Sposoby na nieśmiałość
Nieśmiałość jest bolesnym doświadczeniem, które może dotyczyć dzieci i młodzieży. Bywa tzw. sytuacyjna nieśmiałość, która może dotyczyć nawet dorosłych osób i wiąże się przeważnie z silnym lękiem przed określonymi sytuacjami, np. wystąpieniem publicznym. Bywa i taka nieśmiałość, która przeradza się w swoistą fobię społeczną i powoduje duże cierpienia emocjonalne. Jakkolwiek różne są podstawy występowania nieśmiałości, warto zadbać o to, aby dziecku nieśmiałemu pomóc.
1. Przyczyny nieśmiałości
Nieśmiałość wynikać może z predyspozycji genetycznych, z indywidualnych cech osobniczych, może być wywołana przez przykre doświadczenie, a także przez zbyt słabe relacje emocjonalne w rodzinie. Przyczyną nieśmiałości jest również określona sytuacja, z którą dziecko w żaden konstruktywny sposób nie potrafi sobie poradzić, więc jej unika. Warto przyjrzeć się temu, w jaki sposób oswajamy dziecko ze stresującymi je sytuacjami oraz czy uczymy je na własnych przykładach pokonywania różnych trudności. Jeśli dziecko bywa czasami nieśmiałe, ważne jest, aby wystrzegać się przylepiania mu etykietek, ponieważ wtedy dopiero przejściowa nieśmiałość może zamienić się w nawyk. A zatem, nawet jeśli ktoś inny powie, że nasze dziecko jest nieśmiałe, dobrze jest opisać jego zachowanie z innej, pozytywnej strony, np.: „Lubi ocenić sytuację, zanim się zaangażuje”.
Przykre życiowe doświadczenia (rozwód rodziców, ciągła krytyka, złe stopnie w szkole) mogą sprawić, że nawet dość odważne dziecko stanie się nieśmiałe. Dezaprobata, zawstydzanie i ośmieszanie, często niestety również w gronie rodzinnym, to także powody braku pewności siebie. Jednak błędy wychowawcze rodziców nie są jedyną przyczyną nieśmiałości. Okazuje się, że nieśmiałość jest w pewnym stopniu cechą wrodzoną dziecka. W związku z tym to, co odbieramy jako zahamowanie albo problemy psychologiczne dziecka, wiąże się z jego konstytucjonalnymi cechami, czyli z tym, że mamy do czynienia z dzieckiem obdarzonym takim właśnie temperamentem. Naturę dziecka można rozpoznać, obserwując, czy nowe doświadczenia cieszą malucha, czy raczej napawają go lękiem. Dziecko obdarzone takim temperamentem wymaga dużej delikatności.
2. Pokonać nieśmiałość
Oswajanie nieśmiałości powinno polegać na stopniowaniu trudności i wspólnej radości z ich pokonywania. Nieśmiałe dziecko potrzebuje przede wszystkim dodawania odwagi i wsparcia. Warto więc uświadamiać mu, że wielu ludzi ma obawy, jak zachować się w nowej sytuacji. Można także spróbować inscenizować różne sytuacje, w których dziecko będzie mogło pokonać swoją nieśmiałość. Pomocne może się okazać stwarzanie naturalnych sposobności do spotkań z innymi ludźmi, w trakcie których można miło spędzić czas, np. na różnego rodzaju zabawach i grach integracyjnych. Próbę przezwyciężenia nieśmiałości u dzieci można podjąć poprzez pokierowanie nimi tak, by stworzyć z jednej strony okazję do częstego występowania wobec innych, z drugiej zaś wykreować takie sytuacje, by dawać dzieciom możliwość realnego przeżycia sukcesu, wypierając w ten sposób ich negatywną opinię o własnym funkcjonowaniu.
Uczniowie nieśmiali z reguły są oceniani poniżej faktycznych możliwości, są także mniej aktywni w klasie, niechętnie zabierają głos, a pytani wobec klasy, dezorganizują się i odpowiadają poniżej poziomu rzeczywistego przygotowania. Niewielki jest też ich udział w życiu klasy. Trwała nieśmiałość utrudnia lub wręcz uniemożliwia dzieciom ujawnienie istotnie ważnych możliwości, dlatego nie tylko należy pomóc dzieciom pokonać nieśmiałość, ale także jej zapobiegać.