Kolana szpotawe – przyczyny, objawy i leczenie
Kolana szpotawe to termin opisujący nieprawidłowe ustawienie kości udowej względem kości piszczelowej, co prowadzi do zwiększenia odległości między kolanami podczas stania. Jakie są przyczyny i objawy kolan szpotawych u dzieci? Na czym polega leczenie?
1. Co to są kolana szpotawe?
Kolana szpotawe (łac. genu varum) to pojęcie odnoszące się do wady kończyn dolnych, której istotą jest ustawienie podudzia względem uda pod kątem otwartym do środka i wygięciu na zewnątrz trzonów kości udowej, piszczelowej i strzałkowej.
Oznacza to, że kolana szpotawe wydają się być skręcone na zewnątrz. Wyglądają tak, jakby były wygięte w łuk. Nie stykają się ze sobą, a odległość między kostkami jest mniejsza niż odległość między kolanami (złączone nogi mają kształt litery „O”).
Do zmian chorobowych typowych dla kolan szpotawych należy:
- przeprost w stawach kolanowych,
- skrócenie więzadła pobocznego piszczelowego,
- rozciągnięcie więzadła pobocznego strzałkowego,
- rozciągnięcie mięśnia dwugłowego uda i mięśni strzałkowych, przykurczenie pozostałych zginaczy,
- skręcenie kończyn do wewnątrz w stawach biodrowych,
- odsunięcie od siebie kłykci przyśrodkowych.
2. Kolana szpotawe – przyczyny
Warto podkreślić, że w przypadku małych dzieci kolana szpotawe to zwykle naturalny etap rozwoju. Dlaczego się je obserwuje? Kolana ukształtowały się w ten sposób w łonie matki.
Ponieważ kości maluchów są jeszcze dość miękkie i elastyczne, u większości dzieci kolana szpotawe prostują się samoistnie w okolicach 10 roku życia, w miarę wzrostu i rozwoju. Gdy utrzymują się do okresu pokwitania, może to oznaczać problem.
Jakie są przyczyny szpotawych kolan? Według specjalistów za patologię najczęściej odpowiada krzywica będąca skutkiem niedoboru witaminy D oraz zaburzenia rozwoju kości udowej, piszczelowej lub obu.
To także zbyt wcześnie podejmowane próby chodzenia (winne jest tak prowadzenie dziecka za ręce, jak i stosowanie chodzików). Wówczas miękkie jeszcze kości nie wytrzymują ciężaru ciała dziecka, przez co się wyginają. Do kolan szpotawych może prowadzić także nadwaga u dziecka (nadmierna masa ciała dziecka stanowi zbyt wielkie obciążenie dla miękkiego jeszcze kośćca).
3. Leczenie szpotawych kolan
Kolana szpotawe mogą powodować długoterminowe komplikacje, takie jak ból kolan, problemy z chodzeniem lub dyskomfort, zmiany zwyrodnieniowe stawów. To dlatego tak ważne jest zapobieganie patologii, ale i podjęcie działań terapeutycznych.
Jakie są metody leczenia i korekcji kolan szpotawych? To przede wszystkim ćwiczenia wzmacniające mięśnie nóg (dobrze jest zapisać dziecko na zajęcia z gimnastyki korekcyjnej), fizjoterapia, terapia manualna i pomocniczo masaż klasyczny (by zmniejszyć ból i napięcie mięśniowe).
Czasem konieczne są buty ze specjalnymi wkładkami lub ortezy korekcyjne bądź stabilizujące, które pomagają w odpowiednim ustawieniu stawów kolanowych i redukują obciążenie.
W skrajnych przypadkach niezbędna jest interwencja chirurgiczna. Jeśli dziecko ma nadwagę lub otyłość, należy skonsultować się z lekarzem bądź dietetykiem i ściśle trzymać się jego zaleceń (podstawa to dobrze zbilansowana dieta, aktywność fizyczna i higieniczny tryb życia).
Leczenie kolana szpotawego zależy więc od wieku pacjenta, stopnia nasilenia problemu oraz ewentualnych objawów towarzyszących.
W przypadku dzieci w wieku przedszkolnym, u których kolana szpotawe są wynikiem naturalnego rozwoju kości i nie powodują dolegliwości, zazwyczaj zaleca się wyłącznie obserwację.
Kolana szpotawe – ćwiczenia
Szpotawość kolan to deformacja stawu kolanowego, w niwelowaniu której kluczowe znaczenie mają ćwiczenia pomagające wzmocnić mięśnie nóg, poprawić stabilność stawów kolanowych oraz postawę. Jakie wykonywać?
Zalecane jest na przykład zaciskanie między kolanami piłki w siadzie podpartym. Korzystne dla kolan są także nożyce, przysiady, wznoszenie nóg na ławce, jak i stretching. O pomoc w ich doborze warto poprosić fizjoterapeutę.
Kolana szpotawe u dorosłych
Co robić, gdy problemem jest szpotawość kolan w starszym wieku? Jak wyprostować szpotawe kolana u dorosłych?
Okazuje się, że może to być dużym wyzwaniem, choć pomóc mogą różne ćwiczenia na szpotawe kolana u dorosłych, tak wzmacniające mięśnie nóg, jak i stretching (celem jest zwiększenie elastyczności i zmniejszenie napięcia wokół stawów kolanowych) oraz ćwiczenia równoważące (mogą wesprzeć stabilność stawów kolanowych). Przed rozpoczęciem ćwiczeń zaleca się konsultację z lekarzem lub fizjoterapeutą.
