Płyn owodniowy

Płyn owodniowy stanowi naturalne środowisko życia dla rozwijającego się przez dziewięć miesięcy płodu. Płyn owodniowy razem z maluszkiem znajduje się w szczelnie zamkniętym worku, który tworzą błony płodowe. Wody płodowesą dla maluszka przede wszystkim ochroną i amortyzacją przed wstrząsami i czynnikami mechanicznymi z zewnątrz. Ale rola płynu owodniowego jest zdecydowanie szersza, a o jego funkcjach niewiele przyszłych mam zdaje sobie sprawę.

1. Skład płynu owodniowego

Do około 15. tygodnia ciąży źródłem wód płodowychjest owodnia (jedna z błon płodowych), osocze matki oraz płyny z krążenia matczyno-płodowego. Później głównym źródłem płynu owodniowego jest mocz filtrowany przez nerki płodu. W skład płynu owodniowego wchodzą: woda (98%) oraz substancje organiczne i nieorganiczne (2%), do których należą między innymi:

• białka - np. alfa-fetoproteina czy immunoglobuliny,
• lipidy,
• glukoza,
• elektrolity - sód, potas, chlor, magnez, wapń, fosfor,
• hormony - estrogeny, progesteron, kortyzol, testosteron, gonadotropina kosmówkowa,
• enzymy,
• witaminy.

Skład płynu owodniowego jest nieco podobny do składu surowicy krwi. Dodatkowo w płynie owodniowym znajdują się komórki owodni, włosy i płytki rogowe płodu oraz maź płodowa.

2. Rola płynu owodniowego

Płyn owodniowy to bezpośrednie środowisko dla rozwijającego się maluszka. Funkcje płynu owodniowegoto między innymi:

• Ochronna i amortyzująca (chroni przed uderzeniami).
• Umożliwienie ruchów płodu (wspomaga rozwój mięśni), ssania i połykania.
• Utrzymywanie stałej temperatury w macicy (ok. 37,5 0C).
• Wspomaganie rozwoju płuc.
• Działanie bakteriobójcze i bakteriostatyczne.
• Izolacja i wyciszenie dźwięków z zewnątrz.

Dziecko czuje się bardzo dobrze w swoim macicznym wodnym środowisku. Dlatego też woda nie jest mu obca, a unoszenie się w wodzie i „odruch pływania” pozostaje aż do ok. 6-7 miesiąca życia.

3. Ocena płynu owodniowego

Do oceny ilości płynu owodniowego potrzebne jest badanie ultrasonograficzne z określeniem indeksu płynu owodniowego, czyli tzw. indeksu AFI. W czterech kwadrantach macicy określa się wielkości kieszonek wypełnionych płynem, a wynik wyraża się w centymetrach. Suma czterech pomiarów określa wartość AFI. AFI małowodzie, natomiast >20-24 to wielowodzie. Indeks płynu owodniowego wskazuje na dobrostan płodu i jest elementem profilu biofizycznego płodu. Oprócz nieinwazyjnego badania USG są również inne metody diagnostyki wykorzystujące do badania płyn owodniowy. Są to:

• Amnioskopia - poprzez wprowadzony endoskop przez szyjkę macicy ogląda się dolny biegun worka owodniowego;
• Amnipunkcja - nakłucie powłok brzucha matki i pobranie płynu owodniowego do badań z jednoczesnym monitorowaniem tej czynności przez ultrasonograf.

Amniopunkcja jest badaniem bardzo inwazyjnym. Ma na celu zbadanie składu płynu owodniowego i wykrycie wad wrodzonych u płodu. Amnioskopią natomiast ocenia się zabarwienie płynu owodniowego, które również ma znaczenie diagnostyczne.

Płyn owodniowy ma niezwykle istotne znaczenie dla rozwijającego się dziecka. Jest jego bezpośrednim środowiskiem i ochroną na cały okres życia płodowego.