Płodność u kobiet: jakie czynniki na nią wplywają?

Płodność u kobiet zależy od wielu czynników, takich jak prawidłowa waga ciała, stosowanie używek, poziom stresu czy nadmierna aktywność fizyczna. Sprawdzamy, jakie są różnice między płodnością u kobiet a płodnością u mężczyzn oraz czy istnieją naturalne metody poprawy płodności u kobiet.

1. Płodność u kobiet: jak o nią dbać?

Płodność to naturalna cecha określająca zdolność do poczęcia podczas prawidłowego przebiegu cyklu menstruacyjnego kobiety. W ostatnich latach obserwuje się jednak znaczący wzrost pacjentek, które zgłaszają problem z zajściem w ciążę. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest co najmniej kilka, w tym artykule jednak skupimy się na stylu życia, który ma kluczowe znaczenie dla zdrowia, w tym możliwości rozrodczych.

Zanim jednak nakreślimy, jakie są zalecenia dotyczące dbania o płodność u kobiet, kilka słów o wieku kobiet, który – w przeciwieństwie do płodności męskiej – ma tu kluczowe znaczenie.

1.1. Jak wiek wpływa na płodność u kobiet?

Zdolność prokreacyjną warunkuje wiek. W przypadku kobiet szczyt płodności przypada między 20. a 25. rokiem życia (w randomizowanym prospektywnym badaniu 3295 kobiet w wieku 25-49 lat w przedziale wiekowym 20-28 lat współczynnik ciąż wynosił 90 proc. po 12 miesiącach i 93 proc. po 24 miesiącach regularnego współżycia). Obecnie jednak coraz mniej kobiet w tym wieku rodzi dzieci.

Po ukończeniu przez kobietę 30. roku życia płodność zaczyna spadać, by po trzech latach drastycznie się obniżyć. W wieku 40 lat w czasie jednego cyklu menstruacyjnego szansa na zapłodnienie wynosi 5 proc.

To naturalny proces, który wiąże się z obniżaniem ilości „rezerwowych” komórek jajowych, ich starzeniem się oraz zwiększoną ilością cykli bezowulacyjnych. U dojrzałych kobiet coraz częściej też występują zaburzenia czynność jajników manifestujące się zaburzeniami hormonalnymi. Zwiększa się także ryzyko pojawienia się chorób obniżających płodność (endometrioza, mięśniaki macicy).

Całkowita niepłodność u kobiety przychodzi wraz z menopauzą.

2. Problemy zdrowotne i styl życia a płodność kobiet

2.1. Jakie są czynniki wpływające na płodność u kobiet?

Zdrowie kobiety zależy od wielu czynników, wśród których wymienić można sposób odżywiania, stosowanie używek czy udział aktywności fizycznej na co dzień.

Bardzo istotna jest odpowiednia masa ciała (dotyczy to zarówno niedoboru, jak i nadmiaru masy ciała). Nieprawidłowy wskaźnik BMI może powodować zaburzenia owulacji u kobiet. Ma to związek ze zmianami metabolicznymi i hormonalnymi.

Niedobór masy ciała może powodować wzrost wydzielania hormonu folikulotropowego, skrócenie się fazy lutealnej oraz powodować wtórny brak miesiączki. Z kolei nadmiar kilogramów nie tylko utrudnia naturalne poczęcie, ale też pogarsza rezultaty leczenia in vitro.

Udowodniono też związek pomiędzy otyłością a zespołem policystycznych jajników (PCOS), który jest główną przyczyną niepłodności związanej z zaburzeniami owulacji. W przebiegu tego zaburzenia kobiety mają nieregularne cykle menstruacyjne, chroniczne cykle bezowulacyjne oraz insulinooporność, która również przyczynia się do problemów z poczęciem.

Bardzo istotna w przypadku płodność jest też dieta. Dowiedziono, że odpowiedni sposób odżywiania, właściwy dobór składników odżywczych, produktów oraz ich wzajemny stosunek, zwiększają szansę na poczęcie dziecka.

Inne czynniki wpływające na płodność kobiet to też uwarunkowania genetyczne, stres, środowisko społeczne oraz praca zawodowa.

3. Czy istnieją testy diagnostyczne oceniające płodność u kobiet?

W przypadku problemów z płodnością w pierwszej kolejności warto odwiedzić ginekologa. Zbierze dokładny wywiad, do którego warto się przygotować. Najpewniej zapyta o wiek, w którym wystąpiła pierwsza miesiączka, długość cykli miesiączkowych i krwawień (oraz ich obfitość). Zwróci też uwagę na objawy hiperandrogenizacji (hirsutyzm, trądzik, otyłość).

Badania diagnostyczne oceniające płodność u kobiet, które zleca się najczęściej na początku, to m.in. oznaczenie progesteronu w środkowej fazie lutealnej (7 dni przed spodziewana miesiączką), oznaczenia FSH, LH oraz oznaczenie prolaktyny i stężenia estradiolu w okresie okołoowulacyjnym. Wśród badań obrazowych służących ocenie płodności są badanie USG z oceną rosnącego pęcherzyka.

4. Środki i strategie zwiększające płodność u kobiet

Wiedząc, jakie są najczęstsze problemy zdrowotne wpływające na płodność u kobiet oraz że niebagatelny wpływ na poczęcie ma styl życia, warto:

• unikać wszelkich używek (papierosów, alkoholu, nadmiaru kofeiny),
• stosować zdrową i odpowiednio zbilansowaną dietę (m.in. powinna zawierać produkty zawierające naturalne antyoksydanty),
• być aktywnym fizycznie, co pozwoli też na utrzymanie odpowiedniej masy ciała,
• wykonywać badania profilaktyczne i regularnie (raz w roku) badać się u ginekologa (wszelkie infekcje i nieprawidłowości w obrębie narządów płciowych mogą ograniczyć płodność),
• poznać swoje ciało (w tym cykl menstruacyjny), w czym pomóc mogą naturalne metody planowania rodziny (np. metoda termiczna lub angielska).

5. Gdzie znaleźć wsparcie psychologiczne dla kobiet z problemami płodności?

W przypadku niepowodzeń w zakresie powiększenia rodziny warto skorzystać nie tylko z pomocy medycznej, ale też psychoterapeutycznej. Warto poszukać takiego specjalistę, który współpracuje z pacjentami w trakcie leczenia niepłodności, po doświadczeniu niepowodzeń położniczych (m.in. poronienia) oraz w trakcie korzystania z metod wspomaganego rozrodu (m.in. in vitro).

Psycholog specjalizujący się w tym temacie wspiera też pary po zakończonym procesie starań o dziecko, u których leczenie nie zakończyło się pojawieniem ciąży.