Czterolatek w przedszkolu

Czterolatek wchodzi w tzw. średni okres przedszkolny. Jest to czas najbardziej intensywnych przemian rozwojowych, na poziomie fizjologicznym i intelektualnym. Bywa, że nazywany jest okresem krytycznym ze względu na zmiany w rozwoju dziecka i z uwagi na jego pierwsze próby socjalizacji.

1. Jaki jest czterolatek?

Lata przedszkolne to okres budowania podstawowych struktur osobowości, to złoty wiek uczenia się, zdobywania doświadczeń społecznych dziecka, w tym i przystosowujących do życia w grupie. Dlatego powinien on być intensywnie wykorzystany przez pedagogów już od pierwszych kontaktów dziecka ze środowiskiem przedszkolnym.

Różnice między trzylatkami a czterolatkami wyznaczają wyraźne osiągnięcia w roz­woju somatycznym i motorycznym. Dziecko, wkraczając w ten okres, ma wszystkie zęby mleczne, porusza się, chodząc i biegając, jest dość samodzielne w zakresie samoobsługi. U czterolatków obserwuje się wzrost sprawności motorycznej. Opano­wane już ruchy i czynności ulegają wyraźnemu doskonaleniu, pojawiają się nowe umiejętno­ści, proste ruchy łączone w kombinacje ruchowe. Dziecko czteroletnie swobodnie biega i cho­dzi, kopie piłkę i rzuca nią, często opanowuje też jazdę na rowerze czy pływanie. Duża potrzeba ruchu powoduje, że dziecko jest bardzo ruchliwe i często wspina się na drzewa, podskakuje, tańczy. Nie potrafi długo skupić się na jednej czynności, toteż często zmienia rodzaj zajęcia ruchowego. Z tej samej przyczyny nie jest w stanie przez dłuższy czas towarzyszyć czynności dorosłego. Niemniej jednak dziecko czteroletnie zwraca coraz częściej uwagę na efekty wła­snych działań i przeżywa radość z osiągnięć ruchowych.

U czterolatków rozwija się motoryka mała w zakresie manipulowania rączkami i paluszkami w codziennych czynnościach samoobsługowych, ale także w operowaniu kredkami, rysowaniu, malowaniu farbami czy też z zastosowaniem nożyczek w wycinaniu, jeszcze niedokładnym, kształtów. Dzieci czteroletnie zaczynają rozpoznawać litery jako zbiory punktów. Potrafią odróżnić pismo od tego, co pismem nie jest, choć jeszcze nie potrafią identyfikować poszczególnych liter alfabetu. Pewne trudności sprawia im kopiowanie za­równo figur geo­metrycznych, jak i liter.

2. Wychowanie czterolatka

Dziecko koło czwartego roku życia nabiera zwinności ruchów i staje się wrażliwsze na mu­zyczne rytmy. Lubi tańczyć, odczuwa też chęć podobania się, pragnie skupiać na sobie uwagę. Dziecko w tym wieku lubi przeciwstawiać się wszelkim poleceniom, które do tej pory wyko­nywało grzecznie i dokładnie. Bezcelowe jest wtedy stosowanie jakichkolwiek kar. Bardzo potrzebne jest w tym okresie określenie jasnych granic, stanowczość i konsekwencja. Czte­rolatek musi mieć możliwość sprawdzania się. Różnymi sposobami, również poprzez upór i bunt oraz naśladowanie dorosłych, dąży do wzbogacenia własnego „ja”. W miarę upływu czasu wzrasta panowanie nad sobą, a także jego poczucie bezpieczeństwa. Zabawy funkcjo­nalne wzbogacają się o pomysłowe i złożone działania, dzięki czemu zaspokajają potrzeby tworzenia i wyrażania siebie. Dzieci rozwijają formy współpracy i zabawy. Więk­szość dzieci w tym wieku przejawia wręcz fanatyczny stosunek do prawdy. Intencje innej osoby są tu mniej ważne niż prawda. W wieku czterech lat dzieci zaczynają rozumieć, że oszustwo jest czymś złym. Z drugiej strony ich prawdomówność bywa kłopotliwa dla dorosłych, kiedy czterolatek ni z tego, ni z owego powie cioci odwiedzającej go w domu, że np. nieładnie wygląda.