Jaką funkcję pełnią błony płodowe?
Błony płodowe otaczają zarodki ssaków. To one chronią płód m.in. przed urazami mechanicznymi. Z jakich warstw się składają i jaką pełnią rolę?
1. Czym są błony płodowe?
Błony płodowe (łac. membranae fetales) to struktury, które otaczają rozwijający się w macicy płód.
Składają się z:
- Owodni – tworzy jamę bezpośrednio otaczającą zarodek. W jej wnętrzu znajdują się wody płodowe, które pozwalają dziecku na swobodne poruszanie się. Łagodzą też wstrząsy. Owodnia powstaje z ektodermy i mezodermy (podobnie jak później układ nerwowy dziecka, jego narządy zmysłów i narządy moczowe). Jest dość cienka i przezroczysta, ale też bardzo wytrzymała.
- Omoczni – gromadzi produkty przemiany materii płodu do czasu rozwoju pęcherza moczowego u dziecka. Podobnie jak owodnia, powstaje z ektodermy i mezodermy.
- Kosmówki – błona płodowa, która przylega do macicy, łączy się z nią i tworzy łożysko. Wyróżnia się kosmówkę gładką (od strony dziecka) i kosmatą (od strony błony śluzowej macicy). Kosmówka jest bardzo silnie ukrwiona i pełni fundamentalną rolę w utrzymaniu ciąży. Od momentu zapłodnienia wytwarza gonadotropinę kosmówkową.
Owodnia, omocznia i kosmówka razem tworzą pęcherz płodowy. Mówiąc obrazowo, to szczelny worek, wypełniony wodami płodowymi, w którym rozwija się dziecko (ich ilość wzrasta wraz z wiekiem ciąży).
2. Funkcje błon płodowych
Funkcje, jakie pełnią błony płodowe to:
- ochrona dziecka przed urazami i szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych;
- amortyzacja wstrząsów;
- magazynowanie zbędnych produktów przemiany materii;
- zapewnienie dziecku stałej temperatury;
- ochrona płodu przed hałasem;
- uniemożliwienie przedostania się bakterii bytujących w pochwie do dziecka;
- udział w tworzeniu łożyska.
3. Błony płodowe – najczęstsze komplikacje
Do najczęstszych komplikacji związanych z błonami płodowymi należą odklejenie się kosmówki oraz zapalenie błon płodowych.
3.1. Odklejenie się kosmówki
Kosmówka do 12-16. tygodnia ciąży pełni rolę łożyska. Jest więc niezbędna, by dziecko mogło się prawidłowo rozwijać. Niekiedy jednak dochodzi do sytuacji, kiedy kosmówka oddziela się od ściany macicy, co stanowi realne niebezpieczeństwo dla życia płodu.
Za taką sytuację w wielu przypadkach odpowiada krwiak podkosmówkowy umiejscowiony między ścianą macicy a jajem płodowym. Jego obecność nie jest równoznaczna z utratą ciąży, ale wymaga pilnej konsultacji z lekarzem i często wiąże się z pobytem w szpitalu.
Objawy, które mogą sugerować odklejenie się kosmówki, to krwawienie (początkowo skąpe, później intensywne) oraz ból brzucha.
3.2. Zapalenie błon płodowych
To stan zapalny obejmujący kosmówkę i owodnię najczęściej wywołany przez bakterie. Uszkadzają one błony płodowe i mogą prowadzić do poważnych komplikacji. W skrajnych przypadkach dochodzi do obumarcia płodu.
Czynniki ryzyka zapalenia błon płodowych to m.in.: przedwczesny poród, odejście wód płodowych, zakażenie paciorkowcem grupy B, przedłużający się poród, infekcje bakteryjne u matki (np. zapalenie pęcherza moczowego) i skażenie smółką płynu owodniowego.
Pilnej konsultacji z lekarzem wymaga też sączenie się wód płodowych na długo przed terminem zakończenia ciąży.
