Dziecko z ADHD

Najpierw uproszczona definicja ADHD. Jest to Attention Deficit Hyperactivity Disorder, zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, określany też, jako zaburzenia hiperkinetyczne. Cytując: „jest to zespól zaburzeń, najczęściej o podłożu genetycznym, (…) i biologicznym, to znaczy, że nie wynika z błędów wychowawczych, czy czynników psychogennych”. „U jego podstaw leży specyficzny tryb pracy mózgu, który utrudnia kontrolowanie własnych zachowań i osłabia zdolności skupiania uwagi. Charakterystycznym jest dla niego występowanie trzech grup objawów:

• nadruchliwości,
• impulsywności,
• zaburzeń uwagi.

Występują one w różnych konfiguracjach i z różnym natężeniem. Objawy na ogół stają się dostrzegalne w okresie pomiędzy piątymi a siódmymi urodzinami dziecka. W części przypadków rodzice zauważają je dopiero w I klasie szkoły podstawowej. Niektórzy specjaliści twierdzą, że określone symptomy sugerujące ADHD można spostrzec już w okresie niemowlęcym. Moment, w którym zachowanie dziecka wzbudzi niepokój zależy do pewnego stopnia od tego, jakie wymagania co do jego zachowania stawia otoczenie. Jaki jest stopień tolerancji. To, co u jednych jest nieakceptowane u innych może nie zwracać uwagi, a w żadnym z tych wypadków nie musi oznaczać ADHD. Dlatego też przy diagnozowaniu należy wziąć pod uwagę, poza oceną nasilenia objawów, stopień, w jakim utrudniają mu one kontakty społeczne, naukę i stanowią źródło problemów.

1. Objawy ADHD

Zobacz film: "Cyfrowe drogowskazy ze Stacją Galaxy i Samsung: część 3"

Występowanie 2 - 3 z podanych niżej zachowań w sposób incydentalny, w okresie krótszym niż pół roku nie świadczy o tym, że mamy dziecko z nadpobudliwością psychoruchową. By podjąć diagnostykę w tym kierunku konieczne jest, by objawy występowały codziennie, nie krócej niż pół roku, i by było ich co najmniej 6 w określonych konfiguracjach. Poza samymi objawami, do postawienia diagnozy ADHD, konieczne jest spełnienie jeszcze kilku warunków:

• wymienione zachowania pojawić się muszą przed ukończeniem 7 roku życia,
• muszą występować w więcej niż jednej sytuacji, np. w szkole i w domu,
• muszą negatywnie wpływać na funkcjonowanie dziecka w grupie, stanowiąc źródło kłopotów i konfliktów,
• nie mogą wynikać z innych zaburzeń, chorób.

1.1. Objawy ADHD u niemowląt.

W tym okresie nie jest możliwe postawienie diagnozy. Jednak pojawienie się wymienionych zachowań powinno skłonić do wnikliwszej obserwacji dziecka w późniejszym czasie.

• wzmożona drażliwość (częsty płacz, krzyk, niepokój);
• problemy ze snem (dziecko sypia bardzo mało; jedynie krótkie drzemki);
• zaburzenia łaknienia (słaby odruch ssania, wymioty, kolki);
• dzieci są bardzo absorbujące, wymagają nieustannej opieki;
• nadmierna ruchliwość, gdy dziecko zaczyna chodzić.

1.2. Objawy ADHD u dzieci w wieku przedszkolnym.

U dzieci w wieku przedszkolnym występuje, niejako typowa dla wieku, nadruchliwość i impulsywność. Ponieważ jednak w tym momencie może nie występować zaburzenie w koncentrowaniu uwagi lub ciężko je ocenić, nie można postawić jednoznacznej diagnozy.

• dominacja aktywności ruchowej (zabawy w ganianego, zapasy itp.);
• działania ryzykowne, niebezpieczne, oderwane od faktycznych możliwości dziecka, często kończące się urazami;
• codzienne czynności zabierają im więcej czasu niż rówieśnikom;
• częste wpadanie w złość z błahych powodów.

2. Objawy ADHD u dzieci w wieku szkolnym

Pierwsza klasa szkoły podstawowej to moment, w którym objawy ADHD stają się bardzo widoczne i możliwe jest postawienie diagnozy. Ma to związek z tym, iż to właśnie w szkole, stawiane są wymagania, którym dziecku z ADHD najtrudniej sprostać oraz pojawiają się sytuacje, w których ich impulsywność, nieumiejętność skupienia uwagi bardzo utrudnia im życie.

