Sylaby. Jak nauczyć dziecko dzielenia wyrazów na sylaby?
Przychodzi taki czas, że nasze dziecko poznaje pierwsze słowa, a dopiero potem uczy się ich budowy - poznaje literki i stara się je łączyć, by powoli uczyć się czytać. Bez wątpienia pomocna będzie tu nauka dzielnia słów na sylaby. To bardzo proste i najlepiej uczyć się poprzez zabawę
1. Co to jest sylaba?
Sylaba, inaczej zgłoska, to element struktury wyrazu. Wielu badaczy, w tym przede wszystkim językoznawców, próbowało ustalić definicję sylaby, jednak tak naprawdę trudno wyjaśnić, czym jest. Najprościej jak można to dziecku wytłumaczyć to tak, że kiedy mówimy wolno, to nie wypowiadamy pojedynczych głosek, tylko ich połączenia, a więc właśnie sylaby.
Kiedy uczymy naszego malucha pierwszych słów, często zaczynamy sylabizować, tak by dziecku łatwiej było przyswoić i zapamiętać to słowo. To też najpopularniejsza forma nauki czytania.
2. Dzielenie na sylaby
Zanim dziecko pójdzie do zerówki, warto już nie tylko nauczyć je literek, ale także dzielenia na sylaby. W języku polskim mamy konkretne zasady, które mówią o tym, jak poprawnie dzielić słowo na sylaby.
Kluczowe jest tu to, że dzielimy wyraz na tyle sylab, ile ma samogłosek. Aby utworzyć sylabę, musimy podzielić wyraz tak, by każda sylaba zawierała jedną samogłoskę (którą zresztą często się kończy, chyba, że mamy przy sobie dwie spółgłoski, to najczęściej je rozdzielamy). Przykłady: dziecko: dzie-cko; książka: ksią-żka; telefon: te-le-fon; długopis: dłu-go-pis; matematyka: ma-te-ma-ty-ka; samogłoska: sa-mo-gło-ska; spółgłoska: spół-gło-ska.
3. Popularne błędy przy nauce sylab
Wiemy już, że sylaba zawiera jedną samogłoskę. Czy od tej reguły występują wyjątki? Oczywiście. Musimy tutaj podejść nieco intuicyjnie, by dokonywać podziału wyrazu na sylaby, ale należy pamiętać o kilku regułach:
- Nie dzielimy liter, które stanowią jedną głoskę. Czyli mamy przy sobie dwie samogłoski, ale jedna pełni funkcję zmiękczającej, to nie rozdzielamy ich, np.: ciasto: cia-sto; cieszyć: cie-szyć; miasto: mia-sto; kwiatek - kwia-tek; listek: li-stek; piosenkarka: pio-sen-kar-ka.
- Nie dzielimy wyrazów, które mają jedną samogłoskę, np: sok, rok, mąż, wąż, krzak, mak, ptak.
- Jeżeli w wyrazie występują obok siebie takie same spółgłoski, to rozdzielamy je, np.: dziewanna: dzie-wan-na; panna: pan-na; wanna: wan-na; manna: man-na; Anna: An-na.
- Kiedy spółgłoski występują przy sobie, to od nas zależy, jak podzielimy wyraz. Może to być np. mapka: map-ka albo ma-pka, klamka: klam-ka lub kla-mka, spółgłoski: spół-gło-ski albo spół-głos-ki.
- Nie rozbijamy połączeń samogłosek “au” i “eu”, ponieważ zwykle wymawiamy je jednosylabowo, np.: Europa: Eu-ro-pa, pauza: pau-za; Paulina: Pau-li-na.
- Uwzględniamy granicę między przedrostkiem (np. nie-, przed-roz-) a rdzeniem wyrazu np. nie-do-wia-rek; przedszkole: przed-szko-le; nienormalny - nie-nor-mal-ny.
4. Nauka sylab przez zabawę
Najłatwiej nauczyć sylab poprzez czytanie książeczek dla dzieci. Ale jeżeli akurat nie mamy pod ręką pisanego tekstu, to możemy pobawić się z dzieckiem w sylabowego węża.
Nasze dziecko musi sobie wybrać jakąś literkę, a my dokładamy do niej samogłoskę. Np. nasz maluch wybiera literę “k”, my dokładamy do niej samogłoskę “a”. Tak tworzymy sylabę “ka”. I teraz od tej sylaby wymyślamy możliwie dużo słów (na zmianę z dzieckiem). Wymyślony wyraz dzielimy na sylaby. Np: Kanapa: ka-na-pa; kaszanka: ka-sza-nka; kamyk: ka-myk; kałamarnica: ka-ła-mar-ni-ca.
Jeżeli ktoś ułoży wyraz, którego nie da się podzielić, ponieważ zawiera tylko jedną sylabę (np. kot, lot, płot, młot), przerywamy zabawę i zaczynamy drugą rundę. Tym razem do spółgłoski “k” dokładamy inną samogłoskę, np. “u” i znowu np. kura: ku-ra, kurtka: kur-tka, kulka: kul-ka.
Inna zabawa w naukę sylab polega na tym, że wymyślamy słowo, a następnie kolejna osoba wymyśla wyraz zaczynający się od sylaby, na którą skończył się wyraz poprzedni.
Na przykład nasze dziecko wymyśliło słowo matematyka. Teraz musi je podzielić na sylaby: ma-te-ma-ty-ka. Ostania sylaba to “ka”, dlatego teraz my wymyślamy słowo zaczynające się na “ka” np. Karol: Ka-rol i nasze dziecko wymyśla słowo na “rol” i tak dalej.
Powodzenia!
