Ciało w ciąży: jak się zmienia?

Ciało w ciąży zmienia się, by mogło rozwijać się w nim dziecko. W organizmie kobiety zachodzą liczne procesy fizjologiczne. Jakie dokładnie? I w jaki sposób kobieta w ciąży powinna zadbać o swoje zdrowie psychiczne i fizyczne?

1. Ciało w ciąży. Jakie zmiany w organizmie kobiety zachodzą w trakcie ciąży?

Ciało kobiety od pierwszych dni ciąży wie, że musi dostosować się do rozwijającego się płodu. To ciężka praca, stąd wzrasta zapotrzebowanie na energię do poziomu ok. 300 kcal/dzień.

Funkcje adaptacyjne zachodzą niemal w każdym układzie, m.in. oddechowym, pokarmowym oraz wydzielania wewnętrznego. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Na początek jednak kwestia wagi, której wzrost obserwuje się w ciąży. Więcej waży powiększajaca się z każdym tygodniem macica, ale wpływ na zwiększenie masy ciała ma również proces zatrzymywania wody w organizmie. Swoje ważą też łożysko, płyn owodniowy oraz dziecko.

Zatrzymywanie wody w organizmie, a także przerost komórek tłuszczowych, które uciskają naczynia włosowate, zaburzając ich krążenie, przyczynia się do powstania cellulitu. Kobieta w ciąży może też zauważyć na ciele rozstępy, czyli zmiany skórne powstałe w wyniku zbyt intensywnego rozciągania się skóry i zmian hormonalnych.

Zmiany w organizmie kobiety przebiegające w ciąży dotyczą ponadto:

• układu sercowo-naczyniowego (zwiększenie minutowego wyrzutu serca, spadek ciśnienia tętniczego krwi, uogólniony spadek obwodowego oporu naczyniowego); co ciekawe zmiany w sercu kobiety ciężarnej są podobne do obserwowanych u sportowców;
• wzrostu objętości krwi;
• układu immunologicznego (obniżeniu ulega odpowiedź typu komórkowego a zwiększeniu odpowiedź humoralna, co może wiązać się z podatnością na infekcję);
• zmniejszenia całkowitej pojemności płuc (uniesienie przepony);
• wzrostem ryzyka powikłań zatorowo-zakrzepowych;
• układu moczowego (nerki powiększają swoją objętość, na skutek zwiększenia unaczynienia, przyrostu podścieliska i poszerzeniu układu kielichowo-miedniczkowego, następuje też przekrwienie ścian pęcherza moczowego, a pod koniec ciąży również zmniejszenie jego objętości);
• zmian w czynności i budowie morfologicznej tarczycy (wpływ na to mają m.in.: wysoka produkcja gonadotropiny kosmówkowej [hCG] i estrogenów oraz zwiększone zużycie jodu);
• zmian w układzie podwzgórzowo-przysadkowym;
• przekształceń gruczołów piersiowych, ich powiększenia, tkliwości, rozwoju i wzrostu gruczołów mlecznych;
• hiperpigmentacji sutków, pępka, linii pośrodkowej krocza i twarzy.

2. Kiedy widać brzuch w ciąży?

Kiedy rośnie macica, a wraz z nią dziecko, rozciągają się też ściany brzucha (pomagają w tym relaksyna i elastyna, które powodują uelastycznienie oraz rozluźnienie mięśni, ścięgien i więzadeł). Z tygodnia na tydzień ciąża staje się coraz bardziej widoczna, jednak wielkość i kształt brzucha w ciąży zależą od predyspozycji każdej kobiety.

Brzuch na początku ciąży pojedynczej jest jeszcze mało widoczny, co zmienia się po 13.-14. tygodniu ciąży (na przełomie I i II trymestru). Są jednak i takie panie, które muszą poczekać nieco dłużej, by ich ciążowy brzuch stał się zauważalny dla otoczenia.

3. Jakie badania i wizyty kontrolne są zalecane dla kobiet w ciąży?

Przebieg ciąży pozwalają monitorować systematyczne badania, na które kieruje lekarz prowadzący ciążę (należy się do niego zgłosić do 10. tygodnia ciąży). Na pierwszej wizycie ginekolog zleci wykonanie:

• morfologii krwi (przeciwciała odpornościowe)
• oznaczenia grupy krwi,
• badania ogólne moczu,
• pomiar glukozy na czczo oraz test obciążenia glukozą doustną,
• badań przeciwciał anty-HIV, anty-HCV, toksoplazmozy, różyczki,
• TSH.

W 18.-22. tygodniu ciąży wykonuje się tzw. USG połówkowe, które m.in. sprawdza, czy dziecko ma wady wrodzone.

Bliżej rozwiązania (35.-37. tydzień ciąży) wykonuje się też badanie w kierunku paciorkowców z grupy B (GBS). Polega na pobraniu wymazów z pochwy i odbytnicy.

Na wizytach u lekarza prowadzącego wykonuje się ponadto:

• pomiar ciśnienia,
• pomiar masy ciała,
• badanie ginekologiczne.

4. Jakie są najważniejsze zalecenia dotyczące stylu życia dla kobiet w ciąży?

Zaleca się, by kobieta w ciąży:

• unikała przeciążeń i przemęczenia,
• zdrowo się odżywiała, dostarczając organizmowi i dziecku odpowiedniej ilości składników mineralnych oraz witamin,
• była aktywna fizycznie (zalecane są spacery na świeżym powietrzu, lekkie ćwiczenia gimnastyczne, joga, pływanie),
• spała 8-10 h na dobę,
• regularnie odwiedzała stomatologa,
• wykonywała zlecone badania i przestrzegała zaleceń lekarza ginekologa,
• unikała hałasu,
• znacząco ograniczyła spożywanie kawy i mocnej herbaty,
• zupełnie wyeliminowała alkohol, papierosy i inne używki.