Ciąża jajowodowa
Ciąża jajowodowa to jeden z rodzajów ciąży pozamacicznej, a więc takiej która rozwija się poza granicami macicy. To jedna z najczęstszych przyczyn poronienia ciąży u kobiet. Wyróżniamy 3 rodzaje ciąży jajowodowej: ciąża jajowodowa bańkowa, cieśniowa i śródścienna. W przypadku, gdy ciąża ektopowa prowadzi do pęknięcia jajowodu, pojawiają się objawy wstrząsu, co może doprowadzić do śmierci kobiety. Każda ciąża jajowodowa wymaga wykonania zabiegu, jakim jest laparotomia.
1. Co to jest ciąża jajowodowa?
Ciąża jajowodowa to ciąża ektopowa, a więc taka, w której zarodek rozwija się poza granicami macicy. Stanowi ok. 99% wszystkich pojawiających się ciąży pozamacicznych. W zależności od części jajowodu, w którym dochodzi do zagnieżdżenia się zarodka, wyróżniamy:
- ciąża jajowodowa bańkowa – zarodek rozwija się w bańce,
- ciąża jajowodowa cieśniowa - zarodek rozwija się w cieśni,
- ciąża jajowodowa środścienna - zarodek rozwija się w wewnątrz ściany jajowodu.
Dlaczego rozwija się ciąża jajowodowa? W bańce jajowodu ma miejsce zapłodnienie komórki jajowej przez plemnik, a powstała zygota przemieszcza się w kierunku jamy macicy. Gdy pojawią się jakiekolwiek przeszkody na drodze zapłodnionej komórki jajowej lub w przypadku, gdy zaburzona jest perystaltyka jajowodu, zygota może pozostać w jajowodzie, dochodzi do jej zagnieżdżenia i rozwija się ciąża jajowodowa.
Zaburzenia wędrówki zapłodnionej komórki jajowej w jajowodzie obejmują:
- zlepienie się fałdów błony śluzowej,
- drążące ubytki błony śluzowej, które są wynikiem zagojenia się ropni. Ma to miejsce po wyleczeniu rzeżączkowego zapalenia jajowodu, po poronieniu gorączkowym czy zakażeniach połogowych,
- zachyłki ściany jajowodu,
- endometrioza. Powoduje ona zwężenia i uchyłki w jajowodzie,
- operacja na macicy, która spowodowała zagięcie jajowodu.
Zaburzenia perystaltyki najczęściej spowodowane jest poprzez obecność wkładki wewnątrzmacicznej.
2. Objawy ciąży jajowodowej
Objawy tego rodzaju ciąży pozamacicznej dzielimy na trzy stadia.
- I stadium
Jest to stadium bezobjawowe. Bardzo trudno w tym okresie odróżnienie ciąży jajowodowej od ciąży wewnątrzmacicznej.
- II stadium – skąpoobjawowe
W tym stadium pojawiają się pierwsze objawy ciąży jajowodowej. Po ok. 6-8 tygodniach od ostatniego krwawienia miesiączkowego pojawia się jednostronny ból w podbrzuszu (po stronie, w której zagnieździł się zarodek) oraz plamienie z dróg rodnych. Takie objawy wskazują na obumieranie jaja płodowego.
- III stadium- podrażnienie otrzewnej
Ciąża jajowodowa rzadko kończy się rozwiązaniem. Jest to jedna z częstszych przyczyn poronienia. Dochodzi do poronienia trąbkowego lub pęknięcia jajowodu. Poronienie trąbkowe występuje przy ciąży jajowodowej bańkowej, natomiast pęknięcie jajowodu – przy cieśniowej lub śródściennej.
Poronienie trąbkowe objawia się bólem z jednej strony podbrzusza, w okolicy odbytu oraz przy oddawaniu gazów. Pojawiają się krwiaki – krwiak jajowodu, krwiak okołojajowodowy lub krwiak zamaciczny, wykrywane w badaniu ginekologicznym. W wyniku podrażnienia otrzewnej wypływającą krwią mogą pojawić się zasłabnięcia, bladość skóry czy przyśpieszenie tętna.
Pęknięcie jajowodu natomiast objawia się nagłym, silnym bólem oraz wstrząsem, wynikającym z wypełnieniem dużą ilością krwi jamy otrzewnej. Na wstrząs składają się takie objawy, jak bladość, słabe tętno, trudności w oddychaniu, zimny pot, bolesny brzuch. Jest to bezpośredni stan zagrożenia życia kobiety.
3. Diagnostyka i leczenie ciąży jajowodowej
Rozpoznanie opiera się na dokładnym wywiadzie lekarskim. Gdy istniej podejrzenie ciąży jajowodowej wykonuje się badania:
- beta-HCG we krwi matki,
- badanie USG, ewentualnie USG przezpochwowe,
- badanie laparoskopowe jamy otrzewnej, jajników, macicy i jajowodów,
- nakłucie zagłębienia odbytniczo-macicznego przez tylne sklepienie pochwy, w przypadku gdy istnienie podejrzenie ciąży jajowodowej ze wstrząsem.
Każdy przypadek rozpoznania ciąży jajowodowej wymaga wykonania laparotomii, tj. otwarcia jamy brzusznej. W większości przypadków usuwa się jajowód, pozostawiając jajnik. Czasami także udaje się zachować jajowód. Aby zapobiec pojawieniu się zrostów, wykonuje się dokładną toaletę jamy brzusznej.