Wymiary noworodka
Każdy noworodek po urodzeniu zostaje poddany szczegółowej ocenie jego stanu ogólnego. Ocenia się takie parametry, jak kolor skóry, napięcie mięśniowe, odruchy fizjologiczne, oddychanie i czynność serca. Parametry te są składowymi popularnej skali Apgar, która dobrze ocenia stopień rozwoju noworodka oraz przystosowanie do życia pozamacicznego. Równie ważnym kryterium świadczącym o tym, że noworodek jest dojrzały jest ocena wymiarów jego ciała i porównanie do wartości uznawanych za prawidłowe. Bierze się tutaj pod uwagę urodzeniową masę ciała, długość ciała, obwód główki oraz obwód klatki piersiowej. Jakiekolwiek odchylenia od normy w tych wartościach, zarówno w górę jak i w dół, podobnie jak niska punktacja w skali Apgar, mogą świadczyć o nieprawidłowościach rozwojowych i sugerować istnienie pewnych stanów chorobowych, dlatego ocena wymiarów noworodka po urodzeniu jest istotnym elementem jego badania ogólnego.
1. Prawidłowe wymiary noworodka
W pierwszej godzinie po porodzie noworodek jest ważony i uzyskany wynik określany jest jako urodzeniowa masa ciała. Podobnie mierzona jest długość ciała, obwód główki i klatki piersiowej. Wartości prawidłowe zarówno masy ciała noworodka, jak i jego długości, obwodu głowy czy klatki piersiowej są określane na podstawie tak zwanych siatek centylowych, które określają takie normy, w których mieści się większość populacji. Do tych norm zawartych w siatkach centylowych porównywane są uzyskane wymiary noworodka i na ich podstawie uznawane za prawidłowe lub nie.
Ogólnie rzecz ujmując donoszony noworodek, to znaczy urodzony pomiędzy 38., a 42. tygodniem ciąży, powinien ważyć od 2500 do 4500 g. Długość ciała donoszonego noworodka mieści się w przedziale 46 do 54 cm i jest to długość ciemieniowo-piętowa. Obwód głowy powinien wynosić 34 do 35 cm i prawidłowo jest on większy od obwodu klatki piersiowej, który wynosi 32 do 33 cm.
2. Nieprawidłowe wymiary noworodka
Ze względu na czas trwania ciąży noworodki dzielimy na donoszone (ciąża trwała 38-42 tygodnie), przedwcześnie urodzone (wcześniaki – urodzone przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży) oraz przenoszone (urodzone powyżej 42. tygodnia ciąży). W każdej z tych grup mamy noworodki o prawidłowej, zbyt małej i za dużej w stosunku do wieku ciążowego masie ciała, określanej na podstawie wspomnianych już siatek centylowych.
W przypadku noworodka donoszonego masa urodzeniowa powinna wynosić od 2500 do 4500 g. Jeżeli waży on mniej niż 2500 g, to określamy go jako noworodka o małej masie urodzeniowej, jeśli mniej niż 1500 g, to jest to noworodek o bardzo małej masie urodzeniowej, a jeżeli mniej niż 1000 g, to jest to noworodek o ekstremalnie małej masie urodzeniowej.
Natomiast w przypadku, gdy urodzone o czasie dziecko waży więcej niż 4500 g, określamy to jako makrosomię. Przyczyną małej urodzeniowej masy ciała noworodka donoszonego jest opóźnienie wzrastania wewnątrzmacicznego. To opóźnienie może być asymetryczne i symetryczne. W przypadku asymetrycznego opóźnienia wzrostu noworodki są długie i chude, a wśród przyczyn wymienia się niewydolność łożyska, stan przedrzucawkowy, nadciśnienie, chorobę nerek, palenie tytoniu i ciążę mnogą. Natomiast symetryczne opóźnienie wzrostu, znacznie gorzej rokujące, oznacza noworodka zarówno z małą masą, jak i krótkiego – wynika ono najczęściej z infekcji wewnątrzmacicznych, wad chromosomalnych, wad kośćca oraz płodowego zespołu alkoholowego.
Mała masa urodzeniowa, poniżej 2500 g, może także wynikać ze zbyt krótkiego czasu trwania ciąży (wcześniactwa). W takim przypadku pomimo masy urodzeniowej poniżej 2500 g również możemy wyróżnić noworodki urodzone przedwcześnie o masie odpowiedniej do wieku płodowego, zbyt dużej w stosunku do wieku płodowego oraz zbyt małej w stosunku do wieku płodowego.
Noworodki o małej masie urodzeniowej stanowią w Polsce około 7%, natomiast wcześniaki około 9% wszystkich noworodków. Mała masa urodzeniowa zwiększa ryzyko wystąpienia takich powikłań, jak przewlekłe choroby płuc, zaburzenia widzenia i słuchu, opóźnienie rozwoju psychoruchowego, ryzyko zmian neurologicznych, a nawet wzrost ryzyka zgonu w 1. roku życia dziecka.