Następstwa moczenia nocnego

Fragment książki pt: "Dziecko i jego środowisko. Wyzwania pediatrii w XXI wieku – problemy zdrowotne dzieci w wieku szkolnym"

Problem moczenia nocnego nie może być bagatelizowany. W wieku szkolnym moczenie nocne z reguły nie jest izolowanym objawem. Brak podjęcia działań diagnostyczno-terapeutycznych może skutkować nierozpoznaniem lub zbyt późnym rozpoznaniem chorób będących jego przyczyną albo współistniejących zaburzeń, co może prowadzić do różnego rodzaju powikłań somatycznych. Szczególną uwagę należy zwrócić na możliwość występowania przewlekłych schorzeń układu moczowego. Mogą one prowadzić do postępu przewlekłej choroby nerek, aż do stadium wymagającego leczenia nerkozastępczego. Niebezpiecznym stanem jest również występowanie moczenia nocnego jako objawu wielomoczu w przebiegu zaburzeń metabolicznych.

Moczenie nocne wywiera niekorzystny wpływ na funkcjonowanie psychospołeczne dzieci, tym większy, im osoba mocząca się jest starsza.

Prospektywne badania Fergussona i wsp., prowadzone przez 15 lat, wykazały, że dzieci moczące się powyżej 10. r.ż. częściej manifestują zaburzenia lękowe i różnego rodzaju zachowania problemowe, aniżeli ich rówieśnicy, u których moczenie ustąpiło po 5. r.ż.. Dla małych dzieci „zmoczenie łóżka” nie zawsze jest sytuacją stresową. Staje się nią dopiero wówczas, gdy dziecko uczęszcza do szkoły, a poziom stresu nasila się w miarę upływu lat. Osoby moczące się uważają, że jakość ich życia jest niska w porównaniu z niemoczącymi się. W badaniu, którym objęto 156 dzieci w wieku 6-17 lat, leczonych z powodu moczenia nocnego, przeanalizowano dokonaną przez nich ocenę wpływu moczenia na poszczególne „obszary” jakości życia. Wykazano, że moczenie najbardziej negatywnie oddziaływało na samoocenę, następnie na poczucie zdrowia psychicznego, niezależności, na relacje w rodzinie, współżycie społeczne oraz obraz własnego ciała. Stwierdzono ponadto, iż ogólna ocena jakości życia ulega znacznemu obniżeniu w przypadku współwystępowania zaburzeń (moczenie nocne i dzienne, moczenie nocne i zaburzenia związane z defekacją), zwłaszcza u chłopców. Istotny wpływ na obraz własnej osoby wywierają także efekty prowadzonego leczenia. Brak ich szczególnie negatywnie oddziałuje na samoocenę i poczucie zdrowia psychicznego. Wolańczyk i wsp. porównując postawy wobec choroby dzieci moczących się, chorujących na astmę i ze schorzeniami serca, stwierdzili, że moczenie nocne wywiera silniejszy ujemny wpływ na psychikę dziecka aniżeli schorzenia o cięższym przebiegu i gorszym rokowaniu.

Dzieci moczące się mają wyższy poziom neurotyzmu, trudności w koncentracji uwagi, niższą samoświadomość, demonstrują zaburzenia zachowania częściej aniżeli osoby niemoczące się. Oceniają swoje możliwości i kompetencje w różnych sferach aktywności życiowej niżej aniżeli ich rówieśnicy.

Zobacz film: "Rozwój odporności u dzieci"

W innych badaniach przeanalizowano wpływ moczenia nocnego na relacje społeczne. Najczęściej obserwowano: drażliwość, poczucie niemożności podzielenia się z kimkolwiek swoim problemem, ograniczanie kontaktów społecznych (brak zapraszania do domu, nocowania poza domem, rezygnacja z wyjazdów z noclegiem), niepokój związany z niepewnością, czy rodzeństwo nie opowie o występującej dolegliwości swoim przyjaciołom. W badaniach dotyczących dorosłych wykazano niższy stopień socjalizacji wśród tych, którzy moczyli się w dzieciństwie w porównaniu do osób bez tego zaburzenia w przeszłości. Niektórzy autorzy zwracają uwagę, że moczenie nocne wywiera szczególnie negatywny wpływ na chłopców, dotkniętych jego ciężkimi postaciami, żyjących w złych warunkach socjoekonomicznych i tych, u których dodatkowo występuje moczenie dzienne. Moczenie nocne może determinować stan emocjonalny dzieci. Opisano obniżenie nastroju, częste zdenerwowanie, poczucie winy, smutek oraz stany depresyjne u dzieci moczących się. Należy jednak podkreślić, że większość przeprowadzonych badań miało charakter opisowy, natomiast nie porównywano w nich dzieci moczących się z odpowiednio dobranymi osobami niemoczącymi się. Nieliczne prace uwzględniające ten model badawczy nie wykazały znamiennych różnic pod względem stanu emocjonalnego, osobowości, obrazu własnej osoby czy obserwowanych zachowań.

| Moczenie nocne dziecka może być źródłem sytuacji konfliktowych w rodzinie. | Prowadzi do pogorszenia relacji: rodzice-dziecko, dziecko-rodzeństwo.

Matki dzieci moczących się oceniają jakość swojego życia jako niższą aniżeli matki dzieci zdrowych, prezentują natomiast istotnie wyższy poziom depresji (Inwentarz Depresji Becka). Pomimo tego często nie postrzegają moczenia nocnego dziecka jako trudnej sytuacji. W przeprowadzonych w Polce badaniach 50% z nich zadeklarowało, że dolegliwość dzieci nie stanowi dla nich żadnego problemu (lub niewielki), a 61% uważało, że nie jest to problem także dla ich dzieci. Przedmiotem dyskusji pozostaje, w jakim stopniu moczenie nocne leży u podłoża tzw. zachowań problemowych młodocianych. Niektórzy autorzy zwracają uwagę na fakt, iż często ocena zachowania dzieci dokonywana jest przez ich rodziców i ma charakter subiektywny. Mogą rzutować na nią postawy odrzucenia i nietolerancji rodziców, niejednokrotnie przekonanych, że dziecko nie kontroluje nocą czynności pęcherza moczowego z lenistwa lub w ten sposób wyraża swoje nieposłuszeństwo. Na spostrzeganie zachowań dzieci przez rodziców może także wpływać ich zmęczenie lub rozdrażnienie z powodu dodatkowych obowiązków (zmian pościeli, pranie) i obciążeń finansowych. Moczące się dziecko może również budzić u swoich rodziców poczucie niekompetencji wychowawczych, a obroną przed nim jest przypisywanie dziecku niewłaściwych zachowań i/lub intencji.

Fragment książki pt.: "Dziecko i jego środowisko. Wyzwania pediatrii w XXI wieku – problemy zdrowotne dzieci w wieku szkolnym"

Autor: pod red. A Steciwko, D. Kurpas i L. Sochockiej

Rok wydania: 2011

Wydawca: Wydawnictwo Continuo