Wysoki cholesterol u dziecka
O zagrożeniach wynikających z nadmiaru cholesterolu w organizmie powiedziano i napisano już bardzo wiele. Ale głównie w kontekście osób dorosłych i otyłych. Tymczasem w ostatnich latach coraz więcej jest przypadków dzieci, u których poziom cholesterolu znacznie przekracza normy. Jak można rozpoznać zagrożenie i co robić, żeby nie dopuścić do rozwoju chorób krążenia?
Choroby serca i całego układu krążenia nie powstają nagle – pracuje się na nie latami. Czasami od pierwszych lat życia. Jeśli dziecko już od wieku przedszkolnego karmione jest tłustymi przekąskami i dużymi porcjami czerwonego mięsa, jako 30-latek będzie potencjalnym zawałowcem.
Rzadko się o tym mówi, ale pierwsze blaszki miażdżycowe mogą zacząć się odkładać w naczyniach nawet u dwuletnich maluchów. Zanim dzieci takie osiągną wiek 10 lat, rozwija się u nich miażdżyca, która z czasem prowadzi do zawałów serca i udarów mózgu oraz znacznie skraca życie. Dlatego warto zainteresować się poziomem cholesterolu u swojego dziecka jak najwcześniej.
1. Co to jest cholesterol?
Cholesterol to substancja tłuszczowa produkowana w organizmie ludzkim głównie przez wątrobę. Jednak znaczną część cholesterolu dostarczamy wraz z pożywieniem. Najbogatszymi źródłami tej substancji są produkty pochodzenia zwierzęcego, a wśród nich zwłaszcza czerwone mięso, podroby, pasztety, parówki, kiszki, salcesony itp. oraz żółtka jaj. Cholesterol nie znajduje się natomiast w produktach pochodzenia roślinnego.
Nie myślmy jednak, że cholesterol jest składnikiem z gruntu złym i niepotrzebnym naszemu organizmowi. Jest on elementem wszystkich błon komórkowych. Przy jego udziale powstają kwasy żółciowe, a te niezbędne są do prawidłowego trawienia oraz tworzą się hormony, takie jak kortyzol i kortykosteron, progesteron, testosteron, aldosteron, estrogeny.
Jest też potrzebny do produkcji i przyswajania witaminy D. Jest to substancja niezbędna małym dzieciom do prawidłowego rozwoju mózgu i całego układu nerwowego. Przeprowadzone kilka lat temu we Francji badania pokazują, że maluchy, z których diety wyeliminowano jaja czy masło, doprowadzając do niedoborów cholesterolu, miały nie tylko gorsze wyniki w nauce, ale i większą skłonność do agresji. Cholesterol jest więc niezbędny, aby organizm funkcjonował prawidłowo.
2. Przyczyny nadmiernego poziomu cholesterolu u dzieci
Przyczyną pojawienia się problemu u najmłodszych jest coraz większy udział tłuszczów nasyconych i trans w diecie oraz niewielka aktywność fizyczna, które zaburzają naturalną gospodarkę lipidową. Zawarte w pożywieniu człowieka kwasy tłuszczowe nasycone mają decydujący wpływ na poziom cholesterolu w surowicy krwi. Ustalono, że kwasy nasycone wykazują silne działanie hipercholesterolemiczne (tj. podnoszą zawartość cholesterolu we krwi), przyspieszając tym samym rozwój zmian w naczyniach tętniczych.
Liczne wyniki badań doświadczalnych i epidemiologicznych wskazują, że najskuteczniejszym sposobem obniżenia zawartości cholesterolu we krwi jest ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych. Ale nie jest to łatwe, bowiem głównym źródłem tłuszczów trans u dzieci są przekąski typu fast food, krakersy, chipsy oraz wszelkie słodycze.
3. Profilaktyka
W sytuacji epidemii otyłości i najmłodszych, coraz większa grupa lekarzy sugeruje, że badania z oznaczaniem poziomu cholesterolu powinny być przeprowadzane przesiewowo u dzieci począwszy od wieku dziewięciu lat. Zwłaszcza że nadmiar tej substancji w organizmie zazwyczaj nie daje żadnych objawów. I nie zawsze problem dotyczy wyłącznie dzieci otyłych czy z nadwagą. Jeśli rodzice dziecka chorują na poważne choroby układu krążenia, to wiek pierwszych badań u malucha warto obniżyć nawet do trzeciego roku życia.
Istnieje kilka czynników ryzyka wysokiego poziomu cholesterolu dzieci:
- jeśli rodzice mają poziom cholesterolu powyżej 240 mg/dl,
- jeśli w rodzinie zdarzył się zawał serca, udar mózgu,
- gdy dziecko jest otyłe lub ma nadwagę,
- gdy choruje na cukrzycę lub ma wysokie ciśnienie krwi.
O ile dziecko znajduje się w tej grupie, rodzice powinni zgłosić się z nim na profilaktyczne badania.
4. Specjalna dieta
Zapobieganie wysokiemu poziomowi cholesterolu we krwi polega przede wszystkim na nauce zdrowych nawyków żywieniowych od najmłodszych lat. Dieta dziecka powinna być pełna świeżych owoców i warzyw oraz produktów pełnoziarnistych. Jako źródło białka należy stosować chude mięso i odtłuszczony nabiał lub potrawy z roślin strączkowych. Warto zredukować do minimum ilość białego cukru oraz tłuszczów nasyconych i trans.
Jeśli już u malucha wykryto podwyższony poziom cholesterolu, należy ograniczyć w diecie dziecka mięso czerwone (do 2-3 razy w miesiącu), śmietanę, tłuste sery i produkty mleczne, parówki, podroby. Menu należy komponować tak, żeby zmniejszać ilość cholesterolu, ale nie wolno eliminować go z diety.