Niewydolność cieśniowo-szyjkowa
Niewydolność cieśniowo-szyjkowa to niezdolność szyjki macicy do utrzymania ciąży do wyznaczonego terminu porodu. Pojawia się najczęściej jako efekt uszkodzeń anatomicznych szyjki macicy oraz urazów szyjki macicy będących wynikiem zabiegów ginekologicznych. Niewydolność cieśniowo-szyjkowa polega na rozwieraniu się kanału szyjki macicy bez wcześniejszych akcji skurczowych. Dolegliwość taka stanowi realne zagrożenie ciąży i najczęściej jest leczona poprzez założeniu szwu okrężnego.
1. Utrzymanie ciąży
Niewydolnośc cieśniowo-szyjkowa (łac. insufficientia cervicalis colli uteri, ang. cervical incompetence) to niezdolność szyjki macicy do utrzymania ciąży do momentu, w którym został wyznaczony termin porodu. Według szacunków dotyczy ona ok. 0,1-1,8% ciąż. Jako przyczyny niewydolności cieśniowo-szyjkowej wymienia się następujące czynniki:
anatomiczne uszkodzenie szyjki macicy;
uszkodzenie szyjki macicy będące efektem przebytego przedwczesnego porodu, poprzedzonego bezbolesnym rozwarciem szyjki macicy;
urazy wynikające z przebytych zabiegów ginekologicznych, np. ręcznego wydobycia łożyska, wyłyżeczkowania macicy, operacji kleszczowej, amputacji szyjki macicy;
zaburzenia hormonalne (nadmiar relaksyny i przedwczesne uwolnienie prostaglandyn, co prowadzi do rozwierania się szyjki macicy) i biochemiczne.
Ryzyko wystąpienia niewydolności cieśniowo-szyjkowej pojawia się, gdy:
- stan taki występował w poprzedniej ciąży;
- nastąpiło zbyt wczesne pęknięcie pęcherza płodowego w trakcie trwania poprzedniej ciąży;
- u kobiety wykryto wady wrodzone macicy;
- przeprowadzono konizację szyjki macicy, czyli dokonano wycięcia stożka tkanki z części pochwowej szyjki macicy;
- nastąpiła wewnątrzmaciczna ekspozycja na dietylstilbestrol w okresie płodowym ciężarnej.
2. Jak rozpoznać zagrożenie ciąży?
Niewydolność cieśniowo-szyjkowa to realne zagrożenie ciąży, które po rozpoznaniu powinno być natychmiast leczone. Rozpoznanie tej dolegliwości następuje w trakcie badania we wziernikach zgładzania i skracania się szyjki macicy przy jednoczesnym rozwieraniu się kanału szyjki macicy, którego nie poprzedzały czynności skurczowe. Wykrycie niewydolności cieśniowo-szyjkowej może nastąpić także w badaniu USG przezpochwowym, które pozwala na ocenę długości kanału szyjkowego macicy i ujścia zewnętrznego tego kanału. Bezskurczowe rozwieranie szyjki macicy poprzedza rozpoznanie przez ciężarną następujących objawów: zwiększenia wydalania wydzieliny pochwowej, pojawienia się plamienia oraz odczuwania wzmożonego ciśnienia w podbrzuszu. Przy niewydolności cieśniowo-szyjkowej można zaobserwować tzw. objaw lejka, który polega na wpuklaniu się błon płodowych.
3. Jak utrzymać ciążę?
Leczenie niewydolności ceśniowo-szyjkowej może być zachowawcze albo operacyjne. Pierwszy sposób leczenia polega na ograniczeniu aktywności ruchowej pacjentki oraz zastosowaniu środków farmakologicznych, które mają działanie tokolityczne. Jeśli chodzi o leczenie operacyjne, to dotyczy ono założenia szwu okrężnego na szyjkę macicy. Szew okrężny może być nakładany trzema metodami, które funkcjonują pod nazwami:
- szew McDonalda;
- szew Shirodkara;
- szew brzuszny.
Profilaktycznie może on być nakładany osobom z obciążonym wywiadem położniczym, u których istnieje ryzyko pojawienia się niewydolności cieśniowo-szyjkowej. Terapeutycznie nakłada się go osobom, u których rozwarcie szyjki macicy nastąpiło przed 28. tygodniem ciąży, zaobserwowano w badaniu USG wypuklanie się błon płodowych do ujścia wewnętrznego kanału szyjki macicy.
Niewydolność cieśniowo-szyjkowa to niezdolność szyjki macicy do utrzymania ciąży do dnia porodu. Pojawia się jako efekt anatomicznych i mechanicznych uszkodzeń szyjki macicy.