Skala Apgar
Zaraz po urodzeniu u każdego noworodka przeprowadzane jest badanie, oceniające pięć najważniejszych parametrów. Dziecku uzyskuje wówczas punkty w skali Apgar, w ramach której sprawdzane są czynności serca, koloryt skóry, czynności oddechowe, reakcje na bodźce zewnętrzne oraz napięcie mięśni.
Skala Apgar służy do oceny czynności życiowych dziecka tuż po porodzie. Noworodek otrzymuje punkty w skali od 0 do 10. Wysoki wynik skali Apgar nie jest gwarancją idealnego rozwoju dziecka w przyszłości, stanowi jedynie wstępną ocenę stanu zdrowia maluszka. Lekarze stosują skalę Apgar, aby określić, czy noworodek wymaga pomocy medycznej czy też może zostać bezpiecznie przy mamie. Skala ta została wprowadzona przez amerykańską lekarkę, Virginię Apgar, w 1953 roku i jest powszechnie stosowana do dzisiaj w wielu krajach na całym świecie.
1. Co bada skala Apgar?
Lekarz neonatolog, zaraz po przecięciu pępowiny łączącej dziecko z matką, bada noworodka pod kątem pięciu aspektów zdrowotnych. Za każdy może przyznać od zera do dwóch punktów. Badanie noworodka skalą Apgar wykonywane jest czterokrotnie – w pierwszej, trzeciej, piątej i dziesiątej minucie życia dziecka. Jakie aspekty zdrowotne są brane pod uwagę? Należą do nich: kolor skóry, tętno, reakcja na bodźce, napięcie mięśniowe i oddychanie.
| Badana cecha | 0 punktów | 1 punkt | 2 punkty |
|---|---|---|---|
| kolor skóry | sinica całego ciała | tułów różowy, sinica części dystalnych kończyn | całe ciało różowe |
| czynność serca | niewyczuwalny | poniżej 100 uderzeń/minutę | powyżej 100 uderzeń/minutę |
| reakcja na bodźce (wprowadzenie cewnika do nosa) | brak | grymas twarzy | kaszel lub kichanie |
| napięcie mięśniowe | ogólna wiotkość ciała | napięcie obniżone, zgięte kończyny | napięcie prawidłowe, samodzielne ruchy |
| oddychanie | brak oddechu | oddech wolny i nieregularny | głośny płacz |
Suma punktów zdobytych podczas badania dziecka interpretowana jest następująco:
8-10 punktów – dobry stan noworodka;
4-7 punktów – średni stan noworodka;
3-0 punktów – zamartwica wymagająca natychmiastowej pomocy lekarskiej.
Każdy noworodek urodzony w stanie średnim i złym wymaga szczególnej obserwacji i opieki lekarskiej. Stan dziecka może ulec poprawie z minuty na minutę, więc badanie jest powtarzane.
2. Ocena zdrowia dziecka skalą Apgar
Pierwszym aspektem podlegającym ocenie po porodzie jest oddech dziecka. Po przybyciu na świat i opuszczeniu łona matki dziecko przeżywa swego rodzaju szok. Otoczenie malucha zmienia się diametralnie. Z porodem kojarzy się zazwyczaj pierwszy krzyk dziecka i to właśnie za niego noworodek otrzymuje pierwszy punkt w skali Apgar. Jeśli wszystko przebiega prawidłowo, dziecko już w ciągu kilku minut normuje swój oddech. Jeśli oddychanie noworodka jest zaburzone, lekarze podają mu tlen w celu normalizacji oddechu. Problemy z oddychaniem mają zazwyczaj wcześniaki, gdyż ich płuca nie są jeszcze dostatecznie rozwinięte a także dzieci, które przyszły na świat po ciężkim porodzie.
Kolejny element poddawany ocenie to częstość pracy serca. Jeśli jest mniejsza niż 60 na minutę, konieczne jest przeprowadzenie akcji reanimacyjnej. Następnie oceniany jest koloryt skóry. Dzieci po porodzie naturalnym są z reguły bardziej zmęczone, więc ich barwa skóry może być bardziej blada niż u noworodków rodzonych przez cesarskie cięcie. Noworodek, który otrzymuje maksymalną liczbę punktów za zabarwienie skóry, zwykle ma również dobre oceny pulsu i oddechu, gdyż te aspekty zdrowotne są ze sobą połączone.
Ostatniej ocenie podlegają napięcie mięśni i reakcja na bodźce. Zdrowy noworodek jest zazwyczaj ruchliwy, co świadczy o dobrym napięciu mięśni. Jeśli ciało malucha jest wiotkie, a dziecko nie stawia oporu przy próbie prostowania, może to świadczyć o niedotlenieniu albo o zaburzeniach neurologicznych. Reakcja na bodźce jest przeprowadzana przez wsadzenie cewnika do nosa. Jeśli maluch kicha lub kaszle, oznacza to, że jego układ nerwowy jest dobrze rozwinięty.
Zazwyczaj dzieci urodzone przedwcześnie mają gorsze wyniki w skali Apgar, gdyż nie są jeszcze przystosowane do samodzielnego życia poza łonem matki. Wynik badania w skali Apgar odnotowywany jest w książeczce zdrowia dziecka wraz z innymi informacjami na temat noworodka, takimi jak waga urodzeniowa czy długość ciała w centymetrach.