Stres w czasie ciąży
Stres w ciąży negatywnie wpływa nie tylko na przyszłą matkę, skutkując bólami głowy, napięciem mięśniowym czy przedwczesnymi skurczami macicy, ale również źle oddziałuje na rozwijające się w łonie kobiety dziecko. Jeśli ciężarna kobieta jest zdenerwowana, dziecko odczuwa stan matki. Jemu również udziela się niepokój. W obecnych czasach trudno jednak uniknąć stresujących sytuacji. Już samo tempo życia grozi niezdrowym podnieceniem i pobudzeniem organizmu. Do czego może prowadzić permanentny lub silny stres w ciąży?
1. Mechanizm działania stresu
Jeśli się stresujemy, do aktywności biologicznej zostają pobudzone dwa systemy: układ współczulny oraz oś podwzgórze-przysadka-nadnercza. W pierwszych momentach od zadziałania stresora zostaje aktywizowany układ współczulny, który odpowiada za tzw. reakcję walki lub ucieczki. Układ współczulny, zwany też sympatycznym, pobudza nadnercza do wydzielania hormonów: adrenaliny i noradrenaliny. Podwyższony poziom tych hormonów w organizmie skutkuje rozszerzeniem źrenic, przyspieszeniem akcji serca oraz przyspieszeniem tętna i oddechu.
Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza może zostać pobudzona do działania nawet po kilku godzinach od wystąpienia czynnika stresogennego. Podwzgórze wydziela hormon kortykoliberynę, a ta stymuluje przysadkę mózgową do produkcji kortykotropiny (ACTH). Kortykotropina pobudza korę nadnerczy do wydzielania kortyzolu – hormonu stresu. Zmiany hormonalne zachodzące w organizmie kobiety ciężarnej podczas długotrwałego stresu mogą negatywnie oddziaływać na rozwijający się płód. Zbyt wysoki poziom kortyzolu i katecholamin – hormonów wydzielanych przez nadnercza – grozi powikłaniami w ciąży.
2. Czym grozi stres w ciąży?
Naukowcy od wielu lat badają związek między stresem przeżywanym przez kobietę ciężarną a jego skutkami dla przebiegu ciąży. Wiadomo, że długotrwały lub krótki, ale silny stres w ciąży niesie ze sobą większe ryzyko poronienia lub porodu przedwczesnego. Stres skutkuje wzrostem stężenia adrenaliny we krwi, która może wywoływać skurcze macicy i przyspieszać akcję porodową.
Ponadto, stres w ciąży – jak twierdzą niektórzy badacze – w skrajnych przypadkach może pośrednio przyczyniać się do powstania wad rozwojowych u dziecka, takich jak zespół Downa czy rozszczep wargi. Istnieją również dowody na to, że długotrwałe stresowanie się kobiety ciężarnej może prowadzić do zaburzenia czynności mózgu płodu, co tuż po urodzeniu dziecka skutkuje opóźnionym rozwojem jego zdolności ruchowych.
Kortyzol oraz inne hormony stresu powodują, że naczynia krwionośne obkurczają się, a ich światło ulega zmniejszeniu. Zmniejsza to przepływ krwi u kobiety ciężarnej i ogranicza transport tlenu oraz substancji odżywczych przez łożysko do dziecka. Noworodki kobiet ciągle się stresujących w czasie ciąży są zwykle bardziej niż inne dzieci pobudzone, rozdrażnione, niespokojne i ruchliwe.
Jedna z najbardziej kontrowersyjnych hipotez dotyczących skutków stresu w ciąży głosi, że długotrwały stres u przyszłej mamy może wpływać na homoseksualną orientację rozwijającego się dziecka płci męskiej. Oczywiście, należy wziąć pod uwagę to, że każda kobieta ciężarna przeżywa na co dzień jakieś stresy. Minimalne zdenerwowanie, lekkie pobudzenie emocjonalne nie ma wpływu na zdrowie dziecka. Problemy mogą się zacząć, jeśli kobieta doznaje długotrwałego stresu, np. w związku z przewlekłą chorobą bliskiej osoby czy utratą pracy, lub jeśli stres nie trwa długo, lecz jest silny, np. szok po śmierci kogoś bliskiego.
3. Sposoby na stres w ciąży
Jak uspokoić skołatane nerwy, wyciszyć się i zdystansować wobec problemów? Oto kilka pomysłów na walkę ze stresem w ciąży:
- rozmowa z najbliższą przyjaciółką lub partnerem;
- relaks z książką w dłoni lub przy oglądaniu dobrego filmu;
- ciepły prysznic redukujący napięcie mięśni;
- masaż ciała w profesjonalnym gabinecie masażu;
- oddechowe techniki relaksacyjne;
- ćwiczenia dla ciężarnych, np. joga w ciąży.
Jeśli stres w ciąży nie jest ci obcy, postaraj się zastosować do powyższych wskazówek. Pamiętaj, że w ciąży musisz dbać nie tylko o siebie, ale także o rozwijające się w twoim łonie dziecko. Spokojna i zrelaksowana mama to zdrowy i szczęśliwy noworodek. Na niektóre rzeczy nie mamy wpływu, więc po co się denerwować? Nie warto. Czasami lepiej odpuścić, a stres sam zniknie.