Ten rak atakuje najczęściej dzieci. Jak objawia się siatkówczak?
Twoje dziecko ma zeza, wytrzeszcz, lub na zjęciach w jego oczach zauważasz dziwne rozbłyski? Nie ignoruj tego. Pozornie niewinne objawy mogą zwiastować groźnego raka. Ten nowotwór oczu atakuje głównie bardzo małe dzieci.
1. Czym jest siatkówczak?
Siatkówczak (retinoblastoma) to złośliwy nowotwór gałki ocznej, który najczęściej dotyka dzieci poniżej 15. roku życia. To rzadka, ale poważna choroba – co roku na świecie diagnozuje się około 7-8 tysięcy przypadków, z czego 3-3,5 tysiąca kończy się śmiercią. W krajach rozwiniętych dzięki wczesnemu wykrywaniu i skutecznemu leczeniu udaje się jednak znacznie obniżyć śmiertelność. Choroba może mieć charakter rodzinny (40% przypadków) lub występować sporadycznie (60%). Pojawia się ona głównie u bardzo małych dzieci.
- Pochodzi on z siatkówki, najbardziej wewnętrznej błony receptorowej oka - tłumaczy w rozmowie z TVN24 dr nauk med. Bożena Romanowska-Dixon, okulistka, kierowniczka Katedry Okulistyki Collegium Medicum UJ.
2. Kiedy zdjęcie może uratować życie
Typowym objawem siatkówczaka jest biały odblask w oku, zwany leukokorią, który można dostrzec na zdjęciach wykonanych z lampą błyskową.
- Biały refleks ze źrenicy lub obu źrenic, czyli leukokoria w przypadku obustronnego siatkówczaka widoczny jest zwykle przypadkiem lub czasem na zdjęciach wykonywanych z lampą błyskową (fotoleukokoria). Objaw ten powstaje w wyniku przeświecania mas guza przez źrenicę. Obecny jest zwykle w guzach rosnących w tylnym biegunie oka i w przypadku dużych guzów widocznych za soczewką - mówi dr Romanowska-Dixon.
Lekarka podkreśla też, że objaw ten może także wskazywać na wrodzoną zaćma, zaburzenia rozwojowe oka, powikłania retinopatii wcześniaków, choroby pasożytnicze lub chorobę Coatsa, dlatego pilna wizyta lekarska jest w takim przypadku niezbędna.
3. Najczestsze objawy siatkówczaka
- leukokoria, czyli tzw. biały refleks źreniczny,
- często u malca można zaobserwować pojawienie się zeza,
- dochodzi do wysięku ropnego w przedniej komorze oka,
- może dojść do wylewu krwi do przedniej komory oka,
- często pojawia się woloocze (powiększenie wymiarów gałki ocznej, w wyniku zwiększonego ciśnienia śródgałkowego),
- czasami dochodzi do wytrzeszczu oka i zapalenia tkanki łącznej oczodołu,
- pojawia się zaćma i jaskra wtórna,
- zaawansowane przypadki wiążą się z pęknięciem gałki ocznej,
- oko staje się czerwone i bardzo bolesne.
Ten nowotwór może rozwijać się w jednym lub obu oczach, a jego przebieg zależy od wielkości i lokalizacji guza. W zaawansowanym stadium nowotwór może naciekać oczodół i dawać przerzuty do innych narządów, co znacząco obniża szanse na przeżycie. Kluczowe w diagnostyce są badania okulistyczne dna oka oraz ultrasonografia, która pozwala dokładnie określić charakter i rozmiar guza. Badania takie jak rezonans magnetyczny są stosowane w przypadkach podejrzenia nacieków poza gałką oczną.
Do rozsiewu nowotworu dochodzi za pośrednictwem naczyń krwionośnych błony naczyniowej. Przerzuty stwierdza się w węzłach chłonnych przedusznych i szyjnych. Odległe przerzuty występują przede wszystkim do mózgu, kości czaszki i innych kości.
4. Jak leczy się nowotwory oczu?
Leczenie siatkówczaka obejmuje:
- metody chirurgiczne,
- radioterapię - brachyterapię (płytki radioaktywne kontaktowe z jodem, rutenem, naszywane są na twardówkę, pozostające na oku przez kilka dni), terapię protonową, fotokoagulację ksenonową (skuteczną jedynie dla małych guzów) i termoterapię poprzezźreniczną (powodującą martwicę tkanki dzięki zastosowaniu promieni laserowych zbliżonych do podczerwieni),
- chemioterapię.
W krajach rozwiniętych większość dzieci nie tylko przeżywa, ale także zachowuje wzrok. W Polsce dostępne są wszystkie nowoczesne metody leczenia. Enukleacja, czyli usunięcie gałki ocznej, jest stosowana jedynie w skrajnych przypadkach, gdy oko jest całkowicie niewidzące lub guz jest zbyt rozległy.
U dzieci najczęstszym nowotworem oczu jest siatkówczak, natomiast u dorosłych dominuje czerniak błony naczyniowej, który jest złośliwym nowotworem i często daje przerzuty do wątroby i innych narządów. Leczenie obejmuje napromienianie za pomocą płytek radioaktywnych lub terapię protonową. Niestety, w przypadku przerzutów skuteczność leczenia jest ograniczona, a prognozy często są niekorzystne.
5. Czy można zapobiec nowotworom oczu?
Siatkówczak jest nowotworem uwarunkowanym genetycznie, dlatego w rodzinach obciążonych ryzykiem konieczne są regularne badania przesiewowe. U dorosłych ryzyko rozwoju czerniaka błony naczyniowej może być związane z obecnością łagodnych zmian w oku, takich jak znamiona. Ochrona przed promieniowaniem UV oraz rezygnacja z nałogów, takich jak palenie papierosów, mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia innych nowotworów oczu.
- Rodzinne przypadki stanowią 40 proc. siatkówczaków, guzy rozpoznawane są we wcześniejszym wieku i częściej występują obustronnie. Ponadto dzieci z postacią dziedziczną siatkówczaka obarczone są ryzykiem rozwoju siatkówczaka trójstronnego (guzy w obu oczach i guz szyszynki lub okolicy okołosiodłowej) i rozwojem innych pierwotnych złośliwych nowotworów, mięsaków, guzów urotelialnych, raka płuca, białaczek, raka sutka - dodaje dr Romanowska-Dixon.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl