Cykl owulacyjny

• Cykl rozpoczyna się od dnia wystąpienia krwawienia. W tym czasie błona śluzowa pęka i zostaje usunięta z macicy. Następnie gruczoły przysadki mózgowej produkują hormon FSH – hormon folikulotropowy. Powoduje on dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych (pęcherzyków Graafa) i produkowanie przez nich estrogenów. Te pobudzają błonę śluzową do regeneracji – rozpoczyna się stadium zwane fazą folikularną.
• Kiedy estrogeny osiągną wysoki poziom, gruczoły przysadki ograniczają wydzielanie FSH i uwalniają LH. Hormon ten powoduje uwolnienie dojrzałego jajeczka z jajnika i rozpoczęcie owulacji. Wypustki jajowodu przechwytują jajeczko i przesuwają je w stronę macicy. W tym czasie naczynia krwionośne macicy, pod wpływem progesteronu wydzielanego przez ciałko żółte, poszerzają się i wypełniają krwią, przygotowując się na przyjęcie jajeczka. Rozpoczyna się faza lutealna, w której może dojść do zagnieżdżenia się zapłodnionego jajeczka w ścianie macicy.
• Jeśli do tego nie dochodzi – ciałko żółte zaczyna obumierać, spada poziom progesteronu we krwi, a naczynia krwionośne macicy kurczą się. Tkanka błony śluzowej zaczyna obumierać, następnie złuszcza się, co powoduje krwawienie. Następuje faza menstruacyjna.
• Po kilku dniach błona śluzowa oczyszcza się i cały proces zaczyna się od początku.
• Większość kobiet nie odczuwa, kiedy pęcherzyk pęka i jajeczko jest uwalniane z jajnika. Niektóre jednak doświadczają w momencie owulacji tępego bólu brzucha, trwającego cały dzień lub nawet dłużej, inne mają ostry skurcz, który szybko mija.

Owulacja występuje około 14 dni przed pojawieniem się miesiączki. Aby ustalić termin owulacji należy wziąć pod uwagę długość cyklu danej kobiety, ponieważ dzień jajeczkowania u różnych kobiet jest inny. Jeśli cykl trwa 32 dni, to owulacja wypadnie w 18 dniu (32 – 14 = 18), przy cyklu 22-dniowym nastąpi już w 8 dniu (22 – 14 = 8). Przy nieregularnych cyklach trudno jest określić termin jajeczkowania.

Cykl miesiączkowy ma tylko kilka dni płodnych, podczas których może dojść do zapłodnienia – 3 dni przed owulacją i najwyżej 2 po. Komórka jajowa może zostać zapłodniona najwyżej w ciągu 24 godzin po opuszczeniu jajnika, a plemniki mogą przeżyć w organizmie kobiety nawet 3 dni. Aby doszło do poczęcia, należy współżyć 2-3 dni przed owulacją i przez kolejne 4 dni. Częstsze współżycie niż raz dziennie nie jest wskazane, ponieważ zmniejsza się wtedy ilość plemników w nasieniu.

Kobiety mogą określić swoje dni płodne same. Wskazuje na nie:

• ból owulacyjny – niektóre kobiety doświadczają kłucia lub pobolewania po jednej stronie brzucha, w tym okresie również piersi mogą być bardziej wrażliwe na dotyk. Warto pamiętać, że nie u wszystkich kobiet pojawia się ten symptom, co nie znaczy, że kobiety mają cykle bezowulacyjne.
• śluz szyjki macicy – w cyklu owulacyjnego jest on przejrzysty i ciągnie się jak kurze białko, poza tym gruczoły produkują go w tym okresie najwięcej. Poza owulacją – śluz jest biały, nieprzezroczysty.
• zmiany szyjki macicy – podczas dni płodnych jest ona miękka, rozpulchniona i lekko podniesiona do góry. Zewnętrzne ujście szyjki jest otwarte. W okresie niepłodnym jest ona twarda, skierowana ku tyłowi, a ujście jest zamknięte. Kobieta może sama badać, czy w szyjce zachodzą zmiany poprzez włożenie do pochwy dwóch palców.
• podwyższenie temperatury ciała – w czasie owulacji temperatura ciała wzrasta o co najmniej 0,2 st. Celsjusza. Wzrost temperatury można zauważyć, prowadząc specjalny wykres, na którym zapisuje się wyniki codziennego pomiaru temperatury. Mierzy się ją rano, jeszcze przed wstaniem z łóżka. Wartość temperatury nanosi się na wykres. Wzrost temperatury o pół stopnia wskazuje na owulację. Jeśli temperatura się utrzymuje – kobieta jest w ciąży.
• testy płodności – pozwalają one określić poziom hormonu rutenizującego (LH) w moczu, który jest wydzielany w dużych ilościach 24-48 godzin przed owulacją. Są one podobne do testów ciążowych – załączone do nich paski zmieniają kolor tuż przed rozpoczęciem owulacji.

Źródła

1. Konturek S. Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, Urban & Partner, Wrocław 2007, ISBN 978-83-89581-93-8
2. Bręborowicz G. Ginekologia i położnictwo, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3082-X
3. Słomko Z. Ginekologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, ISBN 978-83-200-3153-9
4. Kaye P. Płodność, niepłodność, bezpłodność, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, ISBN 978-83-200-3926-9