niewystarczającej do samodzielnego oddychania dojrzałości płuc, niedojrzałości układu krążenia oraz niedoboru surfaktantu, czyli substancji powierzchniowo czynnej, zmniejszającej napięcie powierzchniowe pęcherzyków płucnych. Niewydolność oddechowo-krążeniowa jest widoczna już przy pierwszym oddechu wcześniaka. Przy braku tlenoterapii może doprowadzić nawet do ostrej niewydolności oddechowej.
1. Objawy zespołu zaburzeń oddychania
Wcześniaki urodzone przed 25. tygodniem ciąży w 90% cierpią na zespół zaburzeń oddychania, który praktycznie nie występuje u dzieci urodzonych po 36. tygodniu ciąży. Innymi czynnikami zwiększającymi ryzyko pojawienia się tego zaburzenia są cukrzyca u matki, wyziębienie dziecka, niedotlenienie i poród przez cesarskie cięcie.
Zespół zaburzeń oddychania oznacza przede wszystkim, że płuca dziecka są niewystarczająco rozwinięte. Ich rozwój zwykle następuje pod koniec prawidłowo trwającej ciąży. Pęcherzyki płucne u chorych dzieci nie rozprężają się, co oznacza, że pojawia się, tzw. niedodma płuc. W efekcie może dojść nawet do całkowitej bezpowietrzności płuc. Ściany pęcherzyków płucnych zapadają się przy wydechu i znacznie utrudniają oddychanie, a szczególnie wydychanie powietrza.
Dziecko, które przyszło na świat z ZZO ma problemy ze swoim pierwszym oddechem poza łonem matki. Wcześniak może lekko postękiwać, skrzydełka nosa mogą się poruszać, a oddech być przyspieszony (ponad 60 oddechów na minutę) i wydychany z trudem. Objawy niewydolności oddechowej nasilają się między pierwszą, a drugą dobą życia dziecka. W przypadku braku podjęcia działań wspomagających oddychanie dziecka, nasycenie krwi tlenem z czasem robi się coraz niższe, co powoduje niedotlenienie i sinicę obwodową. Pojawia się kwasica metaboliczna a także ostra niewydolność oddechowa.
2. Leczenie ZZO
Leczenie zespołu zaburzeń oddychania polega przede wszystkim na wspieraniu oddychania dziecka w warunkach szpitalnych. Niezbędna jest podaż tlenu oraz usuwanie nadmiaru dwutlenku węgla. W tym celu stosuje się pompę powietrzną CPAP lub oddech wspomagany. W tym czasie podaje się leki uzupełniające ilość surfaktantu w płucach. Konieczne jest także wyrównanie kwasicy metabolicznej. W czasie leczenia noworodek musi być odpowiednio nawodniony, trzeba w tym czasie prowadzić bilans płynów. Dziecka nie należy karmić drogą doustną. Ważna jest także temperatura otoczenia oraz samego dziecka. Równocześnie cewnikuje się naczynia tętnicze, aby mieć krew do badań. Bada się poziom glukozy we krwi i elektrolitów.
Po ustabilizowaniu się sytuacji, dziecko, które jako noworodek miało zespół zaburzonego oddychania, powinno być regularnie badane pod kątem rozwoju psychomotorycznego. Tlenoterapia na tak wczesnym etapie rozwoju zwiększa ryzyko, że dziecko będzie cierpiało na zaburzenia centralnego układu nerwowego. Mogą one wywołać opóźnienie rozwoju umysłowego, problemy z motoryką, wady słuchu i wady wzroku.