Przedwczesne pęknięcie wód płodowych

Przedwczesne pęknięcie błon płodowych to przerwanie błon płodowych jeszcze przed wystąpieniem akcji porodowej po 37. tygodniu ciąży. Przedwczesne pęknięcie błon płodowych w ciąży niedonoszonej następuje jeszcze przed 37. tygodniem ciąży. Śmierć komórek i zaprogramowana aktywacja enzymów katabolicznych, takich jak kolagenozy, i sił mechanicznych, powoduje pęknięcie błon. W przypadku ciąż niedonoszonych przyczyny pęknięcia błon płodowych są najprawdopodobniej takie same. Jednakże wczesne przerwanie błon powiązane jest także ze stanami zapalnymi lub infekcjami samych błon.

Czynniki, które im sprzyjają to także niski status socjalno-ekonomiczny, niska masa urodzeniowa, palenie papierosów w ciąży, wcześniejsze porody, infekcje pęcherza moczowego, krwawienia z pochwy, amniopunkcja.

85% przypadków zachorowań i śmiertelności noworodków wynika z ich niedojrzałości do porodu. Przedwczesne pęknięcie błon płodowych komplikuje ok. 3% ciąż i odpowiada za 30-40% przedwczesnych porodów. Im dalej od terminu zakończenia ciąży nastąpi pęknięcie błon płodowych, tym większe staje się ryzyko zachorowania i śmiertelności zarówno dla dziecka jak i matki.

Dlatego też opieka lekarska jest tak ważna, gdy dochodzi do takich komplikacji w ciąży.

Przedwczesne przerwanie błon płodowych po 37 tygodniu dotyczy ok. 10% ciąż. U pacjentek następuje wtedy wyciek płynu, wydzieliny z pochwy, krwawienie z pochwy, ciśnienie w obrębie miednicy, ale nie czują skurczów.

Przedwczesne pęknięcie błon płodowych diagnozowane jest podczas wziernikowego badania szyjki macicy i pochwy. Płyn w pochwie lub wyciek płynu z szyjki macicy, badanie mikroskopowe i zasadowość płynu potwierdzają diagnozę.

W 90% przypadków przedwczesnego pęknięcia błon płodowych w ciągu 24 godzin rozpoczyna się poród. Podstawowym pytaniem jest, czy pozwolić pacjentkom na poród z własnej inicjatywy czy wywoływać go, ponieważ im dłużej cała sytuacja trwa, tym większe jest ryzyko wystąpienia zakażenia wewnątrzmacicznego. Badania potwierdzają, że wywołanie porodu zmniejsza ryzyko zapalenia błon płodowych, nie zwiększając konieczności stosowania cesarskiego cięcia.

Ryzyko wystąpienia zapalenia błon płodowych wynosi ok. 10%, po 24 godzinach rośnie do 40%. Lekarz może zdecydować, że w ciągu 12-24 godzin poród nie będzie wywoływany, ale po upłynięciu doby jest to już kwestia dyskusyjna.

Przedwczesne pęknięcie błon płodowych obarczone jest ryzykiem wystąpienia zakażenia, przedwczesnego odklejenia się łożyska, niedotlenienia płodu, deformacji płodu i niedorozwojem jego płuc, śmiercią noworodka lub płodu. Do śmierci płodu dochodzi w średnio w 1% przypadków.

Przedwczesne pęknięcie błon płodowych w ciąży niedonoszonej jest trudniejszym przypadkiem. Wcześniactwo jest głównym zagrożeniem dla rozwoju płodu, a zakażenia i jego powikłania są głównym ryzykiem dla matki.

Większość kobiet wkrótce po pęknięciu błon pomiędzy 24. a 37. tygodniem rodzi dzieci. Średnio 50% porodów następuje w przeciągu tygodnia od pęknięcia błon po zastosowaniu odpowiedniej terapii.

Po początkowym okresie ciągłego monitorowania tętna płodu i skurczów macicy (24-48 h), jeżeli nic złego się nie dzieje, kobieta umieszczana jest na oddziale położniczym. Ponieważ leżenie w łóżku w ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepicy żył głębokim, powinna być wprowadzona odpowiednia profilaktyka. Płód powinien być monitorowany przynajmniej raz dziennie. Także czynności życiowe matki muszą być monitorowane.

Tachykardia i gorączka sugerują zapalenie błon płodowych i wymagają dokładnej oceny w celu stwierdzenia obecności zakażenia wewnątrzowodniowego. Podaje się wtedy antybiotyki o szerokim spektrum działania, stosowane mogą być też sterydy.

Jeśli kobieta zaobserwuje u siebie jakiś płyn lub wydzielinę z pochwy, lekarz powinien mieć możliwość wykluczenia przedwczesnego pęknięcia błon płodowych i zagrożenia ciąży. Może okazać się, że wcale do tego nie doszło, a plamienie może być wynikiem infekcji bakteryjnej, zakażenia grzybiczego lub mogło pojawić się z innych przyczyn. Jeśli plamienie pojawia się przez miesiąc jest mało prawdopodobne, aby doszło do pęknięcia błon płodowych.

Źródła

1. Kruszyński Z. Anestezjologia położnicza. Położnicze stany naglące., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 978-83-200-4173-6
2. Bręborowicz G. Ciąża wysokiego ryzyka, Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań 2010, ISBN 83-7314-059-2
3. Dębski R. Ginekologia kliniczna Tom 1-3, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-013-9
4. Dudenhausen J. Położnictwo praktyczne i operacje położnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, ISBN 978-83-200-4032-6