Metoda Montessori

Maria Montessori (1870-1952) była pierwszą kobietą-lekarzem, a jednocześnie antropologiem i pedagogiem, która na bazie swojej wieloletniej pracy z dziećmi stworzyła nowe pojęcie procesu edukacji. Istota pedagogiki Montessori to wiara w to, że dziecko uczy się samodzielnie, jeśli jest do tego gotowe. Ponieważ każde dziecko jest inne, powinno rozwijać się według stworzonych przez siebie (swoje możliwości, kompetencje, umiejętności) indywidualnych planów rozwojowych tak, aby właściwa realizacja umożliwiała mu naukę efektywniejszą. Według Montessori, dziecko nie staje się idealnym, lecz osiąga optimum własnych możliwości rozwojowych. Słynne zdanie, które stanowi zasadę wychowania metodą Montessori, brzmi: „Pomóż mi to zrobić samemu”.

1. Pedagogika Marii Montessori

Główne zasady pedagogiczne metody Montessori, to:

1. swobodny wybór – w obrębie przygotowanego otoczenia dziecko samo wybiera sobie przedmiot działań, samo ustala czas i tempo uczenia się oraz stopień trudności. Do dziecka również należy samodzielny wybór ewentualnego partnera. W ten sposób uczy się korzystania z wolności. Nauczyciel montessoriański nie narzuca niczego dziecku, a jedynie współpracuje z maluchem;
2. samodzielność – dzięki samodzielnym wyborom dziecko kształci swoje indywidualne zdolności i nabiera doświadczenia w prawidłowej ocenie poziomu własnych umiejętności;
3. porządek – każdy przedmiot w przedszkolu montessoriańskim ma swoje miejsce – trzeba go odłożyć w miejsce, skąd został wzięty. To bardzo proste: porządek w otoczeniu to porządek w sercu;
4. zasada izolowania trudności – jeżeli dziecko uczy się pojęć związanych z wielkością (duży-mały, mniejszy-większy, duży-większy-największy itp.), np. pracując z różową wieżą, to nie zajmuje się w tym samym czasie innym zagadnieniem, np. kolorami, wagami, dźwiękami czy długościami. Do tego służą inne materiały montessoriańskie, między innymi: czerwone belki, tabliczki baryczne, puszki szmerowe czy brązowe schody;
5. koncentracja – dzieci uczą się systematyczności, wytrwałości i dokładności podczas działania. Ponadto, pomoce dydaktyczne w metodzie Montessori są tak skonstruowane, by umożliwić dzieciom samodzielną kontrolę błędów;
6. lekcje ciszy – pomagają dzieciom nabierać wprawy podczas pracy w ciszy i spokoju;
7. reguły społeczne – w grupach znajdują się dzieci w różnym wieku, tak by mogły się wzajemnie od siebie uczyć i stymulować swój rozwój;
8. zasada transferu – każda pomoc dydaktyczna to „ogniwo”, logicznie powiązane w długi „łańcuch”. Każde „ogniwo” zawiera w sobie cechy materiału poprzednio wprowadzonego plus jedna cecha więcej;
9. obserwacja dziecka – dokładna obserwacja malucha pozwala zauważyć ewentualne przeszkody na drodze rozwoju szkraba i stać się dla niego dobrym przewodnikiem;
10. indywidualny rozwój – każde dziecko rozwija się we własnym tempie, według własnych możliwości. Dziecko zasługuje na uwagę, opiekę, wsparcie i życzliwość;
11. zasada samokontroli – zasada ta pozbawia nauczyciela władzy nad dzieckiem, bo to sam maluch ma umieć korygować swoje zachowanie, by nie krzywdzić innych i umożliwić swoim kolegom harmonijny rozwój.

Nauczyciel montessoriański powinien pracować według zasady „3 W” – wspierać w wyborze materiału odpowiedniego dla dziecka, wskazywać prawidłowy sposób użycia materiału i wycofać się, by dziecko mogło rozwijać się samodzielnie. Czym odznaczają się pomoce dydaktyczne, zwane jako materiał Montessori?

Zobacz film: "Cyfrowe drogowskazy ze Stacją Galaxy i Samsung: część 1"

• Prostotą, precyzją i estetyką wykonania.
• Uwzględnieniem zasady stopniowania trudności.
• Dostosowaniem do potrzeb rozwojowych dziecka.
• Logiczną spójnością ogniw ciągów tematycznych.
• Konstrukcją umożliwiającą samodzielną kontrolę błędów.
• Unikalnością – dany egzemplarz materiału występuje tylko raz. Kiedy dwoje dzieci chce uczyć się na tym samym materiale, jedno musi poczekać, aż jego poprzednik odłoży pomoc na miejsce.
• Wpływem na zmysły – wiele z materiałów montessoriańskich ma charakter sensoryczny, tzn. służy rozwojowi wrażliwości zmysłowej i sprzyja integracji sensorycznej.

Pedagogika Monntessori bywa bardzo często określana jako pedagogika partnerska albo wychowanie bezstresowe. Nie jest to jednak prawda. Metodę Montessori można określić jedynie jako metodę bezrepresyjną – dzieci robią to, co je interesuje i co nie przeszkadza innym.