Podział obowiązków małżeńskich
O dojrzałości człowieka, który wkracza w dorosłe życie, świadczy między innymi zdolność podjęcia nowych ról społecznych takich, jak małżonek, rodzic czy pracownik, a także umiejętność pogodzenia dwóch najważniejszych sfer życiowych – rodzinnej i zawodowej. Niestety szybkie tempo życia, natłok obowiązków pracowniczych, presja czasu nie idą w parze z pielęgnowaniem uczuć rodzinnych. Brakuje wolnych chwil na zabawę z dziećmi i wspólny czas z małżonkiem. Do tego dochodzą kłótnie o podział obowiązków małżeńskich – kto sprząta, pierze, odwozi dzieci do szkoły, płaci rachunki za prąd i wynosi śmieci. Czasami niepozmywane naczynia urastają do rangi niebotycznego problemu. Jak racjonalnie dzielić się obowiązkami domowymi?
1. Rola mężczyzny i kobiety w rodzinie
Z racji różnic fizjologicznych, jak i odmiennej percepcji społecznej, rozwój ról mężczyzny i kobiety przebiega odmiennie. Od dorosłego mężczyzny tradycyjnie oczekuje się założenia rodziny, dbania o nią i zapewnienia jej odpowiedniego poziomu egzystencji. Stąd też aktywność młodego mężczyzny, małżonka, nakierowana jest na znalezienie właściwej pracy. Zdobycie środków pieniężnych to nie jedyny motyw podejmowania pracy przez mężczyznę. Aktywność zawodowa dla płci brzydszej stanowi źródło samorealizacji – to jeden z podstawowych celów jego życia. Mężczyzna nie ma zazwyczaj przerw w pracy w związku z opieką nad dziećmi. Aktualnie jednak coraz częściej spotyka się model rodziny, w którym zarówno żona, jak i mąż angażują się w życie rodzinne i wychowywanie pociech. Jednak aktywność rodzinna zazwyczaj nie ma decydującego wpływu na karierę zawodową mężczyzny. Jego zainteresowania zawodowe i aktywność społeczna rozwijają się niezależnie od zmian zachodzących w rodzinie.
Inaczej przebiega rozwój kobiety. Jej życie wyznaczają w dużej mierze wydarzenia rodzinne, np. ciąża, połóg, a następnie opieka nad dziećmi, prowadzenie domu. Najczęściej, ze względu na obowiązki rodzinne, kobieta wycofuje się z aktywności zawodowej, przynajmniej czasowo, a niekiedy całkowicie rezygnuje z pracy na rzecz rodziny. Tylko kobiety stoją przed dylematem: praca zawodowa czy macierzyństwo. Możliwość rozwoju zawodowego stanowi również dla kobiet źródło satysfakcji, szczególnie gdy zdobyły wykształcenie i atrakcyjną posadę. Jak pogodzić obowiązki zawodowe z rodzinnymi? Alternatywą stała się obecnie moda na ojcostwo i tzw. tacierzyństwo. Już powoli w niebyt odchodzi model rodziny, w którym mężczyzna zarabia na dom, a kobieta siedzi w kuchni i bawi dzieci.
2. Style życia kobiety
Można wyróżnić sześć stylów życia kobiety, w ramach których próbuje ona godzić sferę zawodową z obowiązkami domowymi:
- wzorzec kariery domowej – kobieta zaraz po skończeniu szkoły wychodzi za mąż i poświęca się życiu rodzinnemu;
- wzorzec kariery konwencjonalnej – kobieta pracuje zawodowo przed zawarciem związku małżeńskiego, a po zamążpójściu podejmuje wyłącznie obowiązki domowe;
- wzorzec stałej kariery zawodowej – zaangażowanie kobiety tylko w aktywność zawodową;
- dwutorowa kariera rodzinno-zawodowa – kobieta po zdobyciu wykształcenia wychodzi za mąż i kontynuuje pracę zawodową, prowadząc jednocześnie dom i realizując się jako matka;
- wzorzec kariery przerywanej – okresy pracy zawodowej i pracy wyłącznie domowej nawzajem się przeplatają w zależności od wieku dzieci i potrzeb finansowych rodziny;
- wzorzec kariery niestabilnej – kobieta okresowo podejmuje pracę poza domem, zależnie od warunków ekonomicznych i stanu zdrowia.
Można stwierdzić jednak generalną prawidłowość, że mężczyźni czerpią satysfakcję głównie z aktywności zawodowej i społecznej, natomiast kobiety z opieki nad dziećmi, jak i kariery zawodowej. Czasami kobiety podejmują pracę nie tyle ze względów zarobkowych, co z chęci wyrwania się z monotonii życia domowego. Z czasem zaczyna ich męczyć rutyna, ciągłe sprzątanie, zmywanie, prasowanie i opieka rodzicielska. Pragną porozmawiać z innymi kobietami, pójść na zakupy, podyskutować o codziennych sprawach z innymi ludźmi niż małżonek czy teściowa.
3. Jak dzielić obowiązki małżeńskie?
Niestety ze względu na mocno ugruntowany w naszej kulturze tradycyjny model rodziny, mężczyźni zmęczeni po pracy, czując, że wypełnili swój moralny obowiązek zarobienia na dom, domagają się obiadu, sięgają po zimne piwko i rozkładają się z pilotem w ręku przed telewizorem. Kobieta zostaje z obowiązkami domowymi sama – musi pamiętać o zapłaceniu wszystkich rachunków, ratach spłat kredytu, terminach szczepień dzieci, nie mówiąc już o zmywaniu naczyń, odkurzaniu, praniu, prasowaniu i wyrzucaniu śmieci. Kobiety aktywne zawodowo wcale nie mają taryfy ulgowej, tak samo zmęczone po pracy jak małżonek muszą zapomnieć o chwilach relaksu i zabrać się, np. za odrabianie lekcji z dziećmi. Kiedy kobieta pozostaje ze wszystkimi lub większością obowiązków sama, rodzi się frustracja i kumuluje się gniew, który w końcu może wybuchnąć w postaci awantury.
Najlepiej, by małżonkowie na bieżąco komunikowali o swoich kłopotach, trudnościach, oczekiwaniach i potrzebach. Nie można milczeć, żywiąc nadzieję, że małżonek się domyśli, że nie radzimy sobie z nawałem obowiązków. Skoro jakoś się wyrabiamy na zakrętach i nie domagamy się pomocy, partner może nie wyjść z inicjatywą wsparcia. Warto na samym początku związku ustalić model funkcjonowania rodziny – kto, za co odpowiada, kiedy decyzje podejmuje się wspólnie i jakim wymaganiom należy stawiać czoła razem. Negocjacji wymagają nawet błahe sprawy, jak odkładanie rzeczy na miejsce, dbanie o porządek w szafkach czy dyżury wyjść z psem na spacer. Brak precyzyjnych ustaleń na pewno z czasem przyczyni się do konfliktu, dlatego najlepiej od początku rozmawiać ze sobą szczerze, otwarcie, bez aluzji, słownych podchodów, jasno i konkretnie.