Nauka pisania dla dzieci
Nauka pisania literek nie musi rozpocząć się dopiero na etapie szkoły podstawowej. Przyswajanie liter alfabetu można rozpocząć znacznie wcześniej. Ważne tylko, by zamiast kilkugodzinnego kreślenia liter w zeszycie, zaproponować dzieciom ćwiczenia w formie zabawy. Wówczas maluchy chętniej się uczą i czerpią z nauki wiele radości. Na naukę pisania składa się wiele umiejętności, które dziecko musi opanować. Maluch musi orientować się w przestrzeni, musi ćwiczyć właściwe napięcie mięśniowe, nauczyć się odpowiednio trzymać w dłoni przybory do pisania, wykonywać ćwiczenia grafomotoryczne i kształtować koordynację wzrokowo-ruchową. W jaki sposób stymulować rozwój umiejętności dziecka i zachęcać go do nauki pisania?
1. Etapy nauki pisania liter
Nie oczekujmy, że dziecko zasiądzie przed zeszytem i od razu poprawnie wyrysuje nam wszystkie litery alfabetu. Zanim dziecko zacznie pisać, musi orientować się w przestrzeni i znać kierunki. Nie jest to łatwa sprawa dla malucha, któremu myli się ciągle prawa i lewa ręka. Na początku dziecko powinno poznać schemat własnego ciała i ćwiczyć rozpoznawanie lewej i prawej strony. By ułatwić mu naukę, można zawiązać szkrabowi wstążkę na lewej ręce, przypiąć słoneczko po lewej stronie sweterka, by maluszek nauczył się kojarzyć lewą stronę. W ten sposób dziecko kolejno nauczy się, gdzie ma lewe oko, ucho, ramię i nogę. Dzieciom bardzo często mylą się kierunki, dlatego warto przypominać im o tym podczas codziennych obowiązków i w czasie zabawy, np. w trakcie układania klocków.
Kolejny etap zbliżający szkraba do nauki pisania to przygotowanie go do właściwego trzymania w ręce przyborów do pisania. Maluchy nie od razu poprawnie trzymają ołówek w dłoni. By pomóc dzieciom, warto je zachęcać do różnych działań manualnych – niech dziecko nawleka koraliki na nitkę, układa wieże z klocków, segreguje guziki pod względem kolorów itp. Wszystkie czynności wymagające manipulowania małymi przedmiotami usprawniają rączki dziecka. Ćwiczenia motoryki małej zapewniają też wykonywanie czynności samoobsługowych (np. ubieranie się, wiązanie butów) albo zajęcia plastyczne, w czasie których lepi się z plasteliny, wydziera się z kolorowego papieru, rysuje kredkami i maluje farbami. Dziecko nie zawsze pracuje jedną, dominującą ręką. Czasem zdarza się tak, że używa rąk naprzemiennie, ale w końcu wybiera właściwą dla siebie (zgodnie z lateralizacją).
Istotne, by rodzic pokazał szkrabowi, jak prawidłowo powinno trzymać się ołówek oraz kontrolował napięcie mięśniowe i postawę dziecka. Często zdarza się tak, że ołówek jest trzymany za wysoko, a łokieć „fruwa” w górze, zamiast leżeć oparty na stole. Kolejny etap nauki pisania stanowią ćwiczenia grafomotoryczne. By odwzorować litery, trzeba mieć sprawną rękę. W tym celu pomagają różne ćwiczenia, polegające na:
- rysowaniu po śladzie,
- kończeniu szlaczków,
- łączeniu kropek w obrazkach,
- dorysowywaniu elementów we wzorach,
- precyzyjnym kolorowaniu rysunków tak, by nie wychodzić poza kontur.
Zadania te służą również między innymi utrwalaniu kierunku kreślenia, ćwiczeniu pamięci ruchowej i kształtowaniu estetycznego wyglądu pisma. Rodzice mogą kupić specjalne książeczki dla najmłodszych w celu ćwiczenia grafomotoryki albo znaleźć przykładowe zadania w Internecie. W ćwiczeniach zwykle znajdują się strzałki pokazujące, w którym kierunku należy prowadzić rączkę. Ostatni etap nauki pisania to doskonalenie koordynacji w zakresie oko-ręka. Koordynacja wzrokowo-ruchowa umożliwia sprawne manipulowanie ręką i synchronizowanie tego, co się widzi z tym, co się pisze. Kiedy dziecko pozna dokładnie kształt liter i kierunek ich kreślenia, można spróbować pisać. Na początku litery mogą być pisane jako lustrzane odbicia, są koślawe i znacznie większe niż te w liniaturze zeszytu. Nie wolno jednak dziecka zniechęcać i wyśmiewać się z jego nieporadności. Niech dziecko zacznie pisać na czystej kartce, a potem w dużej liniaturze. Nie od razu przecież Kraków zbudowano! Warto zwracać uwagę, by dziecko nie pisało liter drukowanych, tylko pisane.
2. Nauka pisania jako zabawa
Kiedy będziemy zmuszać dziecko do pisania i traktować naukę jak obowiązek, dziecko na pewno zniechęci się i straci motywację do jakiejkolwiek aktywności. Specjaliści od sensomotoryki zwracają uwagę, że umiejętności ruchowe niezbędne do płynnego pisania wykształcają się, zanim maluch pójdzie do szkoły. Warto zatem stymulować umiejętności manualne własnej pociechy. W jaki sposób naukę pisania połączyć z zabawą?
- Rysujcie razem z dzieckiem na kartce linie poziome (od lewej do prawej strony) i linie pionowe (z góry na dół) oraz okręgi – zgodnie z ruchem wskazówek zegara i w przeciwnym kierunku.
- Lepcie z plasteliny kolorowe literki, z których utworzycie swoje imiona.
- Rysujcie litery patykiem na piasku.
- Kreślcie litery palcem w powietrzu i próbujcie odgadnąć, co to za literka.
- Malujcie farbami za pomocą palców. Możecie również tworzyć swoje pieczątki w postaci odbitych stóp, dłoni, kciuka itp.
- Piszcie palcem na tackach z kaszą.
- Odrysowujcie na papierze swoje dłonie, stopy, cały kontur ciała, różne zabawki i przedmioty codziennego użytku, a potem dorysowujcie oczy, uszy, usta itp.
- Rysujcie linie proste, ukośne, łamane, krzywe i figury geometryczne (kwadrat, trójkąt, koło, elipsa), wykorzystując różnej grubości pisaki.
- Wykorzystujcie różne techniki plastyczne – piszcie za pomocą ołówka, kredy, węgla rysunkowego, pędzla, pióra, flamastrów itp.
Wato pamiętać, by w czasie zabaw z dzieckiem robić przerwy. Zabawa nie może być zbyt długa i monotonna. Dziecko potrzebuje odpoczynku i relaksu. Fajnie, kiedy nauce pisania towarzyszą dobry humor i śmiech. Nauka w takich warunkach nie kojarzy się maluchowi jako coś „za karę”, ale jest świetnym sposobem na spędzenie wolnego czasu i jednocześnie metodą na rozwój potencjału malucha. Pomoc dziecku w nauce pisania ułatwia mu start szkolny i przyczynia się do późniejszych dobrych wyników w nauce.