System kar i nagród
Wychowanie dziecka to trudna sztuka. Rodzice muszą nieraz sięgnąć po system kar i nagród. Kara ma na celu zniechęcić dziecko do zachowań niepożądanych lub niebezpiecznych. Rodzice mają nadzieję tym sposobem nauczyć malucha tego, co jest złe i szkodliwe. Narody maja za zadanie kształtować właściwe postawy. Zarówno nagrody, jak i kary powinno stosować się z zachowaniem pewnych zasad. Warto też pamiętać, że nagrody są bardziej skuteczne niż kary.
1. Karanie dziecka
Nagradzanie dzieci jest znacznie przyjemniejsze, niż karanie. Kara wywołuje zawsze negatywne emocje zarówno w osobie karanej, jak i karzącej. Nie można jej nadużywać. Główną zasadą stosowania kar jest pokazanie dziecku związku między czynem i karą. Dziecko musi wiedzieć, co było powodem jego ukarania. W innym wypadku u malucha rodzi się poczucie krzywdy.
Rodzaje kar:
- słowna nagana,
- zakazanie dziecku wykonywania pewnych czynności przez określony czas,
- odwołanie zapowiedzianego wydarzenia (np. wyjścia do kina),
- naprawa wyrządzonej szkody.
Dużym i, niestety, częstym błędem popełnianym przez rodziców jest stosowanie nieproporcjonalnych kar – małe przewinienie, duża kara. Jak karać dziecko? Nie może być też tak, że dziecko raz zostanie ukarane za jakieś przewinienie, a innym razem nie. Rodzice powinni wytyczyć i jasno określić granice. Inną ważną kwestią stosowania kar jest jednomyślność rodziców. W momencie, gdy ojciec chce ukarać dziecko, a matka woli sprawę przemilczeć, dziecko nie wie kogo ma się słuchać. Ostatecznie jest zdezorientowane i nie ma pewności, czy zrobiło źle. Karę zawsze należy odnosić do konkretnego zachowania. Rodzic nie może powiedzieć dziecku, że jest ono złe. Można za to powiedzieć do dziecka: że źle zrobiło. Maluch może zostać ukarany za jedno przewinienie jeden raz.
Nieprawidłowe kary: zawstydzanie malucha, wyśmiewanie się z niego, przekupywanie, wyśmiewanie, wymyślanie dziecku, poniżanie go, głodzenie. Takie kary nie tylko poniżają godność malucha, ale też pozostawiają trwałe szkody psychiczne. Rodzice karząc dziecko, powinni wiedzieć, że wywołują w nim strach, wstyd, smutek, niepokój.
2. Nagradzanie dzieci
Rodzice stosujący system kar, nie powinni zapominać o nagrodach. Wychowywanie dziecka polega na zachowaniu równowagi. Nagradzanie jest z pewnością dużo przyjemniejsze, ale i w tym wypadku należy podchodzić do tego z umiarem. Należy dawać maluchowi nagrodę za wyraźne przekroczenie (pozytywne) konkretnej normy. Nagrody powinny być dopasowane do płci dziecka, jego zainteresowań oraz potrzeb. Nagradzać należy wysiłek dziecka włożony w osiągnięcie czegoś, a nie końcowego efektu. np. gdy dziecko mimo włożonego wysiłku dostaje trójkę.
System nagród pociąga za sobą pewne ryzyko. Dziecko może nauczyć się, że za każde osiągnięcie otrzyma jakąś nagrodę i po pewnym czasie może się tej nagrody domagać. Rodzice powinni pamiętać, by nie nagradzać prostych rzeczy. Jest to ważne dlatego, że dziecko może upomnieć się o nagrodę za wykonanie swoich obowiązków. Ważna zasadą jest dotrzymywanie obietnic. Jeśli rodzic obiecał dać coś maluchowi, powinien dotrzymać słowa. Nagradzanie przynosi lepsze efekty, niż karanie.