Ciałko żółte. Jakie funkcje pełni?
Ciałko żółte jest istotnym elementem procesu zapłodnienia oraz utrzymania ciąży. Jego niewydolność stanowi częstą przyczynę poronień. Co to jest ciałko żółte? Jakie hormony są produkowane przez ciałko żółte? Jakie są dostępne metody leczenia problemów związanych z ciałkiem żółtym? Sprawdź!
1. Co to jest ciałko żółte?
Ciałko żółte (łac. corpus luteum) to tymczasowy gruczoł dokrewny, który wytwarza hormony niezbędne do zapłodnienia i utrzymania ciąży.
Kiedy powstaje ciałko żółte? W każdym cyklu miesięcznym po owulacji, w około 15 dniu cyklu, powstaje nowe ciałko żółte. Tworzy się ono z resztek pękniętego pęcherzyka jajnikowego.
Ciałko żółte może mieć od 2 do 5 cm wielkości i zajmować 1/3, a nawet 1/2 jajnika. Zawiera duże ilości kartenoidów, a zwłaszcza luteiny, która nadaje mu charakterystyczną, żółtą barwę.
2. Jakie są funkcje ciałka żółtego?
W czasie każdego cyklu miesięcznego dojrzewa jeden z około 300 tysięcy znajdujących się w organizmie kobiety pęcherzyków Graffa. W pęcherzyku tym obecna jest komórka jajowa. W procesie luteinizacji, do którego dochodzi w czasie owulacji, pęcherzyk ten pęka i powstaje z niego ciałko żółte.
Gdy do zapłodnienia nie dojdzie - ciałko żółte zacznie zanikać i przekształci się w ciałko białawe, (znikające samoistnie po kilku miesiącach), poziom progesteronu spadnie i rozpocznie się kolejny cykl miesiączkowy. Jeśli dojdzie do zapłodnienia, ciałko to przekształci się w ciałko żółte ciążowe.
Jakie hormony wytwarza ciałko żółte po zapłodnieniu? Jest to:
- progesteron (niezbędny przez całą ciążę);
- estrogeny;
- inhibina;
- relaksyna.
Hormony te oddziałują na endometrium (błonę śluzową macicy), mają wpływ na jej pogrubienie oraz ukrwienie. Procesy te są niezbędne, aby komórka jajowa mogła zagnieździć się w błonie śluzowej macicy.
Utrzymanie ciałka żółtego stymulowane jest przez gonadotropinę komsówkową (hCG), wytwarzaną już od 9. dnia po zapłodnieniu. Prawidłowe funkcjonowanie tego gruczołu jest najważniejsze w pierwszym trymestrze ciąży.
Wraz z rozwojem ciąży powstaje łożysko, które wytwarza progestageny. W około 14. - 18. tygodniu ciąży łożysko przejmuje funkcje ciałka żółtego i staje się najważniejszym narządem wytwarzającym hormony istotne dla właściwego przebiegu ciąży.
3. Jak diagnozowane są problemy związane z ciałkiem żółtym?
Aby rozpoznać upośledzenie ciałka żółtego, należy wykonać pomiar temperatury ciała - właściwe funkcjonowanie ciałka żółtego wiąże się z podwyższoną temperaturą ciała, utrzymującą się przez co najmniej 6 dni. Pomiary te należy wykonywać od razu po owulacji.
By rozpoznać niewydolność ciałka żółtego, wykonywany jest również pomiar stężenia prolaktyny, progesteronu, TSH, a także biopsja endometrium w czasie histeroskopii, wykonywanej między 24. a 26. dniem cyklu.
Leczenie nieprawidłowości ciałka żółtego to przede wszystkim leczenie przyczyny odpowiedzialnej za wywołanie tego stanu. Jeśli jednoznaczna przyczyna nie zostanie ustalona, w leczeniu stosowany jest progesteron, podawany od 14. do 28. dnia cyklu.
4. Torbiel ciałka żółtego
Gdy ciałko żółte mimo braku zapłodnienia nie zaniknie, może dojść do powstania torbieli. W ciałku gromadzi się płyn i w ten sposób powstaje torbiel, określana jako ciałko żółte krwotoczne. W początkowej fazie choroby nie daje zwykle żadnych objawów, przyjmując postać wypełnionego płynem pęcherzyka jajnikowego.
Przyczyną tego schorzenia są zaburzenia hormonalne. W niektórych przypadkach pojawia się również torbiel krwotoczna ciałka żółtego, co jest skutkiem pęknięcia torbieli i krwawienia w obrębie jamy brzusznej.
Jakie są objawy pęknięcia torbieli i krwawienia?
- wymioty;
- silnie napięty brzuch;
- blada cera;
- problemy z oddychaniem;
- podwyższona temperatura ciała.
Torbiele ciałka żółtego najczęściej jednak znikają samoistnie podczas cyklu miesiączkowego. Lekarze zalecają kontrolę oraz obserwację zmian.
