Jak podzielić majątek po rozstaniu?
Z chwilą zawarcia małżeństwa, powstaje między małżonkami ustrój wspólności majątkowej. Wyjątkiem są sytuacje, gdy przed ślubem decydują się na podpisanie intercyzy, na mocy której od początku małżeństwa każde z nich będzie tworzyło swój majątek osobisty, a wspólny dorobek w ogóle nie powstanie.
1. Podział majątku
Najczęściej jednak partnerów łączy wspólnota majątkowa i w chwili rozstania zastanawiają się, jak podzielić gromadzony przez lata dorobek.
Zanim jednak zaczną ustalać, komu mają przypaść konkretne przedmioty czy nieruchomości, konieczne jest zakończenie ustroju wspólności. Należy pamiętać, że w świetle prawa najpierw powstać musi rozdzielność majątkowa (etap pierwszy), bo to ona otwiera drogę do podziału majątku (etap drugi).
Gdy małżonkowie chcą zgodnie ze sobą współdziałać, mogą pójść do notariusza i podpisać umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową. Dokument ma skutek natychmiastowy.
W przypadku, gdy małżonkowie są skonfliktowani, każdy z nich może złożyć w sądzie pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej (opłata sądowa wynosi 200 złotych). Pozew składa się w sądzie rejonowym.
Sąd przychyli się do niego, gdy będzie przekonany, że zachodzą „ważne powody”, aby ustanowić rozdzielność. Takim czynnikiem może być fakt, iż małżonkowie od dawna są w separacji faktycznej. Rozdzielność ustanawia się też jeśli doszło np. do trwonienie majątku przez jednego z nich. Powodem działania sądu jest również alkoholizm, narkomania, hazard, niezaspokajanie potrzeb rodziny, uporczywe dokonywanie szczególnie ryzykownych operacji finansowych (zagrażających materialnym podstawom bytu rodziny).
W praktyce prawniczej obserwujemy, że najwięcej pozwów opiera się właśnie na przesłance separacji faktycznej. Często zdarzają się sytuacje, gdy małżeństwo od lat przeżywa kryzys, strony nie rozmawiają ze sobą albo są w ostrym konflikcie i nie ma między nimi nawet przepływu informacji na temat podejmowanych przez nich decyzji, które dotyczą wspólnego majątku.
2. Jak ustalić rozdzielność majątkową?
Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem wskazanym w wyroku. Zwykle jest to dzień wydania wyroku czy złożenia pozwu, ale w wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z datą wcześniejszą. W tym celu bada, od kiedy małżonkowie nie współdziałają w zarządzaniu zasobami finansowymi.
Rozdzielność majątkowa powstaje także z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego i wyroku orzekającego separację, o czym decyduje sąd okręgowy.
Pamiętajmy, że w sytuacji, gdy postępowanie o rozwód czy separację jest długotrwałe, np. toczy się z ustaleniem winy, warto rozważyć równolegle złożenie w sądzie rejonowym pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej, gdyż jest duża szansa na to, że wyrok uprawomocni się wcześniej niż rozwodowy. Droga do podziału majątku będzie wtedy otwarta, mimo iż małżeństwo nadal będzie formalnie trwało.
Tekst autorstwa Kancelarii radcy prawnego Dorota Kupper
