Łożysko w ciąży: jaką rolę pełni?

Łożysko w ciąży pełni szalenie istotne funkcje. Bez niego rozwój dziecka nie byłby możliwy. Mało kto wie jednak, czym właściwie jest ten narząd, za co odpowiada i jak dbać o zdrowie łożyska podczas ciąży.

1. Łożysko w ciąży: jak powstaje?

Łożysko (placenta) jest największym, a zarazem jedynie okresowo pojawiającym się w organizmie kobiety gruczołem wydzielania wewnętrznego. Powstaje z tkanek matki (z błony śluzowej macicy) oraz tkanek rozwijającego się płodu (z kosmówki i pęcherzyka żółtkowego). Jest to narząd łączący zarodek ze ścianą macicy matki za pomocą pępowiny. U różnych grup ssaków łożysko wygląda inaczej, u człowieka przyjmuje kształ tarczy.

1.1. Jaką rolę pełni łożysko w ciąży i jakie są jego funkcje?

Łożysko:

• utrzymuje płód w macicy,
• pośredniczy w wymianie fizjologicznej między płodem a matką, m.in. dostarcza substancje odżywcze (glukozę, aminokwasy, substancje mineralne,witaminy) oraz tlen, a także usuwa z krwi płodu szkodliwe metabolity, takie jak dwutlenek węgla czy mocznik,
• wytwarza hormony wpływające na prawidłowy przebieg i utrzymanie ciąży, m.in. gonadotropinę łożyskową (hCG), laktogen łożyskowy (hCS), progesteron, relaksynę, estrogeny,
• Tworzy barierę mechaniczną dla drobnoustrojów, dostarcza też dziecku przeciwciał z krwi matki.

2. Gdzie jest łożysko w ciąży?

2.1. Jakie mogą być problemy związane z łożyskiem w ciąży i jak wpływają na rozwój płodu?

Łożysko powinno być umiejscowione w górnej części przedniej lub tylnej ścianiy macicy. Zdarzają się jednak komplikacje. Gdy mamy nisko łożysko w ciąży (umiejscowione całkowicie lub częściowo nad dolnym odcinkiem macicy), wówczas najczęściej rozpoznawane jest łożysko przodujące. Jeśli znajduje się nad ujściem wewnętrznym, określane jest jako centralnie przodujące, jeśli jego dolny brzeg znajduje się w dolnym odcinku macicy, ale nie pokrywa ujścia wewnętrznego, rozpoznaje się łożysko brzeżnie przodujące.

W przypadku rozpoznania łożyska przodującego postępowaniem z wyboru jest cesarskie cięcie wykonane przez doświadczony zespół lekarzy w szpitalu referencyjnym, najlepiej w 37.–38. tygodniu ciąży (z uwagi na prewencję powikłań oddechowych i krwotocznych u noworodka). Taki sposób rozwiązania ciąży zmniejsza ryzyko wystąpienia wielu zagrażających życiu powikłań, przede wszystkim krwotoku okołoporodowego.

Innym problemem, obok łożyska przodującego, może być łożysko przyrośnięte. Mówi się tak, gdy zbyt głęboko wrasta w ścianę macicy, co uniemożliwia jego naturalne oddzielenie się od ściany macicy w III okresie porodu. Przyczyną takiego stanu jest m.in. istnienie blizny po cięciu cesarskim lub po zabiegu histeroskopowym (np. wyłuszczeniu mięśniaków) oraz stany zapalne w obrębie endometrium.

Biorąc pod uwagę głębokość nacieku, wyróżnia się:

• łożysko przyrośnięte (placenta acreta), w którym kosmki łożyska są przytwierdzone do mięśnia macicy i nie wnikają głębiej
• łożysko wrośnięte (placenta increta), w którym dochodzi do inwazji kosmków w głąb mięśnia macicy,
• łożysko przerastające (placenta percreta), stan najpoważniejszy, w którym dochodzi do przerastania kosmków przez całą ścianę macicy i wrastania w otaczające narządy np. ścianę pęcherza moczowego.

Najpoważniejszym powikłaniem łożyska wrastającego jest krwotok poporodowy.

3. Jakie są objawy nieprawidłowego funkcjonowania łożyska?

Wytłumaczyliśmy, co to łożysko w ciąży, a czy są objawy, które mogą wskazywać na jego nieprawidłowe funkcjonowanie? Z całą pewnością skrajnie niebezpieczne jest krwawienie z dróg rodnych, które może wskazywać na przedwczesne oddzielenie łożyska. Wiąże się z ryzykiem bardzo dużej utraty krwi przez matkę oraz z niedostatecznym dostarczaniem tlenu i składników odżywczych dla dziecka.

Przedwczesne oddzielenie łożyska stanowi wskazanie do niezwłocznego zakończenia ciąży cięciem cesarskim.

4. Jak dbać o łożysko w ciąży?

Należy pamiętać, że palenie papierosów wpływa na sposób, w jaki łożysko łączy się z macicą i zwiększa kumulację w nim kadmu i ołowiu Może to powodować problemy w prawidłowym rozwoju płodu.