Dziecko w wieku szkolnym:

• nie jest w stanie spokojnie wysiedzieć 45 minut w czasie lekcji;
• wymaga ciągłej kontroli i uwagi nauczyciela;
• jest nadmiernie gadatliwe;
• bywa agresywne, bardzo łatwo je sprowokować;
• jest impulsywne, (nim pomyśli to zrobi, a emocje i uczucia wyraża intensywniej niż rówieśnicy, co negatywnie wpływa na wzajemne relacje);
• uznawane jest za niegrzeczne i nieposłuszne, zna reguły, lecz nie jest w stanie ich przestrzegać;
• ma kłopoty z nauką, (dzieci z ADHD nie potrafią się skupić, a poza tym, mają trudności z wyłowieniem ważnych informacji);
• ma obniżoną samoocenę.

3. Diagnozowanie ADHD

Postawienie diagnozy ADHD u dzieci nie jest łatwe. Nie da się go rozpoznać „od ręki”. Nie ma również żadnego badania laboratoryjnego, które pozwoliłoby stwierdzić tę chorobę. Diagnozowanie ADHD u dzieci to czasochłonny proces, do przeprowadzenia, którego niezbędny jest lekarz specjalista o odpowiednim wykształceniu i doświadczeniu. Niestety, pediatrzy mają skłonność do bagatelizowania problemu, a objawy choroby składają na karb błędów wychowawczych. Może to wynikać z faktu, iż często w trakcie kilkuminutowej wizyty, u dzieci dochodzi do wycieszenia objawów.

Etapy procesu diagnostycznego:

1. Wywiad z rodzicami. Lekarz zbiera informacje o: przebiegu ciąży i porodu; rozwoju dziecka; relacjach dziecka z rówieśnikami; sposobie spędzania wolnego czasu przez dziecko; * tym, czy w szkole pojawiają się problemy i jaki mają charakter, czego dotyczą.

2. Badania mające wykluczyć inne niż ADHD przyczyny występowania określonych objawów (badanie neurologiczne, badanie słuchu, wzroku).

3. Wywiad z nauczycielem. Najlepiej, gdyby był to wychowawca klasy, z którym dziecko ma kontakt dłużej niż pół roku. Lekarz przeprowadza z nim rozmowę lub (najczęściej) prosi o wypełnienie specjalistycznego kwestionariusza.

4. Obserwacja zachowań dziecka przez lekarza. Bywa bardzo utrudniona. Na zachowanie dziecka z ADHD bardzo istotny wpływ ma otoczenie. Presja, wymagania, wzmożony wysiłek umysłowy, z którym ma do czynienia w szkole, znacznie nasila objawy. W czasie spokojnej wizyty u lekarza, brak negatywnego wpływu otoczenia może je wyciszyć.

5. Rozmowa lekarza z dzieckiem, również pod nieobecność rodziców. Wzmożona aktywność ruchowa, podobnie jak zdolność koncentracji uwagi małego pacjenta, może być oceniania zarówno w czasie rozmowy, jak i obserwacji jego zachowań. Niektórzy lekarze wykorzystują do tego celu tzw. „metody obiektywne”. Elektroniczny pomiar ruchów dłoni lub szybkości ruchów gałek ocznych, komputerowy test uwagi ciągłej. Nie są to jednak metody standardowo wykorzystywane i nie są niezbędne do postawienia właściwej diagnozy.

6. Testy psychologiczne, które służą do oceny:

• ilorazu inteligencji;
• zdolności reakcji;
• motoryki;
• mowy czynnej;
• zdolności rozwiązywania problemów.

Służą one, m. in. potwierdzeniu bądź wykluczeniu występowania u dziecka innych, niż ADHD zaburzeń układu nerwowego.

Najpopularniejszą metodą wykorzystywaną przy diagnozowaniu są skale i kwestionariusze diagnostyczne, które zawierają pytania dla rodziców i nauczycieli.

Właściwe i szybkie rozpoznanie ADHD (niekoniecznie z wykorzystaniem, wszystkich znanych metod) daje dziecku szansę na szybkie wdrożenie złożonego leczenia i ułatwienie mu życia.