Nagrody i kary

Kara i nagroda to dwa bardzo ważne elementy stosowane w niełatwym procesie wychowania dzieci. Większość rodziców zastanawia się, jak dobrze wychować dziecko, czy ich metody wychowania są odpowiednie, czy ich dzieci wyrosną na odpowiedzialnych i szczęśliwych ludzi? Jedne z najpopularniejszych metod wychowawczych to metoda nagradzania i metoda karania. Czy są one skuteczne?

1. Metoda nagradzania

Ta metoda wychowania dzieci zwana jest także wzmocnieniem pozytywnym. Opiera się ona na przyznawaniu dziecku nagród i chwalenie za zachowanie, którego oczekuje się od dziecka, czyli odrobienie lekcji, pomoc rodzeństwu, podzielnie się zabawkami, posprzątanie w pokoju czy pomoc w posprzątaniu domu. Formy pochwał i nagród mogą być różne:

• miłe słowa,
• określona mimika twarzy,
• poklepanie dziecka po głowie,
• naklejka z uśmiechem,
• narysowanie buźki w specjalnym zeszycie,
• nowa zabawka,
• przeczytanie bajki przed snem,
• pozwolenie na późniejsze pójście spać.

Metoda wychowania jest skuteczna, ponieważ daje dziecku jasny sygnał, jakiego zachowania się od nich oczekuje. Zadowolenie rodziców będzie bardzo zachęcające, poza tym motywacja dziecka do poprawnego zachowania się będzie dodatkowo wzmocniona wizją czekającej nagrody. Metoda należy do skutecznych – zachęca dziecko do zachowania się w określony sposób, zwiększa jego aktywność i poczucie bezpieczeństwa.

Zobacz film: "Jak poradzić sobie z irytującymi nawykami dziecka?"

Jak stosować metodę nagradzania?

1. Unikaj pochwał i nagród, jeśli dziecko nie jest grzeczne.
2. Nie odkładaj nagród i pochwał na potem, nagradzaj jak najszybciej.
3. Na początku stale stosuj nagradzanie za dobre zachowanie.
4. Kiedy zachowanie jest utrwalone, nie nagradzaj za każdym razem.
5. Nie zapomnij, że skuteczne są nie tylko nagrody materialne. Wraz z nimi stosuj zawsze pochwały ustne.
6. Nie dopuść, by dziecko przybrało postawę roszczeniową.
7. Staraj się nie nadużywać nagradzania i pochwał.

2. Metoda karania

Jest również określana jako wzmocnienie negatywne. Metoda wychowania opiera się na stosowaniu kar w celu wyeliminowania niepoprawnego zachowania dziecka. Aby ukarać dziecko, rodzic może:

• upominać słownie,
• okazywać niezadowolenie mimiką i gestami,
• wykluczyć dziecko z zabaw i innych wspólnych czynności,
• zakazać korzystania z gier, komputera, telewizji, zabawek, itp.
• zabronić wyjścia na plac zabaw, do kolegów i koleżanek.

Wielu pedagogów uważa jednak, że zastosowanie wyżej wymieniowych kar nie przyczynia się do długotrwałego wyeliminowania negatywnego zachowania, wywołując przy tym u dziecka negatywne emocje (agresję, strach, poczucie odrzucenia, frustracje, niepewność). Zatem uważana jest za metodę mniej skuteczną. Jeszcze większe zastrzeżenie budzi praktykowanie przez rodzica kar cielesnych, które odbiera dziecku poczucie bezpieczeństwa. Metoda karania może być skuteczna, jeśli staje się jedynie uzupełnieniem metody nagradzania.

Należy pamiętać, iż w Polsce obowiązuje zakaz stosowania przemocy wobec dzieci (w tym kar cielesnych). Powinniśmy wychowywać dzieci w szacunku do drugiego człowieka, w tym do samego siebie. Dziecko, dla którego rodzic jest autorytetem, potraktuje dezaprobatę rodzica jako najgorszą z kar.