Wielowodzie - przyczyny, objawy, leczenie
Wielowodzie w ciąży to sytuacja, gdy ilość wód płodowych otaczających dziecko jest większa, niż przewiduje norma. Wielowodzie to powikłanie, które dotyka 1,5 proc. kobiet ciężarnych. Nadmierna ilość płynu owodniowego jest często wyznacznikiem pewnych nieprawidłowości w ciąży, może także prowadzić do powikłań w trakcie samego porodu. Duża ilość wód płodowych bardzo często występuje w przypadku ciąż mnogich (np. bliźniaczych). Niezwykle istotna jest kontrola ilości wód płodowych, czyli ocena indeksu AFI podczas badania ultrasonograficznego. Czym jest wielowodzie? Wielowodzie, a termin porodu?
1. Wielowodzie - co to jest?
Wielowodzie to inaczej za dużo wód płodowych u ciężarnej. Objętość wód płodowych zależy od wieku ciąży - w początkowej fazie wynosi około 10 ml i do 36. tygodnia stale rośnie. Przed porodem zaś objętość wód płodowych wynosi około 800 ml.
Wody płodowe to jeden z warunków prawidłowego rozwoju malucha. Zawierają w swym składzie elementy komórkowe owodni oraz białka, stanowią źródło aktywnych enzymów.
Płyn owodniowy podlega stałej wymianie, dlatego też jest świeży przez całą ciążę. Jego rolą jest transport i wymiana substancji odżywczych, a także amortyzowanie dziecka przed wszelkimi urazami. Mechanizm tego, jak powstają, wciąż nie jest jednak do końca znany.
2. Wielowodzie - czynniki ryzyka
Kobiety często zastanawiają się, jak zwiększyć ilość wód płodowych, jednak w tym przypadku mamy sytuację odwrotną. Czynniki ryzyka powstania wielowodzia to m.in.:
- anomalie genetyczne płodu;
- ciąża mnoga;
- makrosomia płodu (duża waga i rozmiar płodu);
- infekcja parowirusem B19 lub różyczki.
3. Przyczyny wielowodzia w ciąży
Wielowodzie - przyczyny? Do przyczyn wielowodzia w ciąży należy między innymi zaliczyć:
- choroby nerek u matki;
- niewyrównaną cukrzycę kobiety;
- konflikt serologiczny w ciąży;
- wady wrodzone płodu, np. niedrożność układu pokarmowego, wady ośrodkowego układu nerwowego.
W około 60% wszystkich ciąż wielowodzie nie ma konkretnej przyczyny. W 7,5% wielowodzie występuje w przypadku ciąż mnogich.
4. Objawy wielowodzia
Wielowodzie - objawy? O wielowodziu mówimy wtedy, gdy płynu owodniowego w terminie porodu jest powyżej 2000 l lub indeks AFI wynosi powyżej 25. Ocenę ilości płynu owodniowego wykonuje lekarz na podstawie badania USG, które jest najbardziej miarodajnym wskaźnikiem.
W przypadku wielowodzia trudno jest również wysłuchać tętno płodu, maluszek często zmienia ułożenie, słabo wyczuwalne są części płodu. W przypadku szybko narastającego wielowodzia kobieta może zauważyć również znaczne powiększenie obwodu brzucha, rozpieranie powłok brzusznych, mniej wyraźne ruchy dziecka czy szybki wzrost masy ciała bez widocznych obrzęków.
5. Leczenie wielowodzia
Przed rozpoczęciem leczenia należy dokładnie poznać przyczynę wystąpienia wielowodzia.
Leczenie wielowodzia w zależności od sytuacji położniczej może być: zachowawcze (oszczędzający tryb życia, częste i regularne wizyty lekarskie), objawowe i inwazyjne (odbarczanie brzucha poprzez amniopunkcję) lub też polega na ukończeniu ciąży.
Lekarz może zdecydować o wykonaniu zabiegu amnioredukcji, który polega na redukcji ilości płynu owodniowego poprzez nakłucie powłok brzusznych. Warto jednak zauważyć, że jeśli nie zostanie rozpoznana przyczyna wielowodzia, zachodzi prawdopodobieństwo ponownego nadmiernego gromadzenia się płynu owodniowego.
6. Wielowodzie - diagnostyka i badania
Oceny ilości wód płodowych dokonuje lekarz, który prowadzi ciążę, poprzez badanie USG. Badanie ultrasonograficzne powinno być wykonane według ściśle określonych zasad.
Aby w dokładny sposób oszacować objętość płynu owodniowego, lekarz dzieli macicę na cztery kwadraty i w obrębie każdego próbuje znaleźć miejsce sznura pępowinowego i drobnych części płodu. To tak zwane kieszonki płynowe, a suma wszystkich czterech to ostateczna wartość.
Warto wiedzieć jednak, że doświadczony położnik nie zawsze korzysta z tego algorytmu. Zdarza się, że po pierwszym przyłożeniu głowicy potrafi określić czy objętość wód płodowych jest w normie. Dokładna ocena - określenie wartości AFI pomocna jest przy monitorowaniu wielowodzia.
7. Powikłania w przypadku wielowodzia
Wielowodzie stanowi niezwykle istotny problem diagnostyczny i leczniczy, gdyż zwiększa ryzyko wielu powikłań okołoporodowych. Powikłania w przypadku wielowodzia to między innymi:
- PROM, czyli przedwczesne pęknięcie błon płodowych i odejście wód płodowych;
- przedwczesne odklejenie się łożyska od ściany macicy;
- wypadnięcie pępowiny lub części drobnych płodu (rączka, nóżka);
- poród przedwczesny;
- niedotlenienie wewnątrzmaciczne płodu.
Wielowodzie predysponuje również do częstej zmiany ułożenia maluszka w macicy. Dlatego też w terminie porodu dziecko może być ułożone miednicowo lub poprzecznie, co jest wskazaniem do cięcia cesarskiego.
Wody płodowe to naturalne środowisko dla rozwijającego się dziecka, amortyzują i chronią go przed urazami, pozwalają na wykonywanie ruchów, utrzymują stałą temperaturę w macicy.
Zarówno małowodzie, czyli zmniejszona objętość płynu owodniowego, jak też nawet niewielkie wielowodzie jest niebezpieczne dla płodu i może świadczyć o pewnych nieprawidłowościach lub powikłaniach w trakcie ciąży.
Dlatego też bardzo ważne są samoświadomość i samoobserwacja kobiety oraz regularne wizyty u lekarza prowadzącego ciążę, który podczas badania USG oceni ilość płynu owodniowego.
8. Czy wielowodzie jest groźne?
Wielowodzie - skutki dla dziecka lub matki? Dolegliwość ta może prowadzić do częstszego występowania m.in.:
- porodu przedwczesnego;
- gorszego obkurczania się macicy po porodzie;
- krwotoku poporodowego.
Za dużo wód płodowych w 9. miesiącu to spore zagrożenie dla płodu lub ciężarnej, dlatego pacjentka z wielowodziem wymaga intensywnego nadzoru położniczego, tak w trakcie, jak i po porodzie.
