Rozwój psychiczny dziecka w wieku przedszkolnym
Rozwój psychiczny dziecka w wieku przedszkolnym jest równie ważny jak rozwój fizyczny i społeczno-emocjonalny malucha. Wiek od 3 do 6 lat to okres szybkiego dojrzewania fizycznego, mentalnego i emocjonalnego. Jest to okres intensywnego rozwoju i nauki o sobie i świecie. Zmysły dziecka wyostrzają się, pozwalając mu coraz konkretniej i dokładniej spostrzegać wszystko to, co go otacza. Rozwój dziecka w tej fazie często jest opisywany przez psychologów i pedagogów.
1. Rozwój mentalny dziecka w wieku przedszkolnym
Już we wczesnym dzieciństwie dziecko potrafi przedstawić przedmioty, które spostrzega za pomocą symboli i słów. W tym okresie dziecko zaczyna pojmować niezmienność przedmiotów. Do lat 5- 6 lat dziecko zmaga się z oddzieleniem rzeczywistych zjawisk od fikcji. Dziecko 6-letnie zaczyna bardziej skupiać się na rzeczywistości niż fikcji. Dzieci poniżej 6 lat także borykają się z trafnym określeniem przypadkowości relacji. Typowe procesy poznawcze dziecka w wieku od 3 do 6 lat wiążą się z ożywianiem przedmiotów martwych i przypisywanie im cech charakterystycznych dla ludzi. We wczesnym okresie przedszkolnym intensywnie rozwija się pamięć przedszkolaka, która jednak ma charakter mimowolny. Wykształca się powoli myślenie pojęciowe. Dopiero około 6 roku życia zaczyna się pojawiać pamięć dowolna i dopiero wtedy dziecko potrafi w pełni rozpoznać konkretne przedmioty i ich właściwości, takie jak kształt.
2. Etapy rozwoju dziecka w okresie przedszkolnym
Jean Piaget określił etapy rozwoju intelektualnego młodego człowieka. Według jego teorii, dzieci przechodzą 4 etapy rozwoju w okresie dzieciństwa. Dzieci w wieku od 2 do 7 lat znajdują się w etapie rozwoju, dla którego charakterystyczny jest egocentryczny punkt widzenia, rozpoczęcie stosowania języka do wyrażania swoich potrzeb i żądań oraz symboli, które reprezentują przedmioty fizyczne. Rozwój percepcji w wieku przedszkolnym jest związany z podejmowaniem działań i zdobywaniem nowych doświadczeń. Dlatego przedszkolak chętnie rysuje, buduje, układa, lepi i konstruuje. Robi to coraz sprawniej, m.in. z powodu intensywnego rozwoju motorycznego dziecka w wieku przedszkolnym. Czynności spostrzegania stają się bardziej świadome. Maluch zyskuje lepszą orientację i rozwija zdolności analizowania i syntezowania.
Innym specjalistą badającym to, jak rozwija się dziecko, jest Erik Erikson, który w roku 1956 roku przedstawił 8 etapów rozwoju dziecka. Według niego dla każdego etapu charakterystyczna jest sytuacja wywołująca emocjonalny kryzys, który musi zostać pokonany, by przejść do kolejnego etapu rozwoju. W wieku od 2 do około 4 lat, dziecko musi pogodzić własną autonomię z poczuciem wstydu. Dzieci, które pomyślnie przeszły ten etap rozwoju, wkraczają w kolejny etap z wiarą we własne możliwości. Kolejny etap, charakterystyczny dla dziecka w wieku 3-5 lat, wiąże się z nauką podejmowania samodzielnych inicjatyw i z walką z poczuciem winy. Dzieci na tym etapie uczą się współpracy z innymi ludźmi, rozwijają swoją wyobraźnię poprzez aktywną zabawę. W kolejne fazie dziecko uczy się samodyscypliny i wpasowania się struktury i normy społeczne.
Każde dziecko jest indywidualną jednostką, która rozwija się w swoim naturalnym tempie. Jednak zmiany te występują w typowym porządku i są charakterystyczne dla danego przedziału wiekowego. Wiek przedszkolny to bardzo ważny etap w życiu dziecka, które rozwija wiele nowych umiejętności, stymulujących dalszy prawidłowy rozwój dziecka.
Ewa Janeczko