Odejście wód płodowych - jak wygląda, postępowanie, objawy

Odejście wód płodowych często zwiastuje początek porodu. Najbardziej naturalna sytuacja ma miejsce wtedy, gdy pęcherz płodowy pęknie na samym początku drugiego okresu porodu. Bywa jednak też tak, że wody płodowe sączą się dużo wcześniej, co jest bezpośrednim zagrożeniem infekcją wewnątrzmaciczną i porodem przedwczesnym. Odejście wód płodowych oznacza, że pęcherz płodowy już nie spełnia swojej funkcji. Jaki kolor mają wody płodowe? W jakiej pozycji odchodzą wody płodowe w największym natężeniu? Ile wytrzyma dziecko bez wód płodowych?

1. Czym są wody płodowe?

Płyn owodniowy to środowisko dla rozwijającego się maluszka. Do około 15. tygodnia ciąży źródłem wód płodowych jest owodnia (jedna z błon płodowych), osocze matki oraz płyny z krążenia matczyno-płodowego. Później głównym źródłem płynu owodniowego jest mocz filtrowany przez nerki płodu.

Wody płodowe znajdują w pęcherzu płodowym, który wyglądem przypomina worek z płynem, otaczającym jajo płodowe oraz dziecko znajdujące się w nim. Maluch jest dzięki temu chroniony przed zakażeniami oraz urazami. Wody płodowe wspomagają również rozwój płodu oraz wyciszają hałasy, które dochodzą ze świata zewnętrznego.

2. Rola płynu owodniowego

Zobacz film: "Jak przygotować się do porodu?"

Funkcje płynu owodniowego to między innymi:

• ochrona i amortyzacja (chroni przed uderzeniami);
• umożliwienie ruchów płodu (wspomaga rozwój mięśni), odruchów ssania i połykania;
• utrzymywanie stałej temperatury w macicy (ok. 37,5°C);
• wspomaganie rozwoju płuc;
• wspomniane wyżej działanie bakteriobójcze i bakteriostatyczne oraz wyciszenie dźwięków.

Podczas badania USG lekarz ocenia ilość płynu owodniowego, czyli tzw. indeks AFI. Jest to pomiar wielkości kieszonek z płynem owodniowym w czterech kwadrantach macicy.

Ocena ilości wód płodowych jest niezwykle istotna, gdyż pomaga wykluczyć małowodzie lub wielowodzie, a w przypadku przedwcześnie odpływającego płynu owodniowego może być jednym z wyznaczników dalszego postępowania.

3. Jakie są przyczyny odejścia wód płodowych?

Wśród przyczyn odejścia wód płodowych możemy wymienić:

• proces naturalny - odejście wód płodowych zwykle jest wynikiem naturalnego przebiegu porodu; błony płodowe pękają, uwalniając płyn owodniowy, co może oznaczać, że poród jest bliski;
• aktywność matki - wysiłek fizyczny, stosunek płciowy lub inne czynności mogą powodować pęknięcie błon płodowych;
• infekcje układu moczowo-płciowego;
• skrócenie szyjki macicy;
• wadliwe lub osłabione błony płodowe;
• wypadnięcie pępowiny przed porodem;
• zbyt duże ciśnienie płynu owodniowego;
• wiek ciąży.

4. Jakie mogą być objawy lub oznaki odejścia wód płodowych?

Odejście wód płodowych - objawy:

• wyciek przezroczystego lub lekko różowego płynu owodniowego, w niektórych przypadkach o specyficznym zapachu;
• niekontrolowany wyciek płynu owodniowego, który może być odczuwany jako mokrość i dyskomfort w okolicach narządów płciowych;
• mniejsza ilość płynu owodniowego w macicy, podczas badania lekarskiego lub położniczego - lekarz może stwierdzić, że ilość płynu owodniowego w macicy jest mniejsza, niż oczekiwano;
• poczucie, że "coś się stało" - niektóre kobiety opisują uczucie, że "coś pękło wewnątrz", co może być związane z odejściem wód płodowych;
• rozpoczęcie skurczów macicy - skurcze te mogą bolesne i regularne;
• obniżenie brzucha w wyniku utraty wód płodowych;
• przyspieszone tętno płodu.

5. Postępowanie w przypadku odejścia wód płodowych

Odejście wód płodowych zwykle powoduje niepokój zarówno kobiety, jak i jej partnera.

Jeśli pęknięcie błon płodowych nastąpiło w okolicy terminu porodu (po 37. tygodniu ciąży), jest to sytuacja normalna, świadcząca o tym, że poród się rozpoczyna. Wtedy kobieta rodząca w ciągu maksymalnie dwóch godzin powinna zgłosić się do szpitala, pamiętając o godzinie, w której odeszły wody płodowe.

Należy bacznie przyjrzeć się także temu, jak wyglądają wody płodowe (jaki jest m.in. kolor wód płodowych). Naturalnie są one przejrzyste, barwy słomkowej. Zielone wody płodowe świadczą o niedotlenieniu maluszka, który wydalił swoją pierwszą smółkę. Wody płodowe o żółtym zabarwieniu mogą natomiast świadczyć o konflikcie serologicznym. Brązowe wody płodowe mogą oznaczać śmierć wewnątrzmaciczną płodu. W każdym przypadku, gdy kolor wód odbiega od normy, należy niezwłocznie udać się do szpitala.

Pęknięty pęcherz płodowy stanowi wrota dla bakterii i nie jest już ochroną dla dziecka, dlatego w takim przypadku należy jak najszybciej udać się do szpitala. Podobnie, gdy zaobserwujemy wody płodowe z krwią.

Czasem jest tak, że wody płodowe nieznacznie sączą się, a kobieta nie jest do końca pewna, czy rzeczywiście to płyn owodniowy. Jak długo mogą się sączyć wody płodowe? Sączenie wód płodowych może trwać nawet do kilku godzin. Jak rozpoznać wody płodowe? W aptekach można zakupić specjalne testy, które potwierdzą lub wykluczą sączenie się wód płodowych.

Przedwczesne pęknięcie błon płodowych to sytuacja, w której wody płodowe odpłynęły przed 37. tygodniem ciąży, gdy płód jest niedonoszony. Stanowi to zagrożenie między innymi infekcją wewnątrzmaciczną oraz porodem przedwczesnym, o czym szerzej napiszemy w dalszej części tekstu.

6. Jak wygląda odejście wód płodowych?

Pękniecie błon płodowych może być dla każdej kobiety innym przeżyciem. Worek owodniowy nie ma receptorów bólowych, stąd też jego pęknięcie nie jest odczuwalne.

Zdarza się, że kobiety odczuwają odczucie pęknięcia przed nagłym wyciekiem lub wręcz chluśnięciem płynu z pochwy, niektóre mogą jednak zauważyć jedynie lekko wilgotną bieliznę, co może powodować trudności w odróżnieniu go od moczu lub upławów.

Upławy pod koniec ciąży mogą nasilać się, podobnie jak nietrzymanie moczu. Sączenie wód płodowych czy upławy? Jak odróżnić wody płodowe od moczu? Warto wiedzieć, że płyn owodniowy przypomina wodę - kolor jest jasny, zazwyczaj przejrzysty oraz nie posiada charakterystycznego dla moczu zapachu. Dodatkowo wyciekanie wód płodowych nasila się w pozycji stojącej.

7. Przedwczesne odejście wód płodowych - powikłania

Przedwczesne odejście wód płodowych (ang. PPROM) to stan, kiedy odchodzą wody płodowe przed 37. tygodniem ciąży. Może prowadzić do różnych powikłań zarówno dla matki, jak i dla dziecka.

Niektóre z możliwych powikłań związanych z przedwczesnym odejściem wód płodowych:

• przedwczesne odejście wód płodowych naraża macicę i obszar okołopłodowy na ryzyko infekcji, co może prowadzić do stanu zapalnego i sepsy;
• przed PPROM często występują przedwczesne skurcze macicy, co zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu;
• w wyniku przedwczesnego odejścia wód płodowych może dojść do całkowitej utraty płynu owodniowego; brak wód płodowych może z kolei prowadzić do niedotlenienia macicy i spadku dopływu krwi do płodu;
• w skrajnych przypadkach, jeśli PPROM występuje na bardzo wczesnym etapie ciąży (np. odejście wód w 4. miesiącu ciąży), może dojść do utraty ciąży lub narodzin martwego dziecka;
• utrata płynu owodniowego może prowadzić do niedotlenienia dziecka, co może wpływać m.in. na rozwój jego narządów;
• przedwczesna utrata płynu owodniowego może mieć wpływ na rozwój płuc i utrudniać oddychanie dziecka po urodzeniu;
• PPROM naraża dziecko na ryzyko infekcji, które mogą wystąpić w czasie porodu.

Ponadto dzieci urodzone po przedwczesnym odpłynięciu wód płodowych mogą być bardziej narażone m.in. na opóźnienia w rozwoju i problemy neurologiczne. Nie należy jednak wpadać w panikę - znane są przypadki, że dziecko urodziło się zdrowe nawet 15 tygodni po odpłynięciu wód płodowych.

8. Co się dzieje z dzieckiem po odejściu wód płodowych?

Po odejściu wód płodowych dziecko w macicy w dalszym ciągu pozostaje otoczone przez osłonki owodniowe, składające się z dwóch warstw: kosmówki i owodni, których zadaniem jest chronić dziecko przed infekcjami, zapewniać amortyzację oraz izolację termiczną.

Utrata płynu owodniowego może wpłynąć na środowisko wewnątrz macicy, ale dziecko nadal pozostaje otoczone przez osłonki owodniowe, choć im dłużej trwa ten stan, tym większe zagrożenie dla dziecka.

Utrata wód płodowych przed terminem porodu może wywołać konieczność pilnej interwencji, takich jak m.in. indukcja porodu lub cesarskie cięcie, w zależności od okoliczności.

9. Jakie są różnice między normalnym odejściem wód płodowych a przedwczesnym odejściem wód płodowych?

Główne różnice między prawidłowym odpływaniem wód płodowych a przedwczesnym ich odejściem:

1. Termin porodu

• normalne odejście wód płodowych zwykle zachodzi podczas lub tuż przed rozpoczęciem porodu w terminie; jest to naturalny etap procesu porodowego;
• przedwczesne odejście wód płodowych ma miejsce przed terminem porodu, zwykle przed 37. tygodniem ciąży; jest to stan nazywany również przedwczesnym pęknięciem błon płodowych.

2. Skutki dla ciąży

• normalne odejście wód płodowych - jeśli dziecko jest już w pełni dojrzałe i gotowe do narodzin, odejście wód płodowych nie musi stanowić większego ryzyka, to naturalny etap i może poprzedzać początek porodu;
• przedwczesne odejście wód płodowych może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia zarówno matki, jak i dziecka; dziecko może być niewystarczająco rozwinięte, co niesie ze sobą ryzyko powikłań związanych z przedwczesnością.

3. Możliwość wystąpienia komplikacji

• odejście wód płodowych w terminie, gdy dziecko jest odpowiednio dojrzałe, zazwyczaj nie jest powiązane z większym ryzykiem komplikacji;
• przedwczesne odejście wód płodowych jest poważnym stanem, który może prowadzić do komplikacji, takich jak infekcje, niedotlenienie dziecka, czy ucisk na pępowinę.

4. Leczenie

• w przypadku normalnego odejścia wód płodowych nie jest zwykle konieczne specjalne leczenie, ponieważ proces porodu trwa; matka jest monitorowana pod kątem postępu porodu i ewentualnych problemów;
• w przypadku przedwczesnego odejścia wód płodowych konieczne jest dokładne monitorowanie ciąży oraz stanu matki i dziecka; lekarz może podjąć decyzję o doraźnym leczeniu, takim jak hospitalizacja, antybiotyk po odejściu wód płodowych lub próba wydłużenia ciąży, jeśli to jest możliwe.

10. Czy odejście wód płodowych zawsze wymaga hospitalizacji?

Odejście wód - kiedy do szpitala? Jeśli zauważymy pęknięcie worka owodniowego oraz wyciek wód płodowych, powinniśmy udać się do szpitala, aby lekarz mógł sprawdzić m.in. położenie płodu w macicy, akcję serca dziecka oraz aktywność ruchową.

Lekarz zweryfikuje także, czy płyn, który wypływa z dróg rodnych to rzeczywiście wody płodowe, oceni czynność skurczową macicy i oznaki porodu, co pozwoli na podjęcie decyzji o dalszym postępowaniu.

11. Jakie są zalecenia dla kobiet w ciąży w celu uniknięcia odejścia wód płodowych?

Odejście wód płodowych to raczej nieunikniony etap procesu porodowego. Istnieją jednak pewne zalecenia oraz środki ostrożności, które kobieta w ciąży może podjąć w celu zmniejszenia ryzyka przedwczesnego odejścia wód płodowych, takie jak:

• zdrowy tryb życia;
• regularny opieka prenatalna;
• unikanie infekcji;
• przestrzeganie higieny osobistej;
• unikanie nadmiernego stresu i wysiłku fizycznego;
• unikanie niepotrzebnych badań wewnętrznych;
• zwracanie uwagi na sygnały od ciała.

12. Czy odejście wód płodowych zawsze prowadzi do porodu?

U około dwóch trzecich kobiet w ciąży poród rozpoczyna się w ciągu 24 godzin od pęknięcia worka owodniowego. Samo odejście wód płodowych nie oznacza jednak, że kobieta za chwilę zacznie rodzić - skurcze mogą pojawić się nawet kilka godzin po odejściu płynu owodniowego.

Odejście wód płodowych prowadzi jednak nieuchronnie do porodu. Jeśli dojdzie do odpłynięcia płynu owodniowego, a skurcze się nie pojawią, zwiększa się wówczas ryzyko powikłań dla matki i dziecka.

Płyn owodniowy działa antybakteryjnie i jest barierą dla płodu, im dłuższy jednak jest okres od jego odpłynięcia do porodu, tym większe staje się ryzyko infekcji. Dlatego też, jeśli po pęknięciu pęcherza płodowego poród nie rozpoczyna się, zazwyczaj jest wywoływany.