Wcześniak - przyczyny, powikłania i problemy wcześniactwa

Wcześniak to maluch, który pojawił się na świecie przed wyznaczonym terminem porodu. Taka sytuacja bywa niekomfortowa zarówno dla zupełnie zaskoczonych rodziców, jak i dla dziecka. Do stresu przed brakiem wyprawki i wózka dochodzi znacznie poważniejsza kwestia, jaką jest lęk o życie dziecka. Kiedy dziecko jest wcześniakiem? Czy dziecko urodzone w 37. tygodniu jest wcześniakiem? W którym tygodniu ciąży można urodzić najwcześniej - czy dziecko urodzone w 6. miesiącu ciąży ma szanse na przeżycie?

1. Na czym polega wcześniactwo?

Dziecko jest wcześniakiem, gdy urodzi się przed planowanym terminem porodu.

Przedwcześnie urodzone dzieci zwykle wymagają specjalistycznej opieki medycznej oraz specjalnych warunków dla kontynuacji procesu dojrzewania do samodzielnego życia.

2. W którym tygodniu rodzą się wcześniaki?

Wcześniaki rodzą się między 20. a 37. tygodniem ciąży - wcześniakiem będzie dziecko urodzone w 21. tygodniu ciąży, jak i dziecko urodzone w 31. tygodniu ciąży. Od którego tygodnia dziecko może przeżyć? Szansa na przeżycie pojawia się po 23. tygodniach życia wewnątrzmacicznego, choć zdarzały się wyjątki.

Zobacz film: "Pielęgnacja wcześniaka [Specjalista radzi]"

Im dłużej dziecko pozostanie w macicy, tym większa szansa na przeżycie. Liczy się każdy dzień - dzieci urodzone w 35. tygodniu ciąży będą dużo lepiej przystosowane do życia poza łonem matki niż dzieci urodzone w 31. tygodniu ciąży.

Wcześniak - 21 tydzień ciąży? Najwcześniej urodzony wcześniak, Curtis Butler przyszedł na świat w Alabamie, właśnie w 21. tygodniu ciąży, razem z siostrą bliźniaczką. Niestety, dziewczynka zmarła w ciągu 24 godzin, chłopcu zaś lekarze dawali 1 proc. szans na przeżycie. Chłopiec jednak okazał się niezwykle silnym noworodkiem. Curtis został wpisany do księgi rekordów Guinnessa.

3. Kiedy wcześniak jest bezpieczny?

Wcześniak jest bezpieczny, gdy ma zapewnioną:

• pielęgnację i żywienie w pierwszych tygodniach życia;
• prawidłową opiekę okołoporodową;
• bezpieczeństwo i dobrą organizację pobytu wcześniaka w domu.

Krótsza ciąża to najczęściej dla dziecka dłuższy pobyt na oddziale intensywnej terapii w szpitalu, jak również większe ryzyko pojawienia się trudności we właściwym rozwoju malucha. Zaburzenia mogą wystąpić zarówno w okresie niemowlęctwa jak też w późniejszym: w przedszkolnym, czy szkolnym.

Ważna jest prawidłowa pielęgnacja oraz karmienie dziecka od pierwszych momentów życia. Warto wiedzieć, że dzieci urodzone przed 34. tygodniem ciąży nie mają wykształconego odruchu ssania.

Matka w takich sytuacjach odciąga pokarm, który następnie podawany jest dziecku przez sondę do żołądka. Dla wcześniaków mleko matki jest czymś więcej niż pokarm - zawiera wiele bioaktywnych składników, które wspomagają wzrost i rozwój wcześniaków w pierwszych tygodniach życia.

Co istotne, wcześniaki po powrocie do domu muszą być stale pod kontrolą wielodyscyplinarnego zespołu specjalistów, którzy ze sobą współpracują. Jedynie indywidualna opieka pozwoli dziecku na właściwy rozwój, a rodzicom pomoże poradzić sobie z powstałym stresem.

Tego rodzaju opieka powinna być długoterminowa i trwać do minimum 3. roku życia dziecka.

4. Przyczyny porodu przedwczesnego

Najczęściej pojawiające się przyczyny porodu przedwczesnego to:

• ciąża mnoga;
• nieprawidłowa budowa szyjki lub całej macicy;
• krwawienia z łożyska przodującego lub odklejonego przedwcześnie;
• zatrucie ciążowe;
• zakażenie wewnątrzmaciczne;
• choroby przewlekłe (cukrzyca, wady serca, nadciśnienie tętnicze);
• wiek matki poniżej 20 lub powyżej 40 lat.

Należy pamiętać, że do czynników zwiększających szanse na poród przedwczesny należą również:

• palenie papierosów;
• narkotyki;
• spożywanie alkoholu;
• przepracowanie;
• złe odżywianie.

5. Stopnie wcześniactwa

Przeżywalność wcześniaków - statystyki? Oto stopnie wcześniactwa wraz z ich przeżywalnością:

1. Noworodek urodzony między 35. a 37. tygodniem ciąży znajduje się na pograniczu wcześniactwa, jest to tzw. późny wcześniak. Wskaźnik przeżycia wynosi w tej grupie 98 - 100 proc. Waga dzieci na tym etapie ciąży waha się między 1700 a 3300 g, długość 42 - 45 cm.
2. Noworodek urodzony między 30. a 34. tygodniem ciąży waży od 1100 do 2500 g i mają od 35 do 45 cm długości. Niedojrzałość w tym okresie ciąży oznacza problemy z oddychaniem, pobieraniem pokarmu i regulacją temperatury ciała. Wskaźnik przeżycia wynosi powyżej 98 proc.
3. Noworodek urodzony między 26. a 29. tygodniem ciąży jest bardzo niedojrzały. Dzieci te ważą zwykle między 700 a 1600 g i mają średnio od 30 do 42 cm długości. Szanse na przeżycie zmieniają się w zależności od ilości przeżytych tygodni w łonie matki. Bliżej 26 tygodnia wynoszą 90-95 proc. natomiast dziecko urodzone w 28. tygodniu ciąży lub 29. ma już 98 proc. szans na przeżycie.
4. Noworodek urodzony przed upływem 26 tygodni to skrajny wcześniak. Zwykle waży nie więcej niż 750 g i mierzą mniej niż 30 cm. Poród w 6. miesiącu ciąży i związane z nim skrajne wcześniactwo daje szanse na przeżycie od 50 proc. dla górnej granicy do znacznie niższych wartości dla dzieci urodzonych poniżej 25. tygodnia ciąży.

6. Wcześniak - powikłania i problemy

Zdrowiem wcześniaków zajmują się neonatolodzy. Obecnie szanse na przeżycie wcześniaków są dużo większe niż jeszcze kilka lat temu.

Dzieci urodzone przedwcześnie najczęściej cierpią z powodu:

• niedojrzałości płuc;
• problemów z oddychaniem;
• niedojrzałości układu nerwowego.

Warto mieć na uwadze, że każdy kolejny dzień w brzuchu matki zwiększa szansę na prawidłowy rozwój wcześniaka i zmniejsza ryzyko wystąpienia groźnych powikłań, takich jak:

• martwicze zapalenie jelit;
• krwawienia wewnętrzczaszkowe;
• dysplazja oskrzelowo - płucna;
• retinopatia wywołana zmianami naczyń w dnie oka.

Powikłania wcześniactwa mają specyficzny obraz kliniczny i wymagają jak najszybszego rozpoznania, aby zapobiegać odległym skutkom choroby.

7. Jak wygląda opieka nad wcześniakiem?

W opiece nad wcześniakiem jest ważne, aby rodzice nie byli odseparowani od malucha podczas długiego, często wielomiesięcznego leczenia. Przebywanie na oddziale intensywnej terapii, w inkubatorze, z całą masą cewników i rurek połączonych z aparaturą leczącą oraz monitorującą może stanowić swojego rodzaju barierę.

Mimo to zachęca się rodziców do pozostawania z dzieckiem w kontakcie, do kangurowania (układania malucha na brzuchu), jeśli tylko jest to możliwe.

Wdrażanie rodziców do niektórych zabiegów pielęgnacyjnych ułatwia kontakt z dzieckiem i umacnia rodzicielskie kompetencje. Nieocenioną pomocą w tym procesie jest psycholog kliniczny i doświadczona pielęgniarka.

W momencie podjęcia decyzji o wypisie ze szpitala wcześniak zazwyczaj nie potrzebuje już specjalistycznej aparatury i opieki medycznej przez całą dobę. Gdy maluch prawidłowo przybiera na wadze, nie ma problemów z oddychaniem i jest regularnie karmiony piersią lub mieszanką, najprawdopodobniej wypis ze szpitala nastąpi w najbliższym czasie.

Każdy rodzic, który opuszcza szpitalny oddział neonatologiczny, otrzymuje od lekarza indywidualne zalecenia, które dotyczą zarówno pielęgnacji, jak również opieki lekarskiej oraz rehabilitacji dziecka.