Metoda termiczna: zasada działania i skuteczność

Metoda termiczna to naturalna metoda planowania rodziny. Może pełnić rolę zarówno naturalnej antykoncepcji, jak i naturalnego wspierania płodności. Na czym polega? I jakie są czynniki wpływające na skuteczność metody termicznej?

1. Czym jest metoda termiczna i jakie są jej zasady działania?

Metoda termiczna (a w rozszerzonej wersji objawowo-termiczna) to jedna z naturalnych metod planowania rodziny. Zakłada obserwację przede wszystkim zmian w podstawowej temperaturze ciała (do czego warto dołączyć obserwację zmian w śluzie szyjkowym oraz w szyjce macicy).

Wyniki nanosi się na kartę obserwacji. To pozwala wyznaczyć fazę niepłodności przed owulacją, fazę płodności i fazę niepłodności po owulacji. Monitorowanie cyklu miesiączkowego w ramach metody termicznej należy rozpocząć zaraz po miesiączce.

Faktem jest, że temperatura ciała u kobiet zmienia się pod wpływem progesteronu: podnosi się podczas owulacji, a więc w czasie, kiedy płodność kobiety jest największa. Hormon ten, produkowany przez komórki ciałka żółtego, oddziałują bezpośrednio na ośrodek termoregulacji w podwzgórzu, wywołując podwyższenie podstawowej temperatury ciała.

Na początku cyklu temperatura jest na niższym poziomie. Wtedy też szyjka macicy znajduje się nisko w pochwie, jest twarda i zamknięta. Kiedy jednak zbliża się owulacja, staje się miękka, lekko rozwarta i unosi się.

Faza owulacyjna trwa do dnia zaniknięcia śluzu dobrej jakości (śluz przejrzysty i ciągnący), wystąpienia wyższych temperatur i ponownego zamknięcia i obniżenia się szyjki macicy. Pary, które nie chcą mieć dziecka, powinny powstrzymać się od współżycia.

Z kolei przy wyznaczaniu fazy niepłodnej w pierwszej kolejności należy wyznaczyć dzień szczytu śluzu (ostatni dzień obecności śluzu najlepszej jakości), następnie wyznaczyć trzy wyższe temperatury po szczycie śluzu (o co najmniej 0,2°C od najwyższej z sześciu ją poprzedzających).

1.1. Sposoby pomiaru temperatury ciała w metodzie termicznej

Podstawowa temperatura ciała musi być mierzona i zapisywana o tej samej porze każdego dnia (dopuszczalna różnica w czasie: do 1,5 h). Pomiary wykonuje się najczęściej rano, od razu po przebudzeniu, przed wstaniem z łóżka i i wykonaniem jakiejkolwiek czynności (potrzebne są co najmniej 6 h wypoczynku).

Temperaturę mierzy się zawsze w tym samym miejscu (odbyt, pochwa lub usta).

1.2. Czy istnieją aplikacje lub urządzenia wspomagające stosowanie metody termicznej?

Do mierzenia temperatury potrzebny jest termometr owulacyjny, który jest dokładniejszego niż klasyczny termometr dzięki rozciągniętej skali (pokazuje 4-cyfrowy wynik z 2 miejscami po przecinku). Dostępny jest też automatyczny termometr owulacyjny, który dokonuje pomiaru samodzielnie podczas snu kobiety (o zaprogramowanej godzinie).

2. Jakie są najczęstsze błędy popełniane przy stosowaniu metody termicznej?

W przypadku metody termicznej podstawą jest znajomość reguł i sposobów zapisu obserwacji, ale też odstępstw oraz nieprawidłowości pojawiających się w obserwacjach.

Zdarza się, że kobiety nie prowadzą obserwacji zbyt dokładnie albo zapominają o zapisywaniu czynników, które mogły mieć wpływ na temperaturę ciała (takich jak: picie alkoholu, infekcja, zmiana strefy czasowej i/lub klimatu, bezsenność). A są one bardzo istotne i należy je brać pod uwagę w wyliczaniu dni płodnych i niepłodnych.

3. Jakie są zalety i ograniczenia metody termicznej?

Metoda termiczna jest odpowiednia dla kobiet, które chcą wiedzieć, kiedy jest największa szansa na poczęcie potomka, jak i kiedy zrezygnować ze współżycia, by do zapłodnienia nie doszło.

"To świadome i odpowiedzialne rodzicielstwo, ogromne źródło wiedzy o funkcjonowaniu kobiecego organizmu; to możliwość uniknięcia wielu chorób, radość i zadowolenie z poznania własnego ciała i rozróżniania procesów w nim zachodzących; to także wzajemne zrozumienie i szacunek w relacjach z partnerem – życie w zgodzie z naturą oraz podnoszenie własnej wartości kobiety" – piszą Magdalena Napiórkowska-Orkisz i Zofia Babińska, autorki pracy "Położna wobec skuteczności, nauczania i promowania naturalnych metod planowania rodziny, na przykładzie metody objawowo-termicznej Josefa Rötzera".

Metody termicznej nie poleca się kobietom pracującym zmianowo.

3.1. Czy metoda termiczna jest skuteczną formą antykoncepcji?

Przy założeniu znajomości i poprawności stosowania, metoda objawowo-termiczna według wskaźnika Pearla wykazuje dużą skuteczność: 99,80 proc. [źródło: Troszyński M (red.). Rozpoznawanie płodności. Wyd. 3. Warszawa: Bonami; 2009, s. 121].

4. Jakie są różnice między metodą termiczną a innymi metodami planowania rodziny?

Z całą pewnością jest to metoda, która wymaga od kobiety pewnego zaangażowania oraz systematyczności. Nic nie kosztuje i w żaden sposób nie wpływa na organizm kobiety (w przeciwieństwie do np. tabletek hormonalnych). Nie zabezpieczna jednak przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.