Choroby serca w ciąży
Ciąża jest dużym obciążeniem dla serca i całego układu krwionośnego, ale wiele kobiet, które cierpią na choroby serca rodzi zdrowe dzieci. Świadomość ryzyka jakie wiąże się z ciążą w takiej sytuacji, pomaga zapobiec komplikacjom. Jeśli kobieta ma wadę serca, przed podjęciem starań o dziecko powinna porozmawiać o tym z kardiologiem. Również przez cały czas trwania ciąży powinna być pod stałą kontrolą lekarską oraz stosować się ściśle do zaleceń lekarza. Dzięki temu kobieta ma ogromne szanse na urodzenie zdrowego dziecka.
1. Ciąża a choroby serca
Wszystkie kobiety, u których wykryto choroby serca w czasie ciąży wymagają specjalnej opieki medycznej. Spowodowane jest to tym, że w ciąży zwiększa się objętość krwi o 30-50, by odżywić dziecko. Ilość krwi, jaką pompuje serce, również podnosi się mniej więcej o takie właśnie wartości. Poza tym zwiększa się także częstotliwość uderzeń serca. Zmiany te powodują dodatkowe obciążenie dla serca.
Również poród jest dla narządu dodatkowym obciążeniem. Podczas akcji porodowej, szczególnie gdy kobieta prze, może ona poczuć nagłe zmiany w przepływie krwi i ciśnieniu. Gdy dziecko już przyjdzie na świat, zmniejszenie przepływu krwi przez macicę również obciąża serce.
2. Choroby a ciąża
Podczas gdy większość kobiet z chorobami serca pod specjalną opieką ginekologa i kardiologa szczęśliwie rodzi dzieci, te z niektórymi wrodzonymi chorobami serca – nadciśnienie płucne, silne zwężenie zastawki, sinicze wady serca – narażone są na wysokie ryzyko utraty dziecka, a nawet i swojego życia. Podczas konsultacji z lekarzem można ustalić najlepszy moment za zajście w ciążę, leczenie przed i w czasie ciąży, które nie będzie miało negatywnego wpływu na dziecko, ustalenie terminów wizyt kontrolnych i szczegóły odnośnie porodu.
Jeśli kobieta ma wrodzoną wadę serca, istnieje większe ryzyko, że pojawi się ona również u dziecka. Dzieje się tak w ok. 4-5% przypadków, a w odniesieniu do niektórych schorzeń nawet połowa noworodków ma nie w pełni sprawne serce. Jeśli kobieta znajduje się w takiej sytuacji, ważne aby odwiedzała często swojego lekarza. Może bowiem zaistnieć konieczność przeprowadzenia badań diagnostycznych, np. USG płodu.
3. Choroby serca w ciąży, czyli co zrobić, by ciąża była bezpieczniejsza
Istnieje szereg środków ostrożności, które lekarz może zalecić kobiecie w ciąży, która ma wadę serca. Obejmują one:
- ograniczenie aktywności fizycznej,
- leżenie tylko na lewym boku tak, że macica nie uciska żyły głównej – dużych naczyń krwionośnych w dolnej części ciała, które transportują krew do serca,
- dieta o niskiej zawartości sodu i soli,
- unikanie długich, gorących pryszniców i kąpieli, które rozszerzają naczynia krwionośne w rękach i nogach.
Niektóre choroby mogą stanowić duże ryzyko dla życia matki i dziecka:
- wysokie ciśnienie krwi w tętnicach płucnych po prawej stronie serca (nadciśnienie płucne),
- zwężenie zastawki dwudzielnej,
- znaczne zwężenie zastawki aortalnej, które utrudnia przepływ krwi z serca do aorty,
- zespół Marfana, który osłabia tkanki łączne,
- zespół Eisenmengera – jest to rzadko spotykany stan, dla którego charakterystyczne są duże dziury w sercu i wysokie cieśninie krwi tętnicach płucnych,
- sinicze wady serca, w których krew pompowana do ciała zawiera mniej tlenu niż normalnie.
Schorzenia te wymagają leczenia, np. operacyjnego, zanim kobieta podejmie starania o dziecko. Ryzyko związane z ciążą u kobiet z ciężkim nadciśnieniem płucnym lub zespołem Eisenmengera jest tak wysokie, że ciążą jest odradzana.
Wszystkie leki przyjmowane w ciąży mogą wpływać na dziecko. Czasem jednak ich przyjmowanie przewyższa potencjalne ryzyko. Jeśli kobieta potrzebuje leków, by kontrolować swoją chorobę, lekarz przepisze leki, które można bezpiecznie stosować w ciąży i w odpowiedniej dawce. Ciężarna powinna je przyjmować dokładnie tak, jak zaleci lekarz. Nie powinna ona samowolnie odstawiać leków lub zmieniać ich dawki.
Aby zapobiec komplikacjom, kobieta powinna:
- regularnie odwiedza lekarza podczas trwania ciąży,
- przyjmować zalecane leki,
- wysypiać się,
- kontrolować swoją wagę,
- zapobiegać zakrzepom krwi – nie wskazane jest krzyżowanie nóg podczas siedzenia, zaleca się krótkie spacery, pończochy uciskowe, czasami środki farmakologiczne,
- nie ogrzewać zbyt mocno nóg,
- unikać używek.
4. Choroba serca a poród
Podczas porodu stan kobiety jest monitorowany. Lekarz może na przykład wprowadzić cewnik przez żyłę lub tętnicę do serca, by uzyskać dokładne informacje na temat jego stanu. Informacji może dostarczyć także echokardiogram. By zmniejszyć nacisk na krążenie, lekarz może zlecić znieczulenie zewnątrzoponowe. Czasami podczas porodu używane są kleszcze lub próżnociąg. Jeśli kobieta jest w grupie ryzyka zapalenia wsierdzia może otrzymać antybiotyki tuż przed i po porodzie. Jeśli pojawią się problemy okołoporodowe, przeprowadza się cesarskie cięcie. Samo obciążenie matki wadą serca lub przebytym zabiegiem narządu nie jest do niego wskazaniem. Wykonuje się je jednak, gdy matka cierpi na zespół Marfana lub koarktację aorty.
Po urodzeniu dziecka karmienie piersią zalecane jest w większości przypadków, nawet jeśli kobieta przyjmuje leki.