Bajka dla dzieci – początek, literatura ucha

Historia bajek dla dzieci jest niezmiernie ciekawa. Pierwsze książki dla dzieci powstały dopiero w XVII wieku i były to modlitewniki zachęcające do modlenia (na przykład ryciny). A jak jest dzisiaj? Współczesna, wartościowa bajka dla dzieci osadza się w kontekście kulturowym i poszukuje nowych form artystycznego wyrazu.

1. Bajka dla dzieci – początek

Pisane bajki dla dzieci zaczęły pojawiać się pod koniec XVII wieku. Warto wymienić „Drzwi języków otworzone”, czyli dydaktyczny kodeks. Z perspektywy czasu ów dzieło wydaje się być dzisiaj krzywdzące dla dzieci. Ciekawostką jest, iż niegdyś dzieciństwo traktowane było, jako stan przejściowy. Dzieła malarskie potwierdzają – trudno znaleźć znane dzieło malarskie sprzed kilku wieków przedstawiające swobodna zabawę dzieci. Jedynym dzieckiem, które pojawiało się w ikonografii to postać dzieciątka Jezus z Maryją. Warto zwrócić jednak na charakter tej postaci. Twarz małego Chrystusa swą fizjonomią przypominała twarz dorosłego mężczyzny.Zatem jak powstała bajka dla dzieci?

2. Bajka dla dzieci – literatura ucha

Zobacz film: "Jakie umiejętności powinno posiadać dziecko, które idzie do przedszkola?"

Czym była literatura ucha? Niegdyś, szczególnie w dobie przed wynalezieniem druku, powstawały baśnie przekazywane z ust do ust. Ludzie spotykali się w domach i niekiedy jedyną rozrywką były opowieści ustne. To właśnie z takich opowieści wywodzą się między innymi : bajka dla dzieci „Czerwony kapturek”, bajka dla dzieci „Śpiąca królewna” czy bajka dla dzieci „Kot w butach”. Pierwotne formy nie były jednak bajkami dla dzieci. Tego typu opowieści charakteryzowały się najczęściej fantastycznymi treściami, makabrycznym zakończeniem, nawiązywaniem do okultyzmu itp. Dopiero później twórcy literatury zaczęli spisywać bajki funkcjonujące w przekazie ustnym – na przykład bracia Grimm. Również spisywane były bajki ludowe charakteryzujące się krótką formą oraz ordynarną treścią. Z czasem opowieści zaczęły być transformowane w bajki dla dzieci. Przykładem są baśnie Andersena.

Początkowo bajka dla dzieci miała typowo dydaktyczny i poznawczy charakter. W epoce romantyzmu bajka dla dzieci to było przede wszystkim narzędzie praktyki pedagogicznej z przystosowaniem treści do celów wychowawczych. Bajka dla dzieci miała kontynuować ideę wychowania obywatelskiego. W tym punkcie należy przytoczyć nazwisko pediatry Heinricha Hoffmana i jego bestseller „Złota różdżka, czyli bajki dla niegrzecznych dzieci” (1845 rok). Bohaterowie tych bajek dla dzieci są nieposłuszni, uparci. Niegrzeczne zachowania muszą jednak odpokutować. Na rozrabiakę czyha okrutna kara. Nie trzeba tłumaczyć, iż taki dydaktyzm w dzisiejszych czasach jest definitywnie odrzucony. W okresie pozytywizmu bajka dla dzieci realizowała następujące role: poznawcza – popularyzacja wiedzy; szczególnie przyrodniczej, wychowawcza, czyli kształcenie uczuć patriotycznych, propagowanie pożytków płynących z pracy, a także podtrzymywanie świadomości narodowej.

W okresie Młodej Polski dochodzi do pojawienia się nowych poglądów na temat osobowości dziecka. Perspektywa dzieciństwa może już realizować ideę swobodnego i wszechstronnego rozwoju osobowości i taka też jest bajka dla dzieci tych czasów. Dzięki Marii Konopnickiej do bajek dla dzieci „wkrada się” folklor. XX-lecie międzywojenne to takie nazwiska jak Tuwim i Brzechwa. Powstają lekkie i humorystyczne bajki dla dzieci z odpowiednim przekazem.