Zielone wody płodowe - przyczyny i konsekwencje
Zielone wody płodowe obserwujemy zwykle, gdy maluch przebywający w łonie matki odda smółkę. Nie zawsze jest to powód do niepokoju, jednak ze względu na potencjalne niebezpieczeństwo nie powinniśmy tego bagatelizować. Co oznaczają zielone wody płodowe? Czym grozi zielony płyn owodniowy?
1. Czym są wody płodowe?
Wody płodowe (płyn owodniowy) jest to wydzielina znajdująca się w błonach płodowych, które otaczają dziecko rozwijające się w jamie macicy. W początkowym etapie ciąży produkowane są przez owodnię (jedna z błon płodowych). W kolejnych tygodniach ciąży płyn owodniowy wydzielany jest także przez płuca i nerki dziecka.
Na początku ciąży wody płodowe to przesięk krwi ciężarnej, z czasem jednak staje się głównie moczem wydalanym przez malucha. Co warte uwagi, dziecko go połyka, a następnie wydala. Proces ten umożliwia rozwój układu moczowego, oddechowego i pokarmowego.
Jaki jest skład wód płodowych? Znajdują się w nim:
- hormony;
- aktywne enzymy;
- elementy komórkowe;
- woda;
- substancje odżywcze - glukoza, białka, tłuszcze, sole mineralne;
- białka układu odpornościowego.
W płynie owodniowym znajduje się również maź płodowa i lanugo, jednak pojawiają się dopiero na koniec ciąży. Wody płodowe są ciągle filtrowane, a ich całkowita wymiana ma miejsce w czasie 2 - 3 godzin. Początkowo wchłaniane są do układu krążenia ciężarnej, po kilku tygodniach zaś są połykane przez płód.
Płyn owodniowy pozwala dziecku właściwie się rozwijać, poprzez stworzenie odpowiedniego środowiska. Zapewnia maluchowi swobodę ruchów, gdy ćwiczy mięśnie, szkielet i układ nerwowy.
Wody płodowe zapobiegają zaciskaniu się pępowiny, co mogłoby skutkować niedotlenieniem dziecka, amortyzuje wstrząsy podczas poruszania się matki, chroni też m.in. przed hałasem.
Płyn owodniowy dostarcza dziecku niezbędnych substancji odżywczych. Wody płodowe mają również właściwości antybakteryjne, dzięki którym dziecko jest chronione przed infekcjami wewnątrzmacicznymi, groźnymi dla płodu.
2. Jak wygląda odejście wód płodowych?
Odejście płynu owodniowego może nastąpić w każdym momencie i nie da się na to przygotować, ponieważ nie ma objawów poprzedzających ani sygnałów, które mogłyby na to wskazywać.
Pęknięcie worka owodniowego i odejście wód płodowych powinno teoretycznie nastąpić po rozpoczęciu akcji poporodowej, między 1. a 2. fazą porodu, gdy rozwija się czynność skurczowa macicy. Jeśli tak się dzieje, przyszła mama może tego nawet nie zauważyć. Może się to jednak także zdarzyć wcześniej.
W większości przypadków następuje sączenie wód płodowych, gdy płyn wycieka powoli, dlatego łatwo go pomylić m.in. z moczem. Czasem wody płodowe wyciekają jednak intensywnie, dużym strumieniem.
Aby rozpoznać, czy mamy do czynienia z wodami płodowymi, warto mieć świadomość cech charakterystycznych tego płynu:
- kolor: bezbarwny, delikatnie różowy, zielony lub brunatny;
- zapach: wody płodowe zwykle nie mają zapachu, ewentualnie mogą pachnieć lekko słodko, przypominać woń świeżej ryby;
- możliwość powstrzymania: nie jesteśmy w stanie tego powstrzymać.
W aptekach dostępne są specjalne testy na rozpoznanie płynu owodniowego, dzięki którym z łatwością możemy sprawdzić, czy mamy do czynienia z wodami płodowymi czy innym płynem.
3. Przyczyny zielonych wód płodowych
Zielone wody płodowe zawsze powinny wzbudzić czujność rodziców oraz personelu medycznego. Często występują w przypadku dzieci przenoszonych - urodzonych po wyznaczonym terminie. Zazwyczaj to znak, że maluch oddał smółkę do worka owodniowego.
Wydalenie smółki jeszcze podczas przebywania w łonie matki może wynikać z różnych przyczyn, zazwyczaj z powodu niedotlenienia wewnątrzmacicznego lub stresu wewnątrzmacicznego. Zwykle wynika to z silnej reakcji, pod wpływem której zwieracze dziecka rozluźniają się, co uwalnia smółkę do płynu owodniowego.
Nie jest to jednak jedyna możliwa przyczyna zielonych wód płodowych. Kolor ten może się pojawić także u ciężarnych, które w ostatnim miesiącu przechodziły silną infekcję.
4. Powikłania zielonych wód płodowych
Najpoważniejszym powikłaniem zielonych wód płodowych jest ryzyko wystąpienia zespołu aspiracji smółki (zespół zaburzeń oddechu, wiążący się bezpośrednio z przedostaniem się smółki do dróg oddechowych, powstaje bezpośrednio przed porodem).
Maluch, który dłużej przebywał w płynie owodniowym ze smółką, rodzi się z żółtym zabarwieniem skóry i paznokci oraz łuszczącą się, suchą skórą.
Obecność smółki możemy często zaobserwować także w przewodach nosowych i słuchowych zewnętrznych, możliwe jest również groźne dla dziecka zachłystowe zapalenie płuc.
Ponadto, obecność smółki w drogach oddechowych po narodzinach może powodować:
- zaburzenia drożności oskrzelików;
- chemiczne zapalenie płuc;
- upośledzenie drożności drobnych oskrzeli;
- rozwój przetrwałego nadciśnienia płucnego noworodków.
Jest to o tyle niebezpieczne, że nasilająca się sinica i duszność razem z zespołem aspiracji smółki rosną w bardzo szybkim tempie.
Warto jednak wiedzieć, że sama obecność zielonych wód płodowych nie jest wskazaniem do podania dziecku antybiotyku. Dopiero po wykonaniu badań laboratoryjnych i stwierdzeniu zakażenia można włączyć leczenie.
Zielone wody płodowe nie są także wskazaniem do wykonania cesarskiego cięcia. Gdy nie ma niepokojących objawów niedotlenienia dziecka, poród kontynuowany jest siłami natury.