Zdrowa dieta dla dziecka
Zdrowa dieta dla dziecka stanowi ważny element wspierania prawidłowego rozwoju malca. Obecnie dzieci zbyt często karmione są mięsem, nabiałem i produktami pełnymi pustych kalorii. Za mało natomiast podaje się surowych warzyw i owoców. Niewłaściwe żywienie dziecka już od najmłodszych lat sprzyja nadwadze i otyłości, a przecież powszechnie wiadomo, że od jakości pożywienia zależy rozwój dziecka, stan jego zdrowia, kondycja fizyczna i odporność. Co podawać dziecku do jedzenia?
1. Przyswajanie składników odżywczych
Nawet dzieci, które są mocno przekarmiane, mogą być niedożywione. W ich obfitej diecie często brakuje bowiem pokarmów zaspokajających codzienne zapotrzebowanie na składniki odżywcze, takie jak wapń, żelazo, witaminy, białko.
Jeśli nawet maluchy dostają wraz z pożywieniem niezbędne organizmowi składniki budulcowe, często nie są one w pełni absorbowane i wykorzystywane przez organizm. Dlaczego? Ponieważ na ich przyswajalność mają wpływ inne substancje organiczne, witaminy czy enzymy.
W towarzystwie niektórych związków składniki odżywcze są wysoce przyswajalne, natomiast obecność innych substancji skutecznie spowalnia, a nawet całkowicie hamuje ich absorpcję. Może się więc zdarzyć, że dziecko będzie jadło dużo, miało nadwagę, ale mimo wszystko – jego organizm pozostanie ubogi w składniki odżywcze potrzebne do prawidłowego rozwoju i wzrostu. Które substancje pokarmowe są niezbędne w zdrowej diecie dziecka i jak uskutecznić ich przyswajanie przez organizm?
2. Witamina C w diecie dziecka
Niedobory witaminy C u dzieci, co prawda, nie objawiają się współcześnie wrzodzeniem podniebienia i ust, czyli tzw. szkorbutem, mogą jednak powodować bóle stawów, zmęczenie oraz spadek apetytu. Niedobór witaminy C występuje najczęściej między szóstym miesiącem a drugim rokiem życia.
Witamina C jest bardzo ważna dla organizmu malucha, ponieważ wpływa na odnawianie się tkanki łącznej, chroni przed wolnymi rodnikami oraz wzmacnia odporność. Zapotrzebowanie na witaminę C u dzieci wzrasta przy chorobach (infekcje, biegunka, gorączka), przy niedoborze żelaza oraz w porze jesienno-zimowej. Przyswajanie witaminy C jest tym lepsze, im więcej żelaza znajduje się we krwi. Witamina C, żelazo oraz kwas foliowy spełniają niebagatelną funkcję w zapobieganiu niedokrwistości.
Nadmiar witaminy C może jednak obciążać nerki i przyczyniać się do powstawania kamicy moczowej. Najlepiej więc unikać dodatkowej suplementacji i dostarczać witaminę C wraz z pożywieniem. Dzieci powinny ją dostawać w warzywach i owocach oraz sokach – najlepiej świeżo wyciskanych lub przecierowych. Szczególnie bogate w witaminę C są cytrusy i owoce jagodowe, a także czarna i czerwona porzeczka, truskawki, poziomki.
Z warzyw warto wybierać pomidory, paprykę czerwoną i zieloną, białą kapustę, kalafior oraz warzywa zielone: natkę pietruszki, szpinak, szczypiorek, brokuły, brukselkę. Witamina C szybko się utlenia. By zachować jej właściwości, należy unikać gotowania (raczej obgotowywanie lub gotowanie na parze) i wystawiania pokarmów na działanie światła.
3. Wapń i witamina D w diecie dziecka
Wapń to pierwiastek niezbędny do mineralizacji kości, zachowania odpowiedniego napięcia mięśni i szczelności naczyń krwionośnych. Wchłanianie wapnia ułatwiają witamina D oraz cukier mleczny – laktoza. Nie sprzyjają mu natomiast szczawiany, zawarte m.in. w botwince, szczawiu, szpinaku i rabarbarze.
Absorpcję wapnia spowalnia również błonnik, w który obfitują grube kasze, surowe warzywa i owoce oraz pieczywo pełnoziarniste. Wbudowywanie wapnia w kości utrudniają duże ilości nasyconych kwasów tłuszczowych oraz fosforanów. Substancje te obecne są w produktach wysokobiałkowych, suchych roślinach strączkowych i napojach gazowanych.
Dobre źródło wapnia oraz witaminy D stanowią produkty mleczne. Problem w tym, że wiele dzieci nie chce pić mleka. Warto wtedy sięgać po jego przetwory, takie jak: kefiry, jogurty, serki. Niekiedy może być konieczne sięgnięcie po suplementy diety z wapniem i witaminą D.
Oprócz nabiału, należy podawać maluchowi tłuste ryby (łosoś, makrela, śledź, sardynki), tran, wątróbkę, podroby, jaja, a także nie stronić od słonka i często wybierać się z dzieckiem na spacery czy organizować zabawy na dworze. Witamina D nie wpływa niekorzystnie na inne substancje odżywcze, więc jest w organizmie „gościem idealnym”.
4. Żelazo w diecie dziecka
Wchłanianie żelaza w organizmie utrudniają szczawiany i fityniany zawarte głównie w zbożach. Żelazo pochodzenia roślinnego wchłania się zatem słabo albo w ogóle. Żelazo nie zostanie zaabsorbowane, jeśli jest dostarczane razem z wapniem, fosforem, taniną, kofeiną, błonnikiem pokarmowym czy z dużą ilością tłuszczów nasyconych.
Absorpcji żelaza przeszkadzają takie pokarmy, jak grube kasze, pieczywo pełnoziarniste, kawa, kakao, mocna herbata, mleko, sery, szczaw, szpinak, rabarbar, fast foody. Wchłanianie żelaza usprawnia obecność witaminy C. Z produktów roślinnych najwięcej żelaza mają: orzechy, suszone owoce, otręby, zarodki pszenne. Znacznie lepiej do organizmu wchłania się żelazo pochodzenia zwierzęcego, zawarte w mięsie, wędlinach i rybach.
5. Błonnik w diecie dziecka
Błonnik pokarmowy, co prawda, nie jest składnikiem budulcowym organizmu, ale usprawnia pracę jelit i wspomaga procesy trawienne. Jeśli maluch ma nadwagę wynikającą z niskiego tempa przemiany materii, błonnik w diecie jest jak najbardziej wskazany. Właśnie dzięki błonnikowi niestrawiony pokarm może się przesuwać w jelitach.
Brak błonnika skutkuje zaparciami i bólami brzucha. Największą zawartością błonnika szczycą się otręby pszenne, płatki owsiane, surowe warzywa i owoce ze skórką. Warto wprowadzić jedzeniowy zwyczaj, by świeże owoce dziecko dostawało na dwie godziny przed posiłkiem, np. na drugie śniadanie.
Podczas obiadu źródłem błonnika dla dziecka mogą być surowe jarzyny w postaci surówki, a w czasie śniadania i kolacji – pełnoziarniste lub ciemne pieczywo. Prawidłowe komponowanie posiłków pomoże ustabilizować wagę dziecka i dostarczy mu niezbędnych do rozwoju składników odżywczych w odpowiedniej dawce.