Jak nagradzać dziecko?
Pełne uznania spojrzenie rodziców, brawa czy spontaniczny okrzyk: „Ale jesteś wspaniały!” – to wszystko sprawia, że dziecko chce uczyć się codziennie czegoś nowego. Twoje gesty i słowa także mogą być zachętą do pokonywania trudności. Ale nie tylko. Mają również motywować do stosowania się do ustalonych przez ciebie zasad. Nagradzanie powinno być adekwatne do osiągnięcia i zrozumiałe dla małego zucha. Zorientujcie się, czego dzieci pragną. Jakie przywileje i ustalenia specjalne są dla nich szczególnie ważne?
1. Mądre nagradzanie
Samo nagradzanie dzieci jest bardzo popularną metodą nie tylko wychowawczą, ale i niezłym środkiem motywacyjnym. Nagrody trzeba jednak stosować według ogólnie ustalonych zasad, odnoszących się do wszystkich domowników. Jeśli na przykład nagradzasz dzieci za to, że posprzątają swój pokój, uczysz je, że jeśli nie będzie nagrody, to nie muszą tego robić. Każdą nagrodę należy także dostosować do wieku dziecka i sytuacji, w jakiej chcemy podkreślić jej znaczenie. Ponadto ważnym komunikatem dla dziecka powinno być, że wraz z rosnącym wiekiem pewne rzeczy staną się jego obowiązkiem, np. wspomniane sprzątanie pokoju. Za dobre wypełnianie obowiązków można dziecko pochwalić i tym samym podkreślić jego samodzielność lub skomplementować jego zdolności manualne.
Niezwykle ważne jest, aby nagroda została przyznana zaraz po sytuacji. Możecie na przykład pochwalić dziecko, ale uważajcie, aby pochwała nie brzmiała jak krytyka, np.: „No, nareszcie udało ci się dokładnie posprzątać pokój”. Takim komunikatem zamiast docenić sukces, dajesz do zrozumienia, że masz malucha za fajtłapę, której jakimś cudem udało się posprzątać pokój. Nie warto też pomniejszać sukcesów innych osób, żeby docenić to, co zrobiło dziecko, dlatego że w ten sposób miarą jego sukcesu będą porażki innych. Dziecko uczy się wprawdzie, że są zwycięzcy i pokonani, ale trafniejszym sposobem jest takie zauważenie jego osiągnięć, który jest wyróżniającym się na tle sukcesów innych.
2. Jakie nagrody stosować?
Nagroda nie musi mieć formy materialnej. Może być nią pochwała słowna, wyróżnienie na tle innych członków rodziny, wspólne z dzieckiem spędzenie czasu w formie innej niż dotychczas lub przyznawanie punktów o drobnej wartości materialnej. Na przykład jeden punkt może mieć wartość złotówki. Ale ważne, abyście także ustalali zasady zbierania tych punktów i ich „wydatkowania”. Powiedzmy, że po uzbieraniu określonej liczby punktów razem z dziećmi ustalacie, że wydajecie je na wyjście do kina. To wszystko zależy od tego, w jakim wieku jest dziecko i za co zamierzasz je nagradzać. Przy materialnych nagrodach przeznaczonych dla dzieci trzeba także pamiętać, że uczymy je w ten sposób podstaw ekonomii. To, czy przekażemy im wiedzę o tym, że za powiedzenie komuś „dzień dobry” należy się punkt, zależy od nas. Tylko warto zastanowić się nad przyszłymi konsekwencjami takiego postępowania. Czego nauczymy w ten sposób nasze dziecko? Czy będzie ono umiało rozróżnić przysługę od obowiązku? Czy będzie wiedziało, że pieniądze trzeba także wydać na coś niekoniecznie związanego z przyjemnością? A jeśli dostaje nagrodę rzeczową, to czy jej wartość jest adekwatna do wykonanego zadania?
Nagradzanie smakołykami to niezbyt trafiony pomysł, bo jest bliskie tresurze psów i wykształca w dziecku nawyk, że słodkości otrzymuje się za coś. A przecież jedzenie ma zaspokajać głód, a nie stanowić bodziec do realizowania poleceń rodziców. W rodzinie istnieje wiele możliwości uzgodnienia z dzieckiem innych sposobów nagradzania. Wchodzą tutaj w grę przede wszystkim wspólne przedsięwzięcia, jak na przykład: wycieczka na weekend, wieczór gier, popołudnie bez obowiązków domowych, godzina spędzona wyłącznie z jednym z rodziców, przeczytanie przez opiekunów bajki na dobranoc. Mniejsze nagrody to np.: możliwość wybrania przez dziecko dania na deser, zatroszczenia się o zwierzątko domowe, śniadanie dostarczone do pokoju przez wybranego członka rodziny etc.