Ciąża po 30. roku życia – szanse, zagrożenia, przygotowania i opieka
Ciąża po 30. roku życia, choć nie jest uważana za ciążę wysokiego ryzyka z racji wieku matki, wiąże się z różnymi zagrożeniami. Nie sposób jednak nie dostrzec także jej plusów. Jakie są ryzyka i korzyści? Jak się przygotować do ciąży po trzydziestce i na co zwracać uwagę w czasie jej rozwoju?
1. Jakie są szanse na ciążę po 30. roku życia?
Ciąża po 30. roku życia jest scenariuszem realizowanym przez wiele kobiet, które z różnych powodów dopiero na tym etapie życia decydują się na dziecko. Jakie są szanse na poczęcie, skoro wiadomo, że pod względem biologicznym najlepszym wiekiem na zajście w ciążę jest czas między 20. a 30. rokiem życia (jest to jednocześnie okres największej płodności kobiety)?
Wraz z wiekiem i starzeniem się organizmu starzeją się komórki jajowe. Z powodu zmniejszenia się liczby, ale i jakości jajeczek, szanse na zajście w ciążę maleją. Specjaliści szacują je na około 20 proc. po 30. roku życia i 12 proc. po 35. roku życia (niemniej zdarza się, że zaskakuje nieplanowana ciąża po 40., a nawet 50. roku życia).
Po 30. roku życia organizm kobiety produkuje także mniejsze ilości progesteronu, co oznacza mniejsze prawdopodobieństwo implantacji embrionu. U kobiet po 35. roku życia jajniki zaczynają przejawiać rzadszą skłonność do owulacji, a rezerwa jajnikowa systematycznie się zmniejsza (kobiety rodzą się z określonym potencjałem reprodukcyjnym jajników, czyli tzw. rezerwą jajnikową). Wówczas płodność zaczyna drastycznie spadać.
Na obniżenie płodności wpływa nie tylko wiek i naturalny proces starzenia się organizmu, ale i schorzenia narządów płciowych, takie jak mięśniaki, stany zapalne w obrębie miednicy mniejszej, zespół policystycznych jajników, endometrioza czy zaburzenia drożności jajowodów.
Dobra wiadomość jest taka, że wiek zdecydowanie nie stanowi przeciwwskazania do zajścia w ciążę, a płodność kobiety jest sprawą indywidualną. Wiele zależy od jej predyspozycji genetycznych, stanu zdrowia oraz stylu życia (bierze się pod uwagę sposób żywienia, kondycję fizyczną oraz obecność używek).
2. Ryzyko i korzyści późnej ciąży
Jakie są potencjalne zagrożenia związane z ciążą po 30. roku życia? To przede wszystkim zwiększone ryzyko niektórych powikłań ciąży, takich jak cukrzyca ciążowa, nadciśnienie tętnicze ciężarnych, ale i pojawienia się wad rozwojowych płodu.
Z wiekiem wzrasta ryzyko wystąpienia trisomii, takich jak na przykład zespół Downa czy zespół Patau. Najczęściej występującą wadą chromosomalną jest zespół Downa (czyli trisomia 21) objawiający się opóźnieniem umysłowym i wadami fizycznymi.
Dla kobiet w starszym wieku typowe są dolegliwości ciążowe, to jest związane z ciążą, takie jak:
- nudności;
- wymioty;
- zmęczenie;
- zmienne nastroje;
- problemy z funkcjonowaniem tarczycy;
- mięśniaki macicy.
Wzrasta także ryzyko poronienia czy porodu przedwczesnego. Częściej także występują również powikłania okołoporodowe (np. długość czy postęp porodu) i konieczność wykonania cięcia cesarskiego.
Jakie są korzyści związane z późniejszą ciążą? Specjaliści zwracają uwagę na kilka kwestii. Późna ciąża oznacza zwykle:
- gotowość emocjonalną, bardziej świadome podjęcie decyzji o macierzyństwie, ale i podejście do opieki nad dzieckiem,
- stabilność finansową i społeczną; to może zapewnić lepsze warunki życia dla dziecka,
- większe doświadczenie życiowe,
- wsparcie partnerskie,
- bardziej stabilne zdrowie psychiczne - dojrzałe matki mogą być bardziej pewne siebie i bardziej świadome swoich potrzeb w czasie ciąży i po porodzie, zarówno jeśli chodzi o zdrowie fizyczne, jak i psychiczne.
3. Opieka prenatalna w ciąży po 30. roku życia
Zarówno pierwsza ciąża po 30. roku życia, jak i trzecia ciąża po 30. wymagają opieki lekarskiej i regularnych wizyt u ginekologa. Co ważne, opieka prenatalna, tak jak i częstotliwość wizyt u ginekologa czy położnej, powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb i ryzyka związanego z ciążą po 30. roku życia. To pozwala na monitorowanie zdrowia matki i dziecka oraz minimalizowanie ryzyka powikłań.
Kobiety w starszym wieku (najczęściej mające więcej niż 35 lat) zwykle poddawane są bardziej szczegółowym badaniom prenatalnym (częściej wykonuje się nieinwazyjne badania prenatalne, ale i rozważa inwazyjne badania prenatalne), które mają na celu wykluczenie ewentualnych wad płodu.
Zalecany jest test złożony, czyli USG płodu i badanie poziomu wolnego beta hCG i białka PAPP-A we krwi (badanie pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży). Bardzo ważne jest także USG w 20.-22. tygodniu ciąży. W przypadku zwiększonego ryzyka wystąpienia wad genetycznych lekarz może zasugerować wykonanie na przykład amniopunkcji.
4. Jak się przygotować do ciąży po 30. roku życia?
Do ciąży, nie tylko po 30. roku życia, warto się przygotować. Kluczowe jest, by zadbać o kondycję fizyczną, zrezygnować z używek, wprowadzić zdrową dietę, przeanalizować także swoją wagę (schudnąć bądź przytyć, jeśli problemem jest nadwaga i otyłość bądź znaczna niedowaga).
Co najmniej 12 tygodni przed planowaną ciążą trzeba rozpocząć także suplementację kwasem foliowym, który minimalizuje ryzyko rozwoju wad cewy nerwowej u płodu. Dobrze być także pod opieką ginekologa, ale i innych lekarzy, jeśli rozpoznano chorobę przewlekłą (np. cukrzycę, niedoczynność tarczycy, nadciśnienie). Trzeba również odwiedzić stomatologa, przejrzeć również historię szczepień (np. różyczka, ospa).
Jakie badania warto wykonać przed ciążą? Przede wszystkim:
- badanie ginekologiczne;
- cytologię;
- USG narządu rodnego;
- USG piersi.
Pomocne są także badania laboratoryjne moczu (badanie ogólne moczu) i krwi (np. morfologia, glukoza, TSH).
