Płodność mężczyzny: jakie czynniki na nią wpływają?

Płodność mężczyzny to nierzadko temat tabu. O problemach w jej zakresie niewiele się mówi, podobnie jak o profilaktyce. Czas to zmienić! Sprawdźmy zatem, jakie są zalecenia dotyczące dbania o płodność mężczyzn.

1. Płodność mężczyzny: jakie są czynniki wpływające na płodność mężczyzn?

1.1. Jak wiek wpływa na płodność mężczyzn?

Płodność u kobiet jest skorelowana z wiekiem. W przypadku mężczyzn zaś istnieje przekonanie, że nie ma on tu żadnych ograniczeń, by móc począć dziecko. Ale czy faktycznie?

I tak, i nie. Mężczyzna może zostać ojcem po 50., a nawet po 60. roku życia, jednak jego płodność nie jest już na tym samym poziomie jak w wieku 20-30 lat. Trzeba też pamiętać, że wraz z narastaniem wieku występuje obniżenie poziomu testosteronu, a po 45. roku życia obserwowane jest narastanie stopnia uszkodzenia DNA plemników.

Zmienna (a przy tym kluczowa w przypadku poczecia dziecka) jest też ilość plemników w spermie, która fizjologicznie waha się w zależności od pory roku i pory dnia. W zimie plemników jest więcej, a w lecie mniej, ze względu na temperaturę. Szansa na poczęcie jest też wyższa rano, wtedy gdy podnosi się poziom męskich hormonów płciowych.

Płodność mężczyzny zależy od:

• ilości spermy w ejakulacie (dobrą ilością jest 39 milionów plemników i więcej na porcję spermy z jednego wytrysku),
• jakości plemników (co najmniej 4 proc. plemników powinno być prawidłowo zbudowanych i ruchliwych, aby zapłodnienie było prawdopodobne),
• składu spermy (wszelkie bakterie utrudniają plemnikom zapłodnienie, a brak substancji odżywczych doprowadzi do wyginięcia plemników, zanim dotrą do jajeczka).

Czynniki wpływające na płodność mężczyzn to ponadto:

• unikanie przegrzewania jąder (noszenie przewiewnej i dobrze dopasowanej bielizny), bo skutkiem tego jest obniżenie liczby i ruchliwości plemników (aby proces spermatogenezy przebiegał poprawie wymagana jest niższa temperatura o 3-4°C niż całego organizmu),
• unikanie noszenie telefonu komórkowego w kieszeni spodni (fale magnetyczne przez nie emitowane powodują m.in. zaburzenie procesu spermatogenezy oraz uszkadzają DNA plemników),
• zdrowa i dobrze zbilansowana dieta,
• utrzymanie odpowiedniej masy ciałą (otyłość skutkuje zmianami metabolizmu i zaburzeniami hormonalnymi i może być przyczyną dysfunkcji wzwodu),
• regularna aktywność fizyczna,
• unikanie stosowania używek, leków, alkoholu (m.in. obniżają poziom testosteronu w surowicy krwi),
• zaprzestanie palenia papierosów (przyczynia się do obniżenia jakości nasienia),
• unikanie długoterminowego stosowania sterydów anabolicznych (powodują zaburzenie potencji i zaburzenia płodności).

Wymienione powyżej środki i strategie zwiększające płodność mężczyzn to nic innego jak zalecenia obejmujące zdrowy styl życia: aktywny, pozbawiony używek i obfitujący w dobrej jakości i pełną składników odżywczych dietę (zwłaszcza przy zwiększonym udziale selenu i cynku).

1.2. Jakie są naturalne metody poprawy płodności u mężczyzn?

Popularnym mitem na temat płodności męskiej jest przekonanie, że codzienne współżycie zwiększa prawdopodobieństwo zapłodnienia. Nic bardziej mylnego! Jeśli uprawia się seks codziennie, „zużywa” się więcej plemników, a więc cierpi na tym ich ilość w spermie. A im ich więcej, tym większe szanse na poczęcie.

Kiedy zatem współżyć, aby począć dziecko? Najlepiej w czasie owulacji, którą kobieta można wyznaczyć za pomocą obserwacji swojego ciała. Pomóc w tym mogą naturalne metody planowania rodziny, np. metoda termiczna lub angielska.

2. Problemy zdrowotne i styl życia a płodność mężczyzn

Niestety, może się zdarzyć, że sama wiedza o tym, jakie są zalecenia dotyczące zdrowego trybu życia dla poprawy płodności u mężczyzn to za mało, bo za niemożność powiększenia rodziny odpowiadają choroby wrodzone lub nabyte.

Wśród wrodzonych przyczyn mających negatywny wpływ na procesy rozrodcze u mężczyzny są:

• anorchizm (wrodzony brak jąder),
• monorchizm (wrodzony brak jednego jądra),
• jednostronny lub obustronny wrodzony brak nasieniowodów,
• dysgenezje jąder,
• wnętrostwo (criptorchismus),
• wrodzony wodniak jądra (hydrocele testis).

2.1. Jakie są najczęstsze problemy zdrowotne wpływające na płodność mężczyzn?

Są to przede wszystkim choroby i zaburzenia takie jak:

• nieprawidłowe wydzielanie hormonów: FSH i LH,
• choroby przenoszone drogą płciową (chlamydioza, rzeżączka, kiła),
• urazowe uszkodzenie jąder i moszny,
• żylaki powrózka nasiennego,
• choroby infekcyjne, zwłaszcza świnka, której powikłaniem może być zapalenie jądra i najądrza.

3. Czy istnieją testy diagnostyczne oceniające płodność mężczyzn?

Lekarze w celu oceny niepowodzeń rozrodczych badają i kobietę, i mężczyznę. U około połowy par za ograniczenie płodności odpowiada czynnik męski.

Badania diagnostyczne oceniające płodność mężczyzn obejmują m.in.: badanie nasienia po 2-7 dniowym okresie abstynencji seksualnej (ocenia się liczebność, żywotność, ruchliwość i morfologię plemników, a także pH i objętość ejakulatu), a gdy wykryte zostaną nieprawidłowości – pomiar stężenia gonadotropin (LH, FSH), estradiolu, prolaktyny i testosteronu oraz badanie USG (w przypadku podejrzenia wystąpienia chorób endokrynologicznych).

Lista specjalistycznych badań jest jednak zdecydowanie dłuższa, a o ich wykonaniu decyduje lekarz.

4. Gdzie znaleźć wsparcie psychologiczne dla mężczyzn z problemami płodności?

W przypadku niepowodzeń w zakresie powiększenia rodziny warto skorzystać nie tylko z pomocy medycznej, ale też psychoterapeutycznej. Dobrze jest poszukać takiego specjalistę, który współpracuje z pacjentami w trakcie leczenia niepłodności, po doświadczeniu niepowodzeń położniczych (m.in. poronienia) oraz w trakcie korzystania z metod wspomaganego rozrodu (m.in. in vitro).