Depresja poporodowa
Depresja po porodzie to naprawdę poważna choroba, która utrudnia powstawanie więzi między matką i dzieckiem. Jeśli kobieta zauważy u siebie objawy depresji poporodowej, powinna zgłosić się do lekarza. Przygnębienie poporodowe jest normalnym stanem po urodzeniu dziecka. Młoda matka czuje się niepewna swojej roli, boi się, że sobie nie poradzi. W końcu czekają na nią nowe wyzwania i odpowiedzialność za narodzoną małą istotkę. Jeśli jednak smutek, zaniepokojenie i lęk nie mijają po 2-3 miesiącach od porodu, oznacza to, że coś jest nie w porządku.
1. Stan emocjonalny kobiety po porodzie
Choć urodzenie dziecka jest radosnym wydarzeniem, może również wywoływać mniej spodziewane uczucia. Nierzadko w pierwszych dniach po porodzie samopoczucie kobiety pogarsza się i czuje ona, że macierzyństwo wcale jej nie cieszy. Nie należy się martwić – u większości kobiet takie nastroje szybko mijają. Tworzenie się więzi z dzieckiem często wymaga czasu, z reguły kilku tygodni. Wiele kobiet po porodzie doświadcza czegoś, co potocznie nazywane bywa przygnębieniem poporodowym, czyli płaczliwości i zmienności nastrojów, uczucia rozczarowania tak pod względem fizycznym, jak i emocjonalnym. Z angielskiego ten stan określa się mianem baby-blues.
Uważa się, że przygnębienie poporodowe wywołują zmiany hormonalne następujące 3-4 dni po urodzeniu dziecka. Wtedy właśnie zanikają hormony ciążowe, a zaczyna się wytwarzanie pokarmu. Ponadto zwykle w tym czasie kobieta wraca z dzieckiem ze szpitala do domu i może czuć się niepewnie w nowej sytuacji. Na baby-blues cierpi około 60-80% młodych matek. Wiele z nich jest wycieńczonych, nie może zasnąć, ma wrażenie, że znajduje się w pułapce, odczuwa lęk. Często towarzyszy temu zmiana apetytu, jego wzmożenie lub osłabienie, nasila się rozdrażnienie, zdenerwowanie, strach przed obowiązkami macierzyńskimi albo przed tym, że samopoczucie już na zawsze pozostanie takie kiepskie.
2. Jak długo trwa przygnębienie poporodowe?
Bardzo rzadko się zdarza, by trwało dłużej niż kilka dni. Zupełnie nowe uczucie odpowiedzialności, które pojawia się wraz z urodzeniem dziecka, może być zrazu przytłaczające, ale już po paru dniach pobytu z niemowlęciem w domu kobieta zaczyna zdawać sobie sprawę z tego, na czym naprawdę polega rodzicielstwo. Syndrom baby-blues często bywa mylony z depresją poporodową, gdyż ich objawy są podobne. Przygnębienie po porodzie nie jest jednak chorobą i mija samo. Nie wymaga żadnego leczenia. Kobieta potrzebuje wówczas jedynie wsparcia, pomocy, odpoczynku oraz czasu.
3. Baby-blues u mężczyzn?
Okazuje się, że przygnębienie po narodzinach dziecka nie jest obce również niektórym ojcom. Tatusiowie mogą doświadczać podobnych uczuć jak młode matki. Są pewne dowody na to, że może im się przytrafić depresja po przyjściu na świat ich dziecka i stąd właśnie płynie wniosek, iż nie tylko hormony odpowiadają za przygnębienie, a raczej kilka połączonych ze sobą czynników. Najczęściej jest to lęk o odpowiedzialne ojcostwo, o kwestie finansowe oraz o to, czy okażą się dobrymi ojcami.
Niepewność tę nierzadko pogłębia fakt, że mężczyźni wychowywani są w przekonaniu, iż nie powinni rozmawiać o swoich obawach. Niestety, jeśli nie mówi się o tych uczuciach, stres się nasila. Spróbuj więc porozmawiać z partnerką, przyjacielem lub lekarzem o wszystkim, co cię niepokoi. Jeśli zdołasz wyartykułować swoje troski, może ktoś pomoże ci spojrzeć na twoje problemy inaczej i udzieli ci wsparcia.
4. Tworzenie więzi z dzieckiem
Więź oznacza silne przywiązanie łączące rodziców z dzieckiem, uczucie, które każe otaczać maluszka miłością i czułością, które sprawia, że zrobisz wszystko dla dobra dziecka. Jedni rodzice czują się tak już po kilku dniach, a nawet kilku minutach od przyjścia dziecka na świat. Inni potrzebują trochę więcej czasu. W przeszłości uważano, że kluczem do tworzenia się więzi rodzicielskiej jest to, aby spędzać z noworodkiem jak najwięcej czasu w pierwszych dniach jego życia. Obecnie jednak wiadomo, iż więź taka może powstać również w późniejszym czasie, gdyż rodzice odseparowani od swego dziecka tuż po porodzie ze względów medycznych lub adoptujący kilkutygodniowe lub nawet kilkumiesięczne niemowlę także czują, że dziecko jest im bliskie.
Noworodek to zupełnie nowa istota w życiu młodych rodziców, więc możliwe, że będą się musieli najpierw przyzwyczaić do jego obecności, nim naprawdę się do niego mocno przywiążą. Prawdziwa więź między rodzicami a dzieckiem powstaje w wyniku codziennej opieki. Uczucia matki się pogłębiają w miarę jak coraz lepiej poznaje swoje dziecko, uczy się je uspokajać i zaczyna cieszyć się jego obecnością. Jeśli jednak po kilku tygodniach od porodu kobieta nie czuje do niemowlęcia silniejszego przywiązania ani większej przyjemności z przebywania z nim niż w pierwszych dniach jego życia, a wręcz ma świadomość „oderwania” lub żalu do niego, powinna koniecznie porozmawiać z lekarzem. Być może jest to oznaka depresji poporodowej.
5. Objawy depresji poporodowej
W czasie, gdy młodym matkom przestaje już dokuczać przygnębienie poporodowe, kobiety cierpiące na depresję po porodzie zaczynają się czuć coraz bardziej zaniepokojone i nieszczęśliwe. Depresja poporodowa jest poważnym schorzeniem, wymagającym profesjonalnego leczenia. Dzięki odpowiedniej opiece medycznej oraz wsparciu ze strony rodziny i przyjaciół, można ją jednak pokonać. Na depresję po porodzie cierpią czasem kobiety, które już w ciąży czuły przygnębienie. U innych kobiet depresja rozwija się po upływie kilku tygodni lub miesięcy od urodzenia dziecka. W jej wyniku matki, które dotąd z radością opiekowały się dziećmi, stopniowo zaczyna ogarniać zniechęcenie, znużenie, odrętwienie.
Zwróć się o pomoc do lekarza, jeżeli przez dłuższy czas zauważać będziesz u siebie kilka z poniższych objawów.
- Większość czasu czujesz się nieszczęśliwa, szczególnie rano i/lub wieczorem.
- Czujesz, że nie warto żyć, że nie ma się czym cieszyć.
- Masz poczucie winy, często się o coś oskarżasz.
- Ludzie cię drażnią, wolisz być sama.
- Jesteś płaczliwa i apatyczna.
- Ciągle czujesz się zmęczona, ale nie możesz zasnąć.
- Nie potrafisz się zrelaksować.
- Czujesz, że straciłaś poczucie humoru.
- Nie radzisz sobie z niczym, wszystko cię przerasta.
- Martwisz się o dziecko tak bardzo, że cały czas potrzebujesz zapewnień, iż wszystko jest w porządku.
- Martwisz się o swoje zdrowie, np. dręczy cię myśl, że chorujesz na jakąś straszną chorobę.
- Nie umiesz się na niczym skoncentrować.
- Czujesz, że dziecko nie jest tak naprawdę twoje.
- Straciłaś zainteresowanie seksem.
- Brakuje ci energii.
- Masz problemy z pamięcią.
- Trudno ci podejmować decyzje.
- Straciłaś apetyt lub jesz, aby się uspokoić.
- Źle śpisz i budzisz się bardzo wcześnie.
6. Terapia baby blues
Często bardzo skutecznym sposobem walki z depresją poporodową okazuje się rozmowa z kimś, kto rozumie ten stan. Lekarz skieruje cie do odpowiedniej poradni. Możliwe też, że położna wizytująca ma przeszkolenie psychologiczne i będzie mogła służyć ci pomocą. Czasami warto skorzystać z psychoterapii grupowej, z tzw. grupy wsparcia, gdzie młode matki opowiadają o swoich stanach i można się wyżalić przed kimś w podobnej sytuacji. W wielu miastach istnieją publiczne poradnie zdrowia psychicznego i w niektórych przyjmują psychologowie terapeuci. Można próbować dostać się tam na nieodpłatną terapię krótkoterminową, zwykle trzymiesięczną. Oczywiście bardzo pomagają też rozmowy z partnerem, z kimś z rodziny lub z przyjaciółką. Osobom najbliższym czasem najtrudniej zrozumieć, przez co przechodzisz.
Porada dla mężczyzn: jeśli twoja partnerka będzie przeżywać depresję poporodową, zapewnij ją, że taki stan jest udziałem niektórych młodych matek i że razem sobie z tym poradzicie. Może właśnie ona tego potrzebuje, abyś jej wysłuchał i pozwolił się jej wypłakać. Istota sprawy leży w tym, aby czuwać nad czuwającą. Pomóż jej ustalić limit dziennych zajęć oraz ogranicz liczbę odwiedzających was osób. Dopomóż jej w ustaleniu priorytetów, czyli tego, co naprawdę musi być zrobione, a co może poczekać. A co najważniejsze, uświadom partnerce, że nawet w najtrudniejszych chwilach zawsze będziesz u jej boku.
7. Skuteczne leki na depresję
Istnieją skuteczne leki przeciwko depresji poporodowej. Wiele kobiet sądzi, że antydepresanty wywołują uzależnienie - to nieprawda. Główny problem dotyczący tych leków polega na tym, że większość osób nie stosuje ich prawidłowo. Leki trzeba przyjmować o określonych przez lekarza porach dnia i tak długo, jak zaleci lekarz. Upłynie przynajmniej kilka tygodni, zanim poczujesz ich korzystne działanie. Jeśli karmisz dziecko piersią, lekarz może przepisać ci taki lek przeciw depresji, który nie będzie miał negatywnego wpływu na maleństwo